hjartaliga vælkomnum til fundar í Føroyum við vón um fródligar fyrilestrar og umrøður um evnini mál og miðlar og mál og kyn. Tað er søguligt, at fyrsti ársfundur hjá hinum nýstovnaða Málráð Norðurlanda, ið reist [...] tað, sum ger, at kvennkynsnavnorð kallar á lýsingarorð og -hátt í hvørkikyni? Er føroyskt um at far aí partalag við mál, har sum tað er í samljóði við mállæruna at siga eitt nú: »Sild er godt« og »Mælk [...] málsligt stórveldi her um vegir. Nú ræður um seming og áralag. HEINTA - HENTA Hetta eru tvey fullgóð føroysk orð, men tey merkja hvørt sítt. At heinta er at ?fara eftir? einum-hvørjum, upprunaliga heimta, t

søguligan møguleika at samtykkja, at føroyskt mál skal vera høvuðsmál í rættinum. Møguleika at skriva søgu. Men uppskotið vann ikki frama ! Málið í rættinum eigur at vera føroyskt burturav. Sjálvsagt. Tað eigur [...] danskt skuldi vera skúlamál avtikið, og føroyskt bleiv skúlamál. Árið eftir, í 1939, fingu vit føroyskt kirkjumál. Nú 80 ár seinni fellur løgtingið, at føroyskt skal vera høvuðsmál í rættinum. Vert er [...] samfelt krav frá fólkinum øllum. Tað liggur eitt drúgt stríð aftanfyri, at vit í dag hava eitt føroyskt mál. Tað er ikki runnið upp úr turrum, men er ein beinleiðis sigur, sum tjóðskaparrørslan hevur vunnið

hevði til endamáls at javnseta føroyskt og danskt í rættarskipanini. Hetta feldi samgongan! Tað liggur eitt drúgt stríð til grund fyri, at vit í dag hava eitt føroyskt mál. Tað er ikki runnið upp úr turrum [...] frá einum sum skal døma tey? Tað er ein natúrligur rættur hjá føroyingum at tosa føroyskt í Føroyum, og at vit hava føroyskt sum rættarmál. [...] sigur, sum tjóðskaparrørslan hevur vunnið okkum. Tað átti at verið púra sjálvsagt, at vit skulu hava føroyskt rættarmál, men tað heldur samgongan ikki. Tískil er málstríðið als ikki av enn. Fólk sum skulu fyri

Tað var ikki lagaligheit og sómi, ið vann okkum føroyskt mál í kirkju og skúla, ella føroyskt flagg á sinni. Hvar aðrastaðni í heiminum hoyra fólk um egið mál, tað, sum vit gera her? Dømi: “’doyð sum tú ert [...] ert føroyskur”, “steiki hatta ljóðaði føroyskt”. Bara føroyingar halda, at vit kunnu ljóða ov føroysk. Vit eru løgin! Søgulig orð vs orð í dagligari talu Hvørt tað er rætt at nýta orð ella heiti úr eldri [...] vaksin upp við donskum atlassi, og heldur tað tískil vera tað mest natúrliga, og eru broytingar til føroyskt bert ein irriterandi provokatión móti tí etableraða og upprunaliga atlassinum – altso tað danska

leik Vit eru nógv, sum halda, at okkara mál er gott og vakurt, og at tað kann brúkast til at siga alt, sum bilgist í okkum. Men so eru onnur, sum halda, at okkara mál eg so keðiligt, at ymiskt útlendskt pynt [...] bíta høvdið av allari skomm og seta eina æru í sín skendsil.(MT)   Samansett sagnorð Sum onnur mál hevur føroyskt samansett sagnorð (fyrigeva, umskriva, avtaka). Summi eru fast samansett og fara ikki sundur [...] burtur. Er málið so blivið meira ”føroyskt” av tí? Tað veldst um, hvat vit meina við, tá vit siga „føroyskur”.  Tað er sjálvandi púra rætt, at elefantur ikki er petti føroyskt av uppruna. Tað hevði eisini verið

