Marita Rasmussen: Útlendsk vinna hevur fyrimun

Ingolf S. Olsen
----

Marita Rasmussen, stjóri í Vinnuhúsinum, er ikki í iva um, hvat við tíðini fer at henda, um onki verður gjørt við verandi skattastøðu, har nú 1500 føroyingar, sum arbeiða uttanlands, lítið og onki rinda í skatti í Før­oyum.
– Tað er reinur logikkur, at annaðhvørt mugu vit skerja almennu tænasturnar munandi, ella mugu tey, sum frammanundan rinda skatt her, gjalda uppaftur meira, slær hon fast.
– Tey flestu av okk­u­m vilja jú hava eitt væl­ferðarsamfelag, sum tað vit nú hava – ella kanska eitt við enn betri tænastum – og samstundis vita øll, at tað er dýrt at reka tað, tí við einum vælferðarsamfelag fylgir ein dýrur almennur sektorur. Fortreytin fyri øllum hesum er, at vit mugu arbeiða nógv og rinda lutfalsliga nógv í skatti fyri yvirhøvur at kunna fíggja vælferðarsamfelagið. Og her er tað so, at trupulleikin uppstendur, tá ein so stórur partur av arbeiðsstyrkini, sum talan er um hjá okkum, ikki rindar skatt her, sigur Marita Rasmussen.

Góðir førleikar
Eitt eru yvirskipaðu sam­felagsavleiðingarnar av eini skipan, ið skeiklar skatta­inntøkurnar her á landi, annað er atlitið til vinnuna, hvørs søk hon sum stjóri í arbeiðsgevarasamtakinum Vinnuhúsinum er sett til at tala.
– Vit eru fult út kappingar­før við grannalondini, tá tað kemur til førleikar – tí eru føroyingar so nógv eftir­spurdir aðra staðir – og vit eru í flestu førum eisini kappingarfør, tá tað kemur til minimumslønirnar á arbeiðsmarknaðinum. Men alt hetta verður kollrent av eini skattaskipan, sum ikki er kappingarfør. Og úrslitið er, at vit eksportera okkara arbeiðsmegi. Samstundis forð­ar okkara egna lóggáva okk­um at taka útlendska arbeið­smegi uttanfyri norð­ur­londini inn í staðin fyri.
– Í løtuni er tað serliga trotið á hondverkarum, ið er trupulleikin. Ein stórur partur av teimum arbeiðir uttanlands, og avleiðingin er, at vit mangla hesar før­leikarnar, tá teir skulu brúk­ast til verkætlanir er heima. Við tíðini er sjálvsagt vandi fyri, at hesir førleikar hvørva heilt, staðfestir Marita Rasmussen og leggur afturat:
– Tað kann vera, at vit fara at hava tað trupult við at kappast við norsku lønirnar, men fyrsta fortreytin fyri yvirhøvur at royna at kappast er, at okkara skattaskipan er kappingarfør.

Lágur norskur skattur
Tað er serliga Noreg, ið elvir til høvuðbrýggj hjá føroysku hondverkaravinnuni, tí tað er haðar, hondverkarar í hópa­tali leita sær.
– Tað er eisini væl skiljandi, tí teir rinda millum fimm og tíggju prosent minni í skatti har. Tað ber helst eisini til at fáa eitt sindur meira í tímaløn har – og tað eru heldur ongi argument fyri, at føroyska lønin neyðturviliga skal vera eins høg og í Noregi – men tann munurin er als ikki so stórur, sum nógv halda. At føroyingar, sum arbeiða í Noregi, tjena so nógv, sum teir gera, er fyrst og fremst tí teir arbeiða so øgiliga nógvar tímar, meðan teir eru har yviri, og tí væl meira er eftir, tá skatturin er goldin, sigur stjórin í Vinnuhúsinum.
Marita Rasmussen leggur dent á, at hon ikki ætlar at seta forðingar fyri at før­oyingar leita sær út um land­oddarnar at arbeiða.
– Tað er vælsignað, at vit eiga so gott fólk, at tey kunna fáa arbeiði, hvar tað skal vera. Tað er bara gott fyri allar partar, at vit hava eina mobila arbeiðsstyrki, og tí mugu vit eisini hava skattaavtalur við hini londini. Men vit mugu ansa eftir, at tá so nógv fólk fara uttanlands at arbeiða, at okkara egna samfelag er kappingarført um arbeiðsmegina. Eisini stuðl­ar føroyska skatta­lóg­gávan beinleiðis útlendskum arbeiðsgevarum, tí hon eggj­ar føroyingum at fara uttan­lands at arbeiða held­ur enn her. Eisini er ferð­ingin millum Føroyar og arbeiðsplássið gjørd skatta­frí við eini broyting í skatta­lógini í fjør, og skundar hetta sjálvsagt eisini undir út­ferðarhugin, staðfestir stjórin í Vinnuhúsinum.
Bara ein nýskipan kann venda gongdini, heldur hon.
– Vit mugu fáa eina kapp­ingarføra skattastøðu, og so mugu vit lata dyrnar upp fyri útlendskari arbeiðsmegi her heima, sigur Marita Ras­mussen.