Jákup á Sundi: Fiskimaður og útróðrarmaður

Vit hava hitt tann 85 ára gamla Jákup Reinert, van­li­ga kallaður Jákup á Sundi. Han­sa­ra søga er áhu­ga­verd. Lutvíst kann hann greiða okkum frá, hvussu tað var at vaksa upp á Sun­di, har tað bert vóru tvey hús. Men Jakku hev­ur ei­si­ni eins og pápin, Gustav, og beigg­in, Gimmi, verið ein kend­­ur útróðrarmaður, og er hann framvegis er á flo­ti, tá tað ligg­ur fyri. Men hann hevur so vissu­li­ga ei­si­ni verið skipsmaður í sín­um ungu døgum, eisini und­ir kríg­num. Tí er hansara frá­søgn eitt gott íkast til okk­ara bygda- og fiski­man­na­­sø­gu. Norðradalur og Sund eru nógv tengd sam­an. Tað sa­ma er við Kald­bak. Tá arbeitt verð­ur við slík­um frásøgum verður of­ta komið fram á aðrar søg­ur. Tað er eisini galdandi her. Tí kann sigast, at hen­da røðin eisini er søgubrot hjá hesum trimum bygd­um. Hetta er fyrsti av fimm pørt­um.

Fyrst skal eg greiða eitt sind­ur frá míni ætt í Norðradali. Lang­abbi mín var Óli Johannesen f. 1830 úr Gortri við Gjógv. Hann vaks upp í Kvívík, men gjørdist sein­ni húskallur í Kaldbak. Hann giftist 1854 í Kaldbak við An­g­e­li­ku Inger Margrethe Reinert av Á, f. 1829, í Kaldbak. Óli gjør­d­ist uppsitari á prestagarði í Norðradali og tók seinni við garð­in­um.

Í hjúnarlagnum vóru fimm børn, sum fingu eftirnavnið Reinert eftir mamm­uni.

Eitt av børnunum var abbi mín Andrias, f. 1855, sum tók garðin eftir pápan. Systkini hjá honum vóru Inga, Olevina, Kornelius og Char­lotta, vanliga nevnd gumma. Om­ma var Johanna Maria Djur­huus f. 1858 úr Skopun. Omma og ab­bi giftust í 1884.

Pápi mín var Gustav Reinert. Systk­ini hjá honum vóru Jens, Óli, Nordina, sum búði í Noreg, Andrea, fór til Danmarkar og doyði nokk so ung, Sanna, og Ja­na, sum var gift í Skopun.

Pápi flutti fyrst til Havnar, har hann saman við beiggja sín­um, Jens, hevði matstovu, har Frel­su­nar­her­inum nú er. Mamma mín æt Elsebeth Helena, og hon var av Viðareiði. Tá tey flyta til Havn­ar vóru tey nýgift og elsti beig­gi mín Gimmi var føddur í Havn. Vit vóru seks systkin, tríggir dreing­ir og tríggjar gentur. Míni syst­­kin eru: Arngrim, kallaður Gim­mi, giftur við Agnas Vang úr Kald­bak, Andreas, Hjørdis, gift við Lars Christiansen úr Sumba, Gun­hild, kallað Gugga, sum var gift við Kjartan Jacobsen í Kald­bak, og Solveig, sum var gift við Jógv­an Samuelsen í Havn. Bert sys­trar­nar liva eftir.

Andreas doyði 13 ára gamal av tuberklum. Hann varð saman við øðrum í húsinum smittaður av ein­um vitjandi. Andrias gjørdist so ringur, at lívið ikki stóð til at bjar­ga.

Hvussu Apol navnið kom til Føroya

Matstovuvirksemið gekk ikki so væl. Tørvurin á matstovum var nokk ikki tann sami sum í dag! Matstovan fekk tó eina varandi ávirkan. Hon er orsøkin til, at Apolnavnið er í Føroyum og er hetta ein áhugaverd søga.

