Javnari Føroyar

Tíðindaskriv frá Javnaðarflokkinum
-----
Lesandi, stakir uppihaldarar og barnafamiljur skulu hava betri sømdir og størri part av ríki­dømi landsins.
Tað sigur Javn­að­ar­flokk­u­rin í nýggja átakinum ‘Javn­ari Føroyar’. Talan er um eitt tyssi av uppskotum, ið skulu bøta um korini hjá teimum, sum hava tørv á einum fíggj­ar­lig­um lætta.
Í fyrsta umfari fevnir á­tak­ið um hesi fýra uppskot:

1. Hægri barnagjald til stak­­ar uppihaldarar (sam­an við Tjóð­veldi og Fram­sókn).
2. Hægri lestrarstuðul til les­andi.
3. Hægri barnafrádrátt til all­ar barnafamiljur (sam­an við Tjóðveldi og Fram­sókn)
4. Kanning av, hvussu til ber at lækka kostnaðarstøðið í Før­oyum.

Endamálið við átakinum er at bøta um lívskorini hjá teim­um samfelagsbólkum, sum fíggjarliga hava tað trupl­ast í dag. Uppskotini byggja lutvíst á tilmæli úr á­lit­i­num “Heildarætlan um fólk­a­flyt­ing og fólka­vøkstur”.
Javnaðarflokkurin heldur, at stóri lág­inntøkubólkurin, sum als ikki fekk lut í flat­skatt­a­lætt­anum, nú eigur at fáa ein lætta. Tí verður eis­ini arbeitt við uppskotum, sum skulu lætta um hjá pe­n­sjón­ist­um.
Harumframt arbeiðir flokk­­urin við eini skatta­um­skip­an, sum fyrst og fremst skal lætta um hjá lág­inn­tøk­u­bólk­um.
Í fyrsta umfari verður skot­­ið upp at hækka barna­frá­drátt­in við 1.500 kr. árliga fyri hvørt barn í familjuni, so hann fram­yvir verður 8.000 kr. Eisini skjýtur flokkurin upp at hækka barnaískoytið til stak­ar uppihaldarar úr 544 kr. upp í 800 kr. mánaðarliga fyri hvørt barnið.
Viðvíkjandi lestr­ar­stuðl­inum ­verður skotið upp at hækka hann við 10 pro­sent­um, so hægri stuðulin fer úr 3.737 kr. upp í 4.110 kr., meðan lægri stuðulin fer úr 1.800 kr. upp í 1.980 kr. mánaðarliga.
Á vári í 2012 skjeyt Javn­að­ar­flokk­ur­in upp at kanna, hvussu til ber at lækka kost­n­að­ar­støðið. Uppskotið varð felt av samgonguni, sum segði seg arbeiða við mál­i­n­um. Men higartil hev­ur sam­gongan onki gjørt við málið, og lítil bati er at hóma á økinum. Tí leggur Javn­að­ar­flokk­ur­in nú uppskotið fram av nýggjum.
Javnaðarflokkurin held­ur vaksnandi skilnaðin mill­um landsins borgarar vera ein stóran trupulleika. Sam­fel­ag­ið er um at brotna av um tvør­an. Øðrumegin hava fólk meira millum hendurnar enn nakrantíð fyrr – og hinu­meg­in hava fólk ilt við at fáa end­ar­nar at røkka saman.
Mongu umsóknirnar til “Í menn­iskj­um góður tokki”, og livi­kors­kanningar hava eisini staðfest, at í Føroyum eru fam­iljur, sum eru heilt illa fyri fíggjarliga – serliga har bert ein uppihaldari er í fam­ilj­uni.
Seinastu 4 árini er samlaða fólk­a­talið minkað við oman­ fyri 500 fólkum – ella við ein­um heilum prosenti. Sama tíðarskeið er talið av kvinn­um í burðardyggum aldri mink­að við nærum fimm pro­sent­um.
Javnaðarflokkurin held­ur minkandi fólkatalið og skeiklaðu aldurs- og kyns­sam­an­set­ing­ina vera okkara størstu av­bjóðing – sum vit hava skyldu til at gera nakað við.
Orsøkirnar til støðuna eru sjálvsagt fleiri. Men ein teirra er, at trongu fíggjarligu kor­ini hjá láginntøkubólkum, barn­a­fam­ilj­um, lesandi og ikki minst støkum upp­i­haldarum.

Kostnaður
Fortreytin undir øllum broyt­­ing­um er sjálvsagt, at ein hald­­før fígging verður fun­nin.
Nettokostnaðurin fyri nevndu uppskotini liggur um 20 mió. kr. árliga. Uppskotini um hægri barnafrádrátt og barna­í­skoyti vóru partar av fíggja­r­kørm­u­num hjá and­støð­uni, ið hevði eitt lægri hall fyri landskassan, enn sam­tykta uppskotið hjá sam­gong­uni.
Mett verður, at hækkingin í lest­r­ar­stuð­u­l­i­num kann hald­ast innanfyri fíggj­ar­­karm­­ar­nar m.a. orsaka av, at pen­ing­a­stovn­ar­nir hava lækka útlánsrentuna mun­­andi. Hetta ber við sær lægri út­­reiðsl­ur hjá lands­kassanum til rentu­stuð­ul enn ásett í sam­tyktu fíggjar­kørmunum.
Tiltakið ‘Javnari Føroyar’ er fyrsta átak í einum røð av sonevndum Føroya-á­tøk­um, sum eru á veg frá Javn­að­ar­flokk­i­num.
Í Føroya-átøkunum savn­ar flokkurin eina røð av upp­skot­um í tyssum, sum øll skulu tæna einum hægri end­a­máli um at skapa einar sam­halds­fast­ari Føroyar, har øll hava rímiliga livikor og ein­ar Føroyar, har tað er pláss fyri okkum øllum – og á tann hátt at venda fólkafráflyting til fólk­a­tilflyting.