23. apríl 2014, vóru 100 ár liðin síðan Arnhold Jespersen varð føddur. Arnhold var giftur Paulu, fødd 24. juni 1919 og sum sostatt hevði verðið 95 ár á jóansøku. Hesi bæði væla fólk eri eg stolt av at siga, vóru omma og abbi mín.
Arnhold Jespersen var sonur Eliesar og Janu Jespersen. Eliesar og Jana fingu fýra børn. Jana doyði, tá ið abbin bert var 6 ára gamal og minnist eg abban fortelja, at hann mintist, at mamman varð borin í kistuni út ígjøgnum vindeygað. Hetta var traumatisk uppliving hjá einum 6 ára gomlum barni og eyðmerkti tað abban. Hann var serliga upptikin av týdninginum at eiga góð foreldur og systkin og tosaði ofta um tað. Eliesar giftist uppaftur við Hansinu og fingu tey tvey børn saman og eitt til fosturs.
Paula Jespersen, fødd Olsen, var dóttir Óla í Grundini og Tominu av Eiði. Tey búðu í grannahúsunum vestan fyri hjá Eliesari og Janu og omman var triðyngst av tíggju systkjum. Mamman, Tomina, gjørdist sjúk, tá ið omman var pinkubarn og mátti til Havnar eina tíð. Omman fór tí til hjúnini Martin og Paulinu Thorsteinson, sum ongi børn áttu, at vera, bert 9 mnð. gomul, og bleiv har uppfostrað sum teirra egna barn.
Arnhold og Paula vuksu bæði upp í Trongisvági, nærri sagt á Bedingini. Hetta var so at siga óbygt øki, men bedingin, ið varð bygd í 1894, dróg fólkið við sær. Eliesar, pápi abban, var bedingsmeistari eftir kríggið og Martin Thorsteinson, fosturpápi ommuna, var kavari og arbeiddi nógv á bedingini og aðrastaðni í landinum, har arbeitt var við havnabygging og við at gera lendingar.
Abbin byrjaði sum ungur maður at læra til skipstimbrara hjá Niels Petur Smið, ættaður úr Sandvík, á bedingini í Vági. Síðan var hann umborð á Ananu, ið sigldi sum móðurskip undir Grønlandi eitt 2-ára skeið í seinnu helvt av 30´unum. Annars arbeiddi hann sum skipstimbrari á bedingini í Trongisvági saman við pápa sínum.
Omman lærdi sum ung at seyma hjá Anettu Myllá. Hon bleiv trúlovað abbanum í 1934 og giftist tey jóladag í 1940. Tey fingu 5 børn – Martin, Jan (1943-2011), Poul (1947-80) og tvíburðarnir Rutt og Noomi. Omman var heimaarbeiðandi, meðan børnini vóru smá; seymaði klæði um náttina og arbeiddi heima um dagin. Hon seymaði fyri fólk og hon seymaði uppá børnini. Umskapaði mangan frakka til kjólar og annað. Serliga stolt vóru tey av døtrunum í heimaseymaðum kjólum, tá ið Ingrid Drotning á vitjan á Tvøroyri í 1959, steðgaði øllum fylginum á veg niðan á sjúkrahúsið frammanfyri abbanum og segði: “Er de tvillinger? Nej, hvor er de søde og fine!”
Omman fór at læra til heimahjálp seinnu helvt av sjeytiárunum. Hetta tíðarskeiðið tók hon sær eisini koyrikort. Eg hugsi mangan aftur á løtur saman við ommuni á vitjan hjá bæði Bogguni og Hannommuni, har eg slapp at sita á køksborðinum og fáa eitt sindur burturav sagovellinginum við kanelsukri á.
Bæði abbin og omman vóru sera køn í hondunum; omman at seyma og abbin at evna alskyns lutir burtur úr træi, og hesi góðu, fínmotorisku evni síggjast aftur í børnum teirra, ið øll duga/dugdu avbera væl til hendurnar í størvum og frítíðarítrivum teirra. Hvørji jól, tá ið eg var smágenta, fóru vit inn til ommuna at taka mát til jólakjólan. Sniðgivin klæði, ið døtur mínar enn brúka til høgtíðirnar. Eg elskaði at fara inn í hobbyrúmið hjá ommuni við síðuna av køkinum, har Bernina seymimaskinan stóð og hillar fullar av litríkum toyi og plastíløt við hundraðtals vøkrum knappum talaðu til eina unga gentu, ið royndi at herma eftir ommuni og seyma klæði til Barbiedukkuna.
Abbin rokaðist í kjallaranum