Umleið 1918-19 kemur eitt hollendskt skip við eini salt­last á redina í Havn. Nakrir av manningini fara við einum bá­ti í land. Ein av teimum var stýri­mað­ur­in Louis Apol. Men tá teir æt­laði sær at rógva umborð aftur, brast hann á við landsynningi, og tað var ómøguligt at rógva um­borð. Hvat var so at gera, utt­an at søkja sær lívd, har hon fanst? Louis dugdi eitt sindur av donsk­um og kundi spyrja seg fyri. Hann varð vístur inni á Reinerts Ka­fé. Her hitti Louis fastur mína San­nu. Louis fór avstað aftur í fyrsta umfari, og hann lovar at koma aftur. Tí trúi Sanna nú ikki rættiliga! Men ein dag kem­ur Louis aftur, og tey giftast. Tey fluttu fyrst til Hollands, har Eiko var føddur. Men Sanna treivst ikki í slættlendinum í Hol­lan­di, og tey fluttu aftur til Før­oy­ar. Fyrst búgva tey í Havn. Síð­an flyta tey Norðradals. Eiko greið­ir frá, hvussu væl honum dám­di at koma til Sund at vitja mam­mu­beiggjan. Hann var nak­að javngamal við Gimma og Jak­ku. Tað var ein stórur munur á Norð­ra­dal og Sund, og hesin var at á Sundi slapst á flot, tí tað var kyrru­pláss, meðan tað sjáldan var atleggjandi í Norðradali. Teir plag­du at fara út frá við snøri ella at seta sílagørn og tílíkt, sum dámar smá­dreingj­um.

Sanna og Louis fingu tvey børn aftur­at, og vóru tey Jóhanna og Já­kup. Tey fluttu síðan Skopunar, og eftir nøkur ár aftur til Havnar.

Louis var ein fjølbroyttur mað­­­ur. Fyrstu árini sigldi hann sum stýrimaður úti í heimi, men hevði eisini virksemi av ymiskum slag. Millum annað var hann mil­lum­mað­ur, tá Silver Spray kom til Før­oy­a.

Áðrenn FF-blaðið varð niður­lagt, hevði tað eina áhugaverda frá­søgn um føroyingar, sum vóru á stórhvalaveiðu í Suðuríshavinim af­tan­á kríggið. Tá var tað Louis sum var umboðsmaður í Føroyum. Sein­ni gjørdist hann stjóri á Lands­hand­linum.

Eftirkomarar hjá Sannu og Lou­is hava eisini gjørt seg galdandi í Føroyum á ymiskum økjum sum við byggivirksemi og telving.

Fluttu inn á Sund

Hetta var søgan um matstovuna. Ann­ars hittust Óli pápabeiggi og ko­na hansara Josefina eisini har.

Vit fluttu síðan inn á Sund, har pá­pi fekk sær høsnagarð. Hann hevði einar 500 hønur, men tað gekk heldur ikki nóg væl. Fólk høv­du sjálvi so nógvar hønur og høvdu ikki tann stóra tørvin at keypa egg. Hetta var eisini í eini tíð, tá stórur vøkstur var í høs­nar­haldinum hjá fólki kring land­ið. Tað var meira enn ein hø­na uppá hvørt fólk í Føroyum, og eggjaframleiðslan var í 1935 heil­ar tvær milliónir.

Men vit høvdu so høsnarhald í nøkur fá ár, og eggini vórðu seld til handlar í Havn. Tað, sum høn­ur­n­ar fingu at eta, var mais og korn, sum mátti keypast. Men aftur­at hesum fingu tær eisini fisk, og fisk skuldi kúgvin eisini ha­va. Pápi róði út, so fiskin til kría­t­úr­ini máttu vit børn útvega. Men hetta var ikki bert lætt, tí tað var ikki so nógvur fiskur á Sundi. Vit vóru á seiðabergi, og vit fingu nakrar reyðfiskar við hvørt. Vit høvdu eisini nøkur fimm­kva­r­ta (tumma) gørn, sum vit set­tu eftir seiði. Hetta gekk, men vit skuldu fiska nokk so hugaliga, um vit eisini skuldu fáa nakað av fiski at turka til okkum sjálvi. Tað hendi seg, at kollfirðingar ko­mu at kasta nót, og við hvørt fin­gu teir nakað.

