Nicolina Jensen Beder
Nú menn í drúgva tíð hava lovprísað Lot og samstundis hótt við Sodoma og Gomorra, helt eg tað verða best, at eg enn einaferð fór at lesa um Lot. Lot hevur altíð staðið fyri mær sum ræðumyndin av einum pápa.
Í fyrstu Mósubók 19. kapitul verður greitt frá, tá ið einglar vitja Lot.
Men báðir einglarnir komu um kvøldið til Sódomu; og tá ið Lot, sum sat í borgarliði Sódomo, bar eyga við teir, fór hann ímóti teimum, lútaði til jarðar og mælti: »Góðu menn, komið inn hjá træli tykkara at gista og tváið føtur tykkara; í morgin árla mega tit so fara leið tykkara«. Men teir svaraðu·»Nei, vit vilja sova úti á torginum í nátt«. Men hann strongdi so á teir, at teir fóru við honum; og tá ið teir komu inn í hús hansara, setti hann mat fyri teir, bakaði ósúrgaðar køkur, og teir ótu. Men áður enn teir vóru farnir til hvíldar, slógu borgarmennirnir, íbúgvar Sódomu, ring um húsið, bæði ungir og gamlir, hvør maður av húsi. Og teir rópaðu á Lot og søgdu: »Hvar eru menninir, sum komu til tín í kvøld? Send teir út til okkara, so at vit mega svala girndarhug okkara á teimum. Lot fór út í dyr til teirra, lokaði hurðina eftir sær og segði við teir: »Fremji, brøður mínir, fyri alt ongar ósømdir.
Sí, eg havi tvær døtur, sum ikki hava kent kallmann; tær skal eg fáa tykkum, geri við tær, sum tit vilja; men latið hesar menninar vera í náðum, tá teir nú eru komnir inn undir skuggan av taki mínum! Tá rópaðu teir »Hav teg burtur. Hesin eini maður er komin higar at búgva sum fremmandur, og nú vil hann gera seg til dómara; men nú skulu vit fara verri við tær enn við teimum«. Og teir løgdu á mannin, á Lot, og nærkaðust til at bróta upp hurðina. Tá rættu mennirnir hondina útum, tóku Lot til sín inn í húsið og lokaðu hurðina. Men menninar, sum vóru uttanfyri húsdyrnar, blindaðu teir, bæði smáar og stórar, so at teir góvust at finna inngongdina.
Og menninir (einglarnir)? søgdu við Lot: Alt skyldfólk títt, mágar tínir, synir tínar og døtur og alt, sum tú eigur í borgini, skalt tú føra burtur frá hesum staði, tí at vit ætla at oyða hendan staðin, av tí at rópið yvir teir er vorðið so mikið fyri Harranum, at Harrin hevur sent okkum at oyða staðin.
Tá fór Lot at tala við mágar sínar, ið skuldu fáa døtur hansra, og mælti: »Standi upp og rýmið hiðan, tí at Harrin ætlar at oyða staðin«: Men mágar hansara tóku hetta upp fyri gjøldur.
Orð til umhugsan
Frá barni av, havi eg trú, at einglarnir komu til Lot, men eftir tí, vit her hava lisið, síggja vit, at teir ongan hug høvdu at fara heim við honum, teir søgdu enn tá nei at byrja við men hann strongdi so á teir, at teir fóru við honum. Tá hann síðani kemur í trongstøðu av hesum monnum, bjóðar hann døtur sínar fram við hesum orðum. Sí, eg havi tvær døtur, sum ikki hava kent kallmann; tær skal eg fáa tykkum; gerið við tær, sum tit vilja. Tað fer mær kalt niður eftir ryggi bara at lesa henda setning.
Vit hava lisið og hoyrt gjøgnum fjølmiðlarnar, um ein pápa í Tønder, sum gjørdi tað sama sum Lot. Hann situr í fongsli og fleiri við honum. Lot hevði uttan iva sitið undir liðini á teimum, um hetta hendi í dag. Tað, sum eisini er áhugavert at lesa er: Tá fór Lot at tosa við mágar sínar, ið skuldu fáa døtur hansara. Tað vil siga, hevur Lot fyrst lovað døtur sínar burtur, hevði hann í hvussu er, ongan rætt til at bjóða tær fram.
Tá ið skrivað verður í Bíbliuni, verður ofta við smáum bókstavum skrivað niðanfyri eitt vers, sum vísir til somu umrøddu tekst. Niðanfyri vers 4 stendur. Dóm. 19,22. Henda søga er ikki minni ótespilig, hon er eisini um ein mann, ið hevur bjóðað fremmandum manni heim at gista. Men meðan teir soleiðis gjørdu sær til góðar, kringsettu borgarmenninir húsið - hesi ótýggi - og teir bardu á hurðina og rópaðu á hin gamla mannin, sum átti húsið, og søgdu: »Kom út higar við manninum, sum er komin til tín, so at vit mega kenna hann«! Men maðurin, sum átti húsið, fór út til teirra og segði við teir: »Nei, brøður mínir! Gerið nú einki ilt! Maðurin er komin inn í hús mítt; og tit skulu ikki gera tílíka skemdargerð! Men her hava tit dóttur mína, sum er moyggj; neyðtakið hana, og farið við henni, sum tykkum lystir! Men móti hesum manni skulu tit ikki fremja tílíka skemdargerð«! Men menninir vildu ikki lurta eftir honum. Tá tók maðurin (tann fremmandi) hjákonu sína og leiddi hana út á gøtuna til teirra; og teir framdu vilja sín og fóru illa við henni alla náttina og alt út á morgunin og sleptu henni ikki fyrr enn tað lýsti av degi. Í lýsingini kom hon aftur og datt niður fyri húsdurum mansins, har sum húsbóndi hennara var, og har varð hon liggjandi, til tað var alljóst.
Men um morgunin, tá ið húsbóndi hennara fór upp og læt húsdyrnar upp og gjørdi seg til at fara avstað, tá lá konan, hjákona hansara, fyri húsdurunum við hondunum niður á gáttina. Hann segði tá við hana: »Rís upp og latum okkum fara avstað«! Men hon svaraði ikki. Tá tók hann hana upp á asnan og byrjaði ferðina heim. Men tá ið hann var heimkomin, tók hann knívin og tók so hjákonu sína og skar hana lim fyri lim sundur í 12 lutir og sendi teir um alt Ísraels land. Og monnunum, sum hann sendi, beyð hann at siga við hvønn Ísraelsmann: »Hevur tílíkt hent, síðan Ísraelsmenn fóru úr Egyptalandi? Hugleiðið hetta og leggið ráð saman og sigið, hvat tit halda«! Og hvør, sum sá tað, segði: »Tílíkt hevur ikki hent, síðan Ísraelsmenn fóru út úr Egyptalandi«!
Ein kann ikki siga annað, enn hetta er ein óhugnaligur lesnaður.
Tí undrar tað meg stórliga, at annars skilagóðir menn so heilt kunna missa tamarhaldið á sær sjálvum, lovprísa Lot og í sama andadrátti hótta við Sodoma og Gomorra. Vit hoyra um eldgos, jarðskjálvta og vatnflóð hvønn dag. Hvat hava hesi fólk gjørt, ið búgva á hesum støðum?
Vit, ið siga okkum trúgva, at Gud hevur lív og anda, vilja nú sjálvi sleppa at lúka og góðskumeta hansara skaparverk. Hevði tað tá ikki verið betri, um vit, ið halda okkum vera tey útvaldu, hjálptu til, so at øll kundu fingið gleði av teirra foldarlívið.
