COP 15 - Bjargast heimurin í dag?

Sum sagt var í fyrstu greinini um veðurlagsfundin fyri tveimun vikum síðan, so hevur COP15 verðið merkt av taktikki og nervaspæli á hægsta stigi, og nú hevur seinasta náttin verið brúkt at royna at fáa eina semju. Í morgun hava stjórnarleiðarar fingu eitt semjuuppskot, sum skal fáa heimin at samstarva um at loysa hesa stór avbjóðing, eitt semjuuppskot sum skal tryggja at hitin ikki veksur meir enn tvey hitastig og at ídnaðarlondini binda seg til ein grunn sum í 2020 veitir 100 mia. Dollarar árliga til grøna menning í triðaheimslondunum

Bogi Eliasen cand.scient.pol

18.12.2009 (11:52)

<style type="text/css">  </style>   Vánirnar til fundin hava verið nógvar og stórar, men áhugamálini hjá luttakandi londunum hava eisini verið ymisk. Vónin hjá teimum sum halda at okkurt má gerast við veðurlagsbroytingarnar hevur verið, at felags málið saman við globalu sam- og tilvitskuni fekk hendan fundin at gerast til eina søgulig semju um alheims samstarv at loysa ein trupulleika til gagns fyri allan heimin, og har øll geva sítt íkast. <o:p></o:p> Formansskapurin dumpaði
Tað er lítl ivi um at danska samráðingarleiðslan ikki megnaði sína uppgávu til fulnar. Afturat eru ábendingar um, at klandrið millum Forsætismálaráðið og Umhvørvismálaráðið elvdi til at Connie Hedegaard bleiv sett frá og sett aftur í sessin  sum forseti fyri COP15. Síðan hava vit sæð, at  stóru og týdningarmestu londini samráðast uttanum COP 15 formannskapin. Fundin í nátt millum umleið 25 lond  hevur Sarkozy tikið stig til og Baroso hevur stuðlað. Fyrimunurin fyri Connie Hedegaard kann tó verða, at hon um fáar dagar umboðar ES á veðurlagsøkinum, og tí kann setast í samband við ES lyftir.<o:p></o:p> Stuðul
Størsta ósemjan er helst peningaparturin av veðurlagspakkanum, nevniliga stuðulin frá ídnaðarlondunum til menningarlondini.  ES kom beinavegin við einum útspæli um stuðul áfram til 2012, altso restina av Kyotosáttmálaskeiðnum, sokallaði stuttskygdaða stuðulsmodellið.<o:p></o:p> USA
Í gjár legði amerikanski uttanríkisráðharrin Hillary Clinton fram eitt uppskot um ein grunn, fíggjaðan við 100 mia dolllarar árliga til í 2020 frá fyrsta heiminum til triðja heimin, sum skal verða langskygdaða loysnin.  Tað byrjar at líkjast eini upphædd sum partarnir kunnu liva við, hóast hetta er nógv minni enn G77 londini hava kravt. Men hvør skal koma við pengunum, hvussu hesir pengar skulu brúkast og hvør skal býta pengarnar út er tað stór ósemja um. Tað er eingin ivi um, at talan her er um so stórar upphæddir, at tað gevur vald at kunna stýra hesum pengum. Tí er hetta eisini ein staðfesting av, at veðurlagsavtalan skal síggjast sum ein partur av tilgongdini  at finna nýggju valdsjavnvágina í heiminum. Hetta er ein samrunnin partur av at hava eina nýggja alheims búskaparskipan, sum ikki minni enn tveir G20 fundir hava sett á ovastu altjóða politisku dagsskrá. <o:p></o:p> Nýggir vinnukarmar
Avtalan, sum skal koma á veðurlagsøkinum frá 2012, fer at hava ávirkan á vinnukarmar. Talan er  m.a. um tálman av útláti, um keyp og sølu av útlátskvotum, um altjóða eftirlit við útláti inni í londum, um stuðul til menning av grønari vinnu í menningarlondum og, sum sagt, valdið á einum stórum altjóða pengatanga, sum hevur valdið at stýra hvørji lond og hvat slag av grønari vinnu skal mennast í menningarlondunum, og tryggja at pengarnir verða rætt nýttir. Eisini skal avtalan finna ein lykil til krøvini, íð setast skulu til ávíkavist ídnaðarlond og menningarlond og ikki minst verða soleiðis, at vinnugeirar kunnu liva við treytunum, sum settar verða.<o:p></o:p> Kina og USA avgerða
Sum flestu mettu undan fundinum, so eru tað serliga Kina og USA sum skulu semjast. Burtursæð frá nervarspælinum um hvat av londunum skal fáa bestu relativu karmar í hesi avtalu, so er talan um tvey lond, ið hava serliga trupult  at góðtaka altjóða eftirlit av egnum landi.<o:p></o:p> Ídnaðarlondini hava stutskygt eisini tann trupulleikan, at tey mitt í eini krepputíð skulu binda seg at brúka pengar til menning av triðjaheiminum . Tað kann skjótt skapa ónøgd og politiskar tvørleikar  at seta semjuna í verk. Men júst hesin trupulleikin er  partvís fluttur langt fram við at tosað um 2020 til at fáa fulla upphædd í grunnin, og at arbeiða við eini upphædd sum øll ídnaðarlondini  uttan trupulleikar megna restina av Kyoto sáttmálaskeiðnum.  Seinastu søgurnar seint fyrrapart benda á, at tað verður ein vánalig avtala uttan nøkur klár mál, sum er eitt stórt vónbrot.<o:p></o:p> Men var tað nakar sum ivaðist í, at Kina hevur fingið ein sera týdningarmiklan leiklut í heiminum, so hava tey nú fingið sjón fyri søgn.<o:p></o:p>

COP 15 - Bjargast heimurin í dag?

Mest lisið

Myndir: Sól og summar

Nú ridlar meirilutin fyri at hækka pensjónsaldurin

Liljan slapp ikki á samgongufund í gjár

Sovorit uppstandilsi

Kommuna bjóðar fólki graslíki

Íløgur í gransking og menning eru lækkaðar

Pippi 80 ár í dag

1.200 fólk keyptu ferð frá 62°N eftir lítlari løtu

Grønlands Politi kannar illgrunasamt deyðsfall

Seldu Norrønu upp á 44 minuttir