Esmar Fuglø, sum var mam­mu­beig­gi mín, hevur greitt frá, at hann sum hálvvaksin plagdi at ve­ra á Sundi og ferðast. Tá plagdi hann at seta línu eftir skrubbum. Hann valdi tær størstu burtur úr, og so fór hann til Havnar at selja, og keyparin var Otto Bech. Esmar fekk so mikið burtur úr, at tað rakk til at keypa hansara fyrstu stiv­l­ar, tá hann stutt eftir fór til skips.

Tað var eisini nokk so nógvur smá­áll­ur í Kaldbaksfirði. Tað hen­di seg eisini, at vit fingu so mikið av stórum álli, at vit kundu fáa ei­na máltíð.

Abbin gróv sína egnu grøv á Norða­dals­skarði

Abbi mín var tann sermerkti And­ri­as Reinert. Hann var á nógvum øk­jum frammanfyri sína tíð. Hann dug­di væl at yrkja og skriva, og hann yrkti nógvar tættir, sum eru út­giv­nir av abbasoninum Eiko Ap­ol. Hann er mest kendur fyri, at hann hevði avgjørt, at hann skuldi verða jarðaður á Norðadalsskarði. Hann hevði grivið sína egnu grøv og hevði eisini steinsett hana. Het­ta frættist um landið, og eina­ferð fekk abbi bræv frá tí kenda DD, sum væl skilti hann. Hann helt, at abbi kundi koma at liggja har, hann var barnvaksin og njóta út­sýn­ið og lurta eftir áartutlinum. Ab­bi var tó ikki so sentimentalur, og hann helt hetta vera nakað tvætl. Var ein fyrst deyður bar ik­ki til at lurta eftir nøkrum áartutli!

Her kann verða skoytt uppí, at ab­bi var gubbi Hans Bærentsen, bónda­son­in á Sundi. Hann plagdi at skemta við Hans, at hann skul­di ikki verða kløkkur, tá hann eina­ferð í framtíðini fór burtur í ha­ga, at hoyra kvøðing úr grøvini hjá honum!

Abbi søkti myndugleikarnar um at fáa grøvina góðkenda.

Het­ta var í lagi, men tað vóru so nógvar treytir um víging, stik­ing og viðlíkahald av grøvini og ei­na árliga prestavitjan, at hann slep­ti hesi ætlan. Hann vildi ikki á­legg­ja sínum eftirkomarum hetta stríð­ið. Tískil er hann grivin í Kald­bak, har innskrivtin á hansara grav­stei­ni er: »Hann vildi á Norð­ra­dals­skarði ligið, men hetta forð­aði byrokratiið«.

Hann hevði sjálvur yrkt ein sang til jarðarferðina, og hesin varð eisini sungin. Hann doyði í 1939.

Hesin sangur er so sjáldsamur, at hann verður endurgivin her:

Lag: Gak under Jesu Kors at staa

Jeg skal nu bort fra eder gå,

naturens orden er nu så.

Jeg drager bort hjem til min Gud,

som mig har skikket dødens bud.

Min arbejdsdag har været lang,

snart lys og blid, snart mørk og trang.

Men aldrig svigtede mit mod,

ihvad der end så forestod.

For sidste gang I ser mig her,

i verden sker det aldrig mer.

Jeg håber dog at vi engang

skal mødes hist med jubelsang.

Farvel I mine venner kær,

både langt fra båre og som er nær.

Tak for hver stund, vi sammen kom,

Gud unde Jer alle en skæbne from.

Jeg siger verden nu farvel,

til himlen længes nu min sjæl.

Jeg hvile vil blandt mine fjeld,

der altid glæded mig så vel.

Jeg havde fjender, som var gram,

der undte mig al last og skam.

Men de var få og ikke fler,

dem jeg tilgiver en og hver.

Går så afsted i Jesu navn

og før mig til min grav og havn,

hvor jeg skal hvile til dommedag.

