Band nr. 270. Óli vísir stoltur spolabandið fram.
Tað var í 1996. Føroyar og Spania møttust á Svangaskarði, og Todi Jónsson skrivaði søgu, tá hann javnaði til 1-1. Men ólukkutíð. Útvarpið hevði gloymt, at sett bandupptakaran frá. Málið var horvið í allar ævir. Hildu tey.
Til onkur kom í tankar um Óla.
Og rætt var. Sum ikki einaferð mól ein 4-spors Revox bandupptakari í stovuni á Heygavegi 42 í Klaksvík. Óli átti málið, á bandi nr. 270, og kundi sostatt bjarga Útvarpinum úr knípuni.
Søguhitt og stórhendingar
-Tey halda meg vera svakan. Púra svakan, sigur hann, tá vit standa í kamarinum, har hann hevur sítt bandasavn.
Í bókhyllunum standa 280 spolabond við túsundtals sendingum, sum 46 ára Óli Olsen hevur tikið upp í ein heilan mansaldur.
Her eru upptøkur frá øllum teimum søguligu stórhendingum, sum hava verið í Føroyum seinastu góðu 30 árini. Og her eru standa Bør Børsson og Feðgar á Ferð og øll tey stóru søguhittini í Útvarpinum lið um lið við allar frásøgukempurnar, sum hava verið at hoyrt í Útvarpinum.
Byrjaði við Pollux
Óli Olsen var bert 14 ára gamal, tá hann fall fyri bandupptakaranum. Tað var ein lítil Philips, sum pápi hansara, Frits Olsen, fekk sær, at taka upp kvæði við.
Óli gjørdi tónleikasendingar til egið brúk. Tók upp, tá Tongla-Tummas segði frá "Søgum av teimum Sjey høvunum". Og so tók hann sjálvur samrøður upp.
-Einaferð greiddi abbi pápa mínum frá teirri ferðini, tá "Pollux" gekk burtur út fyri Viðareiðishellu, og um hvussu menninir vórðu bjargaði í land. Hetta var starturin. Eg varð bitin beinanvegin, minnist hann.
Hetta var í 1967, og upptøkan við abbanum og pápanum er tann fyrsta í bandasavninum hjá Olsen.
Fangar løturnar
Tað mesta, Óli hevur tikið upp, eru sendingar, sum hava verið í Útvarpi Føroya. Og ein stórur partur er siðsøga. Upplestur og samrøður.
Óli sigur, at hann roynir bara at fanga tær stóru løturnar við útvarpslurtið. Løtur, sum vóru farnar framvið og horvnar, um eingin bandupptakari var.
-Summi halda tað kanska vera býttisligt, at sita og lurta eftir fólki, sum langt síðani eru farin undir grønu torvu. Men
eg síggi nú soleiðis uppá tað, at tú kemur ikki nærri sannleikanum, enn tá ið fólk sjálvi sleppa at greiða frá.
Og fert tú fram við Heygavegi 42 okkurt kvøldið kundi meiri enn so hent, at tú sást ein rundleiddan mann uppi í stovuvindeyganum. Skal Óli slappa av so velur hann nógv heldur at njóta eina góða útvarpsending, enn at seta seg frammanfyri sjónvarpið at gløða.
-Eitt dámar mær væl: Havi eg fingið ein gibbernaggara, so seti eg meg við oyratelefonunum frammanfyri vindeygað, at lurta eftir onkrari upptøku. Tá havi eg nakrar favorittar, sum eg velji ímillum, sigur Óli, sum heldur, at slíkar løtur eru ríkar løtur.
Beljandi móttøka
Umframt at virka sum eitt slag av back-up hjá bandasavninum í Sorturdýki, so hevur Óli Olsen eisini verið góður at heita á hjá Útvarpinum, tá brúk hevur verið fyri onkrari upptøku í Klaksvík, í eini knappari vend.
Og har Óli er við, hendir mangan okkurt stuttligt. Sum hina ferðina, tá stór ein skipamóttøka í Klaksvík skuldi festast á band.
Óli hevði fingið skeiva klokkutíð at vita, so tá hann kom oman á keiina var borgarstjórin Jógvan við Keldu langt síðani liðugur at tala.
Nú vóru góð ráð dýr. Útvarpið bíðaði eftir bandinum, so røðan mátti takast upp, so ella so. Fyrst royndu teir nakrar ferðir á keiini, men har var ov nógvur gangur, tí Norðoyastevna var um hetta mundið.
Tískil gjørdist ikki annað enn at leita sær útum bøgarðarnar, Óli við mikrofonini og borgarstjórin við síni røðu í hondini. Men í skundinum gáaðu teir ikki eftir skapningunum, sum vanliga ikki eru við til skipamóttøkur.
-Vit tóku upp og tað gekk fínt at lesa, sigur Óli og hermir eftir røðuni hjá borgarstjóranum:
-Ja, eg vil bjóða hesum skipi...og so hoyrir mann: mæææ!! Ja, eg vil takka teimum framsøknu....mæææ!
-Upptøkan varð send og tað varð ein øgiligur látur av hesum millum okkum báðar. Annars hoyrdi eg ongantíð nakað fyri tað, sigur Óli við einum skálkabrosi.