tað orðið er blivið partur av gerandismálinum, er blivið felagsogn, refleks ella okkurt tílíkt. Føroyskt mál má stýra millum Scylla og Charybdis. Í øðrum borðinum hava vit ta donsku ávirkanina, og í hinum [...] fáa vit eitt dømi afturat um, at summir føroyingar hugsa á donskum og royna so at pjøssa okkurt “føroyskt” útyvir. Úr biologiundirvísingini vita vit, at mønin/mønan er ein partur av centralnervasysteminum

kvæðamentanina hevði føroyskum helst ikki verið lív lagað. Tað er tí í flestu førum til bata fyri føroyskt mál, um skriftmálið ávirkar hitt talaða. Tað má ikki henda, at vit fara at pilka við stavsetingina [...] duga væl at skriva føroyskt. Veit eisini um heilt vanligar næmingar, sum longu í 6. flokki kenna meginreglurnar fyri føroyskari stavseting. Ein tillaging nærri skriftmálinum hevði flutt mál okkara nærri at [...] oy alt eftir, hvat málbrigdi, ið ein hoyrir til. Flestu hava eisini so fræga málkenslu og vitan um mál, at tey kenna á sær, nær ”ei” ikki kann berast fram sum ”oy” til dømis sum í ”teilendingum”. Eftir

gera, at alt, sum verður skrivað í føroyska atlasið, verður so lítið føroyskt sum gjørligt. Tað er stórt spell, tá atlasið nú er føroyskt.   Rolf Guttesen er uttan iva dugna­ligur fakliga, men hann er me [...]   Áhugavert er annars at vera á ferð á heimasíðuni hjá Føroysku Mál­nevndini, har ymsir orðalistar og aðrar áhugaverdar upplýsingar um mál eru at finna. Á hesi heimasíðu er eisini ein listi yvir landanøvn [...] men eg fái ikki komið til aðra niðurstøðu, tá eg hoyri og lesi tað, Rolf Guttesen sigur um at gera føroyskt atlas. Orðið farofobi hevur onkuntíð runnið fram fyri meg, tá eg havi hoyrt og lisið hann. Rolf

innanfyri nakrar ávísar karmar, ið eru defineraðir av onkrum, sum hevur eina hugsjón um eitt "reint" føroyskt mál. Fortreytin fyri einum livandi og dynamiskum máli er, at tað allatíðina sleppur at mennast á einum [...] polemikk, sum gera málið til ein eksklusivan klubba, har bert tey, sum tosa reint og estetiskt rætt mál sleppa við." Hetta er eitt sera vælkent og útbreitt fyribrigdið, at málið (kanska serliga tað føroyska) [...] vera endamálið, og málið er tað týdningarmiklasta amboðið, sum vit nýta í samskifti millum menniskju. Mál er vald Tað er ein sannroynd, at tað eru tey, ið fæstu duga at stava og málbera seg á góðum, røttum

Bjørgvin rættari enn Bergen. Kili og Grønhøvdaoyggjar ikki um at tala! At nøkur vilja køva vanligt føroyskt mál við sínum sjálvgjørda »skriviborðsføroyska«, er ikki annað enn ein roynd at laða sær sjálvum málsligar [...] Síðani tað kom fram, at nú skal eitt nýtt føroyskt heimsatlas koma í staðin fyri tað frá 1993, er aftur staðfest, at vit her á landi hava eina hálvavegna átrúnaðarliga rørslu, ið brúkar mannagongdina hjá [...] verður steinur oman á byrðu hjá teimum mongu túsundtals føroyingunum, ið annars hildu, at teir dugdu »føroyskt«, men kenna seg sleptar upp á fjall, tí einki av »teirra« er rætt longur. Livandi móðurmálið eiga