I Guds hånd sætter jeg min sag.

Gott at vera barn á Sundi

Vit fluttu inn í eini gomul hús, sum vóru á Sundi. Grundin stend­ur enn.

Vit vóru nokk so nógv fólk í húsi. Sjálvi vóru vit átta. Ar­beiðs­ko­na var, og abbi kom viðhvørt, so vit vóru 9-10 fólk í húsi. Húsini vó­ru lítil, ein lítil stova og køkur í neð­ra, og vit svóvu øll á loftinum.

Tann fyrsti, sum búði í okkara fyr­ru húsum á Sundi var Jóannes Bær­ent­sen. Hann var beiggi Enok Bær­en­t­sen, sum var pápi einasta før­oys­ka amtmannin Christian Bær­ent­sen. Ein annar beiggi teir­ra bygdi gamla Danmark á Skála­trøð. Síðan búði ein sum æt Lan­gi Johan úr Havn her. Aftaná tað var vist ein, sum kallaðist Pin­ku Johan, sum búði í húsinum. Beint undan okkum búði ein sum kallaðist Koltur her. Hann æt Johan og var úr Koltri. Tað var týðiligt, at ein av teimum, sum hevði búð í húsinum, hevði ver­ið skómakari. Vit funnu fitt av sál­la­leð­ri í húsinum.

Seinni bygdu vit okkum kortini ei­ni nýggj hús í 1938-39.

Á Sundi var eisini ein gamal bón­da­garð­ur, sum verður um­rødd­ur í komandi blað.

Tað mundi vera ein knappur kilo­met­ur millum húsini, so okk­ara hús stóðu rættiliga ein­sa­møll. Telefonstøðin var á bóndagarðinum, so hagar mát­tu vit fara, tá ringjast skuldi el­la ringt varð til okkara. Tá kom onkur av garðinum við tele­fon­boð­um.

Vit høvdu kúgv, men hon var ik­ki í kjallaranum, sum annars var tað vanliga. Vit høvdu hoyggjhús føst í húsini, og her var kúgvin ei­si­ni.

Tað var nógv samband við bón­da­hús­ið. Har vóru átta børn, og vit vóru seks børn. Tað var skjótt at renna ímillum, og vit spæl­du nógv saman.

Higar komu eisini systkinabørn úr Havn at ferðast, og tað verður enn tikið til, hvussu væl teimum dám­du at koma á Sund.

Tað var ótrúliga gott at ve­ra barn á Sundi. Her var vítt um at spæla frá fjøru til fjals, og sum greitt frá var lætt at fara á flot.

Eitt árs skúlagongd

Og so gingu vit ikki í skúla. Eg ken­di einki til skúlagang, fyrr enn eg var 11 ár. Tá kom lærarinnan úr Kaldbak eina viku um mánaðin. Eg gekk bert 33 vikur í skúla til­sam­ans. Hetta hevur svarað til skúlagongd í eitt ár, tá feriur verða trektar frá. Skúlin var í bón­da­garð­inum, har eitt rúm var ein lítil skúla­sto­va. Her búði lærarinnan ei­si­ni, meðan hon var á Sundi.

Hóast hesa lítlu skúla­gongd, gekk hampiliga fyrst at fáa skip­ara­­prógv og síðan longdina nøkur ár seinni, men eg mátti tó gera nak­að við tað. Gimmi var eitt ár eld­ri enn eg og fekk tilsvarandi min­ni skúlagongd, men hjá honum gekk eisini væl.

Lærarin var Mia Vang. Hon var æt­tað úr Kaldbak, fødd 21. mai 1904. Hon tók læraraprógv á Før­oya Læraraskúla í 1926 og var fyrst lærari í Sandavági 1927-31, og hon gjørdist í 1931 lærari í Kald­bak og á Sundi.