Kartotekið
Bandasavnið hjá Olsen er væl skipað. Allar sendingarnar eru skrásettar alfabetiskt og
í nummarrøð, so at tað er skjótt at finna tað røttu sendingina fram.
Harafturat hevur Óli brúkt vikur og mánaðir, at skráseta øll fólkini, sum tosa á bondunum. Røddirnar eru fleiri túsund í tali.
Alt er sett í kartotekeskjur og í ringbind.
-Hetta hevur givið mær eina fantastiska vitan um siðsøgu og bókmentir. Tað kann næstan ikki sigast frá við orðum, sigur Óli, sum heldur, at bandasavnið hevur verið eitt hent uppslagsverk.
"Seinasta skotið"
Her eru upptøkur við øllum teimum størstu hendingunum í nýggjari tíð. Tá nýggj skip komu til landið, nýggir bygningar vórðu tiknir í brúk og berghol vórðu skotin ígjøgnum.
Hóast alt stendur í snøggari raðfylgju, so eru Olsen-bondini ikki altíð skipað eftir vanligum logikki. Tá vit spyrja Óla eftir sendingini um bergholið millum Árnafjørð og Norðdepli, gongur sjón fyri søgn.
Fyrst blaðar hann undir bókstavinum B fyri berghol og síðani undur T fyri tunnell, soleiðis sum tað æt tá á døgum.
Tá tað ikki hjálpir fer hann í tann svarta kartotek-kassan at leita eftir Petur Mohr Dam, men heldur ikki tað gevur nakað úrtslit.
So minnist minnist hann knappliga.
-Seinasta skotið. Sjálvandi! Seinasta skotið í Borðoyarbergholinum varð loyst av tann 23. februar í 1967. So bergholið er sjálvandi skrásett undir bókstavinum S.
-Hugflogið má vera har, smílist Óli, sum hevði hann uppfunnið eina skottrygga skipan móti hackarum.
Marius best
Men hvør er so favoritturin, tá Óli setir seg frammanfyri vindeygað, at droyma seg aftur í tíðina.
-Marius Johannesen og Feðgar á Ferð, sigur Óli, tá hann verður noyddur, at velja ímillum perlurnar í bandasavninum, sum m.a. telja Bør Børsson og mikil frásøgufólk sum Dánjal í Klingruni, Lisu Jacobsen úr Klaksvík og Jóhan Petersen í Norðdepli, eisini nevndur Bella-Jóhan.
-Hon er so ónattúrliga væl skrivað. Hvør setningur í bókini kann takast sum eitt orðatak, sigur Óli um skaldsøguna hjá Heðini Brú.
-Og so upplesturin hjá Mariusi. Hann er bara so fantastiskur, sigur Óli, so at tú ikki ert í iva um tað stóru virðing, hann hevur bæði fyri høvundini og upplesara.
4 spor og fótaspor
Teir báðir bandupptakararnir á stovuborðinum hjá Óla síggja næstan antikvariskir út.
Í dag, har alt er lítið og digitalt, eru tað ikki mong sum lata seg imponera av einum Revox frá 70-unum við fýra sporum.
Teknologiska kollveltingin hevur gjørt tað trupult at finna eina mekanikara, sum dugir at umvæla ein Revox. Annar er longu farin at skranta, so tað helst ein spurningur um tíð, hvussu leingi snældurnar mæla afturat.
-Eg havi hugsað um hvat eg skal gera við bondini. Eg veit ikki um nakar hevur áhuga fyri teimum, sigur Óli. Sjálvur er hann gamal drongur, so tað er ongin upplagdur arvingur til bandasavnið.
Kanska, heldur hann, kundi ein partur av bandasavninum komið til sín rætt á Norðoya Fornminnisfelag. Tí nógv av tí hann hevur tikið upp, er um norðoyingar og úr Norðoyggum. Eittnú eru fleiri upptøkur frá sjónleiki í Klaksvík, sum Óli altíð hevur havt stóran áhuga fyri.
Óli heldur, at mong munnu halda hann vera ein seran orginal, at hann skal tíma at nýta so nógv tíð frammanfyri einum gamlan bandupptakara. Men eftir øllum at døma er onkur farin at ganga í hansara fótasporum.
-Kanska eri eg upprunin til at onkur annar hevur fingið áhuga fyri at lurta og taka upp. Tey ringja til mín og spyrja eftir hesari og hasari upptøkuni. Eg veit um onkran sum er í ferð við at byggja sær eitt bandasavn upp, sigur Óli, sum kanska slett ikki er so einsamallur, tá avtornar.
-Frásøgutraditiónin er um at koma fram aftur. Fólk tíma ikki bara at sita frammanfyri kassan longur. Tey vilja sleppa at uppliva nakað. Tað vísir tann stóru áhugin fyri frásøgukvøldunum, sum skipað hevur verið fyri í seinastuni, sigur hann.
Eitt er í hvussu so er vist. Á jólum situr Óli Olsen aftur klárur við knøttarnar. Teir gomlu Revox-arnir verða tendraðir, og helst endar onkur útvarpsamrøða ella -søga afturat millum bondini hjá Olsen.
