Kjartan Hoydal
kjartanhoy@gmail.com
---------------
Gørnini hjá Anitu hava staðið úti í meira enn ein mánað uttan at nakar myndugleiki letur við seg koma! Hetta er fúl skomm og kann koma føroyskum umdømi harðliga aftur um brekku.
Søgan um Anitu var longu sorgarsøga í spurninginum um trygd og viðurskifti hjá manningini, umborð á einum skipi undir føroyskum flaggi, og við føroyskum fiskiloyvi.
Í Degi og Viku 31.mars 2014 varð upplýst, at gørnini hjá Anitu hava staðið úti í 5 vikur. Eingin tykist hava ábyrgd av hesum. Reiðaríið umber seg við óvanligum viðurskiftum. Fiskiveiðieftirlitið sigur seg hava tosað við reiðaríið, men at eingin heimild er til at gera annað. Málið er ikki tikið upp av fiskimálaráðnum.
Hetta er ein umhvørvisgøla av teimum stóru og kann, sum so nógv annað í Anitu málinum, raka Føroyar hart. Garnaveiða er longu sum er undir hørðum atfinningum, tí vandi altíð er fyri tí sum verður kallað “ghostfishing” á enskum. Um gørnini ikki verða røkt sum tey skulu – ella mist – fiska tey framvegis, fiskurin rotnar í gørnunum og fer fyri skeyti. Hetta er orsøkin til, at Føroyar í NEAFC hava verið við til at banna gørnum í altjóða sjógvi. Vit skulu ikki gloyma, at umhvørvisfelagsskapir eru líka ágangandi móti veiði á djúphavinum, sum móti grindadrápi. Ein áhaldandi herferð er móti djuphavsfiskiskapi, og serliga veiðan við gørnum og troli standa fyri skotum.
Eg havi í altjóðahøpi altíð ført fram, at er veiðan við gørnum nóg væl umsitin, og eftirlitið er nóg gott, kann hendan veiða við gørnum verða akkurát líka so burðardygg, sum veiða við øðrum reiðskapi. Hetta er ringt at verja, tá so ræðandi dømi koma fram um, at einki eftirlit tykist at vera við garnaveiðuni undir Føroyum.
Føroyar hava havt bann móti garnaveiðu í nógv ár, men hava sambært kunngerð undantikið 4 skip og ein útróðrarbát, sum hava loyvi at veiða svartkalva og havtasku við gørnum á ávísum leiðum á djúpum vatni.
Í kunngerðini um garnaveiðu er ásett, at ”tá fiskifør við loyvi sambært hesi kunngerð fara inn at avreiða, og gørnini standa úti, skulu ikki ganga meiri enn 72 tímar, til skipið aftur er á fiskileið og fer at draga”. Fiskiveiðieftirlitið kann í serligum førum veita undantak viðvíkjandi tíðarfreistini.
72 tímar er 3 døgn, men gørnini hjá Anitu hava staðið í sjónum nú í meira enn 35 døgn. Nógvur fiskur er komin í, og rotnaður í gørnunum. Hvussu kann hetta bera til?
Greiðar revsireglur eru i lóg um vinnuliga fiskiskap, t. d.
“§ 43. Verður komið fram á ólógligan reiðskap í sjónum ella reiðskap, sum ikki er merktur sambært galdandi reglum, verður reiðskapurin inndrigin, um tað ikki kann verða greitt, hvør eigur hann.“
Vit hava eisini bann móti útblaking. Hetta er ikki útblaking, men hevur sama úrslit. Fiskur verður veiddur, sum ikki kemur til høldar, í hesum føri tað við lít.
Eg skilji ikki á nakran hátt, at fiskiveiðieftirlitið, løgreglan, fútaskrivstovan og fiskimálaráðið lata standa til, og ikki við øllum møguleikum, sum eru í lógini, gera nakað við hetta málið.
Nógvir spurningar eru við røttum settir við umsitingini av lóg um vinnuligan fiskiskap, serliga síðani 1999. Um eitt so lýsandi dømi um brot á lógina, ongar avleiðingar fær, so man síðsti kordelur í tí togi, sum varð tvinnað í lóg um vinnuligan fiskiskap í 1994, vera kvettur.