Her kom hon at hitta Óla Ol­sen, seinni Hellu, av Vál­in­um. Hann var beiggi Ullu, bónda­kon­u­­na, sum var gift við Jákup Bær­­ent­­sen. Tá hann doyði, kom Óli at hjálpa henni við mann­fólka­ar­beið­ið á garðinum. Mia og Óli giftust í 1941, men hon doyði sama ár, eft­ir at hava fingið sítt fyrsta barn, eina gentu, sum kom at eita Mia eftir mammuni. Lítla Mia flut­ti saman við pápanum aftur til Vál­ini, og hon búsettist seinni í Dan­mark.

Mia var so lítil, og vit vóru so stórir. So tað bar ikki til hjá hen­ni at seta okkum eftir. Men eg haldi kortini ikki, at vit vóru so ó­skik­ki­lig­ir, og vit høvdu kortini virðing fyri henni. Vit týmdu so illa at gan­ga í skúla. Vit fingu eisini so nógv fyri, sum til dømis at rokna, með­an vit annars høvdu frí. Tað var ikki fyrr enn dagin fyri, at vit skul­du fara í skúla aftur, at vit set­tu okkum at rokna eitt sindur.

Mia hevur verið ein per­són­lig­heit. Hon hevði evni at yrkja, sum vit hava dømi um í hesi frásøgn. Í teim­um pappírum, sum liggja eftir hen­ni, er eitt fitt og vakurt vers, sum ljóðar soleiðis:

Stíg stillan inn um kirkjugátt

her tagnar tíðarandi,

alt hvønndagsstrevið verður smátt

nú eg fyri Gudi standi.

Hjálp­ar­grunn­in fyri Óarbeiðsførar Fiski­menn

Tað áhugaverda við henni er eisini, at tað var hon, sum var beinleiðis orsøkin til, at Hjálpargurnnurin fyri Ó­ar­beiðs­før­ar Fiskimenn varð stovnaður í 1938, og er hetta ein áhugaverd sø­ga.

Hetta var tíðin, tá tuber­k­lar­­nir gingu av tí ringa. Nógv av smittuni var umborð á fis­ki­­­skip­­un­um. Tá kom reglan um, at menn skuldu kannast fy­ri tuberklar, áðrenn teir fóru av­­stað til skips. Tá hendi tað seg javnan, at fiskimenn vórðu steð­g­a­ðir í hesi kanning og máttu fa­ra til húsa aftur uttan nakran inn­tøk­u­mø­gu­lei­ka við teirri trongstøðu, sum het­ta mátti føra við sær.

Georg Lindenskov Samuelsen var blaðstjóri á Dimmalætting tá. Hann var kendur fyri sítt sosiala med­vit, og hann skrivaði eina od­da­grein um hendan spurning.

Tá var tað, at Føroya Lær­ara­fel­ag tók ítøkiligt stig til at stovna nevn­da grunn við einum innskoti up­p­á kr. 1.000, sum var nógv tá í tíðini. Skjøl í Lærarafelagnum ví­sa, at tað var Mia, sum var tann, sum á fundi í felagnum kom við tí bein­leið­is uppskotinum um hetta.

Síðani komu hini sjó­vin­nu­fe­løg­ini uppí við størri upphæddum, og hev­ur hesin grunnur havt stóran týd­n­ing fyri fiskimenn gjøgnum ár­ini. Lærarafelagið hevur fram­veg­is umboðan í nevndini fyri grun­n­in.

Tá høvi nú er til tess, eigur Mia at vera mint fyri hetta.

Gift í minni enn eitt ár

Tað finst eitt bræv, sum Mia hev­ur skrivað til systir sína Gull­borg tann 21.desember 1940. Het­­ta bræv er so fitt, at vit fara at endurgeva nakað burtur úr tí. Hon byrjar við at greiða frá, at nú eru hon og Óli innskrivað, og brúð­leyp­ið verður aftaná 5.januar. Hon skal giftast í hvítum kjóla, og síð­an skrivar hon:

