At vaska hendur – at vaska sær um hendurnar

Málráð frá Orðafragd

Marjun Arge Simonsen
málfrøðingur og cand.phil. í føroyskum

Í heilum hoyra vit og síggja í bløð­unum, at fólk »vaska hend­­ur«. Politikarar brigsla í heilum hvør øðrum, at teir »vaska hendur«. Fleiri meira og minni almennir stovn­ar koma við ráðum um, hvussu farast skal fram, tá ið vit »vaska hend­­ur«. Eitt uppslag, ið helst man vera sent øllum dag­­stovn­um í landinum at heingja upp á veggin, nevn­­ist »Soleiðis vaska vit hend­ur­nar rætt«. Ein fyritøka, ið fram­l­eiðir sápu, hevur sent á markn­að­in eina sápu, ið nevnist »Vaska hendur«; »Vaska« er navn­ið á framleiðslurøðini, men sum tað er orðað, stuðl­ar hetta undir skeiva mál­nýtslu, hvørja ferð fólk vaska sær um hendurnar .
Orðingin »at vaska hend­ur« er nýkomin í før­oysk­um, og sum ikki einaferð kem­ur ávirkanin úr donsk­um »vaske hænder«. Í før­oysk­um vaska vit okkum um hend­ur­nar. – Vit vaska klæði, vit vaska bil, vit vaska fisk, – men vit vaska okk­um, og skal tað sigast neyvari, vaska vit okkum um eyguni, um hendurnar, um føt­ur­nar o.s.fr. Soleiðis verð­ur sagt um kroppin og part­ar av kroppinum.
Eldri málmaður, ið ikki long­ur er millum okkara, segði við røktarfólk, ið fór at »vaska hendur«: »Hvussu nógv­ar hendur hava tygum í vask­i­num?«
»Far og vaska tær« ella »far og vaska tær um hend­ur­nar« siga vit við barnið, ið kem­ur inn við runutum hond­um. Ella »kom og vask­a tær um andlitið«.