Óli vil so fegin, at eg skal hava hvít­­an kjóla. Hann hevur fingið sær klæðir seymaði, nú hann var í Englandi (við Emanuel). Hann hev­ur keypt so mangt, eitt flott ra­d­io, og so eitt so stórt og vakurt gólv­­teppi og til mín ymiskt: sápur, baði­­salt og gottarí. Eitt sindur sen­di eg tær… Nakað hava vit sent norð til Kvívíkar til tey børnini, og so hevur hann til mín keypt so flottar skinnhandskar. Men ó­luk­ku­dýr­ið hansara. Hann hevur keypt ein­ar brúnar, so eg má goyma teir, til eg fái ein brúnan frakka…

Ein kann enn í dag gerast syrg­in um, at henda positiva kvinnan er deyð innan eitt ár aftaná, at hon er so spent uppá sítt komandi lív sum gift kona.

Annars var Óli skipari og átti snur­r­u­váðbátin Fossá. Hann gift­­ist aftur við Ressu. Hann bygdi hús har norðuri, og tey høvdu han­d­il. Í aðru giftu fekk hann børn­ini Páll og Bjørg.

Nógv vitjan

Tað var eingin koyrivegur inn á Sund. Men kortini var nokk so fitt av trafikki fram við hjá okkum. Fa­r­leiðin úr Norðradali gekk fram­við Sund, tá tey úr Norð­ra­da­li komu tvær ferðir um vikuna við mjólk, sum skuldi sendast víð­­ari við mjólkabátinum. Tað kun­di vera Tróndur ella Streymur, sum legði at á Sundi á veg til Havn­ar. Tað var ein drúgv ferð úr Norð­ra­dali inn á Sund, einar tveir tím­ar hvønn vegin, og mjólkin varð reidd við rossi. Mjólkin var goymd og køld í brunni við renn­an­di vatni.

Sjálvi høvdu vit tó ikki tørv á at senda mjólk. Vit høvdu eina kúgv, og vit vóru so nógv børn, at vit brúktu alla mjólkina sjálvi. Neyt­ini mjólkaði heldur ikki so nógv tá, áðrenn byrjað var við kraft­fóð­ur sum í dag. Eg haldi, at kúgvin mjólk­aði einar 10 litur um dagin. Tað sum ráddi um var, at kúgvin mjólk­aði leingi, so hon var slept so stutt sum møguligt, áðrenn hon kálvaði aftur.

Somuleiðis lá leiðin um Sund, tá tey í Norðradali skuldu til hand­ils. Tá gingu tey inn á Sund og læntu róðrarbát at rógva yvir til Kaldbak. Ofta høvdu tey eisini ør­in­di og flutning til Havnar, og tá var gingið allan vegin til Havnar eft­ir oynni.

Tað vóru eisini onnur sum ko­mu fram­við, ið til dømis koll­firð­ing­ar.

Serliga minnist eg Jóhannes á Todnesi. Hann var eitt sindur sjáld­sam­ur. Hann var sera belisin og hevði lisið nógvar bøkur. Hann dugdi ikki bert at greiða frá inni­hald­in­um í bókunum. Hann kundi ei­si­ni siga á hvørji síðu í bókini, tað stóð, sum hann greiddi frá.

Tað var vanligt, at kollfirðingar gin­gu til Havnar, og tá komu teir ei­si­ni framvið á Sundi, tá teir høv­du onkur ørindi, sum kanska bert vóru at støkka inn á gólvið. Kald­baks­menn komu eisini ofta til Sund á veg til og úr Havn. Fy­ri at stytta um hjá teimum, so var tað ofta, at vit fluttu teir yvir um fjørðin. Hetta var bert ein bei­ni, sum einki varð kravt fyri. Men summir teirra góvu okkum tó nøkur oyru. Tað mundi taka um­leið eitt korter at rógva hvønn ve­g­in.

Søgan aftanfyri per­són­ar­nar á myndini

Ofta er tað soleiðis, at tá ein ar­beið­ir við eini samrøðu sum he­sa við Jakku, koma fram að­rar áhugaverdar søgur, sum kun­nu gera frásøgnina meira full­fígg­jaða og áhugaverda.

Her skal eisini nevnast, at FF-blaðið í síni tíð hevði eitt se­ra gott samstarv við Haldane Jo­en­sen frá Fornminnissavninum um mynd­ir. Tað eru nógvar mann­ing­ar­mynd­­ir, har nøvn eru sett á vegna het­­ta samstarv.

Í samband við hesa søgu av Sundi hava vit eisini fing­ið gamlar fotomyndir frá Hal­da­ne. Ein av teimum er við í grein­ini í dag, og hon er júst frá ein slíkari vitjan á Sundi. Myn­da­tekst­urin lýsir hvørjir per­són­ar­n­ir eru. Men afturat tí hava vit fingið áhugaverdar upp­lýs­ing­ar frá avvarðandi at hes­um myndum, og eru tær frá Tó­ru Bærentsen, Janus Mohr, og systkinabørnunum Zakarias Wang og Marionnu Debes Dahl. Mia var mostir Marionnu og fast­ur Zakarias. Umframt eru tvey systkin hjá ommu teirra á mynd­ini, og eru tað Ingeborg og Olaf Mohr.

Ingeborg

Ingeborg hevði eina serliga søgu:

Hon fór til Skotlands á ungum ár­um, og har lærdi hon seg at to­sa enskt. Hon kom væl fyri, var kam­ar­gen­ta hjá eini ríkari konu, sum var sera góð at vera hjá.

Hon fór sjálvboðin upp í herin – tað var helst tann amerikanska - undir 1. veraldarbardaga fyri at hjál­pa teimum særdu. Har er tað, at hon møtti tí manni, sum hon gift­ist við. Hann var amerikanari, og tey fluttu til USA. Hann var rík­ur, og eftir at hon varð gift við hon­um, var tað, at hon kom mest sum á hvørjum ári til Hoyvíkar. Børn fingu tey ongi.

Á eini ferð til Føroya gjørdist mað­ur­in sjúkur. Tað var ein ma­ga­sjú­ka, og tey hildu, at hann hevði fingið hana umborð á ferða­man­na­skip­in­um, tí honum dámdi so væl at drekka ókókað vatn. Hann kom á sjúkrahúsið her og varð send­ur til USA, og har doyði hann. Ingeborg var ung einkja, og hon giftist ikki uppaftur. Hon var væl fyri fíggjarliga, og tí kundi hon koma so ofta til Føroya. Ser­li­g­a væl dámdi henni at fara út at dyrgja millum Nakkin og Fles­ina. Hon sigldi altið, tí hon vil­di ikki flúgva. Men í 1956 slapp hon ikki undan at fara við flogfari, tí skipið, hon ferðaðist við, Stock­holm, rendi á Andreu Doriu 25. ju­li 1956, túrin eftir, at hon var kom­in higar. Skaðin var so stórur, at skipið ikki var liðugt umvælt, tá ið hon skuldi heim.

Síðstu ferð hon var í Føroyum var í 1964, og var hon framvegis pú­ra klár og sera stuttlig at vera sam­an við.

Marianna Debes Dahl hevur í bók síni »Úti á leysum oyggjum« ei­na stuttliga frásøgn um eina ferð, hon minnist ommusystrina ve­ra komna heim úr Amerika at ferð­ast. Hetta var jú ein sera for­kun­n­ug vitjan við hesi smartu om­mu­sys­tr­ini, sum var ein rættilig verð­ins­dama. Og so ikki um tala alt góðgætið, hon hevði við, sum til dømis tyggigummi, sum tey ik­ki høvdi sæð fyrr.

Maja

Maja á Reyni er dóttir Malvinu f. Mohr, fødd í Hoyvík 11. august 1851. Malvina giftist við Jens Eg­holm (1851-1912), sum var skó­mak­ari og búði úti á Reyni í Havn. Mal­vi­na doyði 21. juli 1923. Móð­ir hennara, Marin Pólsdóttir av Oyri, var einkja eftir Mourits Mohr, og áttu tey 11 børn, men eitt doyði sum smábarn, áðrenn fað­ir­in doyði í 1857. Mourits var ein teirra, sum var saman við Pløy­en minniliga túrin í Hetlandi í 1839. Í áttatiárunum flutti Marin til dótrina í Havn og doyði har 28. au­gu­st 1907, 90 ára gomul.

Maja var systkinabarn Olaf og Ingeborg Mohr. Hon var eisini syst­kina­barn Kjartan Mohr, og mað­ur hennara, Hans á Reyni, gjørd­ist bókhaldari á Tórshavnar Skip­a­smið­ju. Jógvan Dahl, sum er kendur frá Faroe Boys, er ommu­son­ur hennara. Maja er vaksin upp saman við ommu síni, og tí ber tað til, at hon er saman við syst­kina­børn­unum úr Hoyvík inni á Sundi í 1935.

Hans varð valdur inn í Tórshavnar býráð á sjálv­stýri­s­lis­ta­n­um á valinum 21. desember 1912, afturvaldur 22. desember 1916, 29. desember 1920 og 29. de­s­e­m­b­er 1924.

Hann legði sess sín niður tann 23. september 1927, og tá kom Zach­ar­ias Heinesen inn fyri hann.

Gull­borg

Gullborg er systir Miu, lær­a­rin­n­u­na sum greitt er frá, var fødd í Soylgørðum í Kaldbak tann 15. mai 1916. Foreldur hennara vó­ru bóndahjúnini Sakaris í Soyl­gørð­um [Zacharias Pauli Vang] og Mar­in hústrú hansara [Maren Mohr, fødd í Hoyvík]. Tey fingu sjey børn, og var Gullborg ynskt.

Gullborg var ein sonn kald­baks­ko­na. Hon treivst onga aðra sta­ð­ni enn í heimbygdini, og gift­ist hon eisini í Kaldbak. Maður henn­a­r­a var Diss, bóndi Frammi í Sto­vu við Á.

Gullborg og Diss fingu trý børn, sum øll búgva við Á. Ják­up Andrias, uppkallaður eft­ir faðir Diss, er elstur. Marin, upp­kall­að eftir móður Gullborg, var miðlingabarnið og gjørdist sjúk­ra­syst­ir. Bartal, uppkallaður eft­ir abbabeiggjanum, sum doyði í bestu árum, gjørdist sveinur í smíði og hevur nú festið.

Tíðliga misti Diss heilsuna og doyði alt ov tíðliga. Nøkur ár sein­ni giftist Gullborg uppaftur við ti ediliga manninum Andrias á Mýr­uni, og fingu tey eina góða tíð sam­an, áðrenn hann doyði.

Olaf

Olaf Mohr var føddur í 1895 og doyði í 1969. Hann var yngstur av teimum 10 børnunum – sjey gent­um og trimum dreingjum – hjá bón­da­hjún­um í Hoyvík, Petur Mohr (1842-1920) og Elsebeth Mar­iu f. Olsen úr Hvalba (1855-1945).

Olaf var tann einasti, sum reisti eg­ið búgv í føðibygdini. Hann gift­ist við Haraldinu (Dinnu) f. Eg­holm úr Kvívík. Tey fingu trý børn, men tvey av teimum doyðu av sjú­ku í ungum aldri. Sonurin, sum liv­ir eftir, er Janus Mohr

Frá tí at royndarstøðin byrjaði virk­se­mi sítt í 1921 og restina av sín­um arbeiðslívi, starvaðist Olaf har. Hevði so mikið av bønum hjá bóndanum, Mouritsi, bróðuri sín­um, til brúks, at hann kundi hava upp til trý neyt.

Olaf var ávirkaður av há­skúla­rør­s­lu­ni, og sjálvur næmingur á Føroya Fólkaháskúla 16 ára gam­al. Sangglaður sum hann var, var tann danska há­skúla­sang­bók­in honum ein sannur dýrgripur. Upp­tøk­ur eru til skjals av nógvum av tí, hann mintist pápa sín hava sung­ið.

Kom­andi partur

Í komandi blaði verður greitt mei­ra frá lívinum á Sundi, eins og tað verður ein frásøgn frá bón­da­garð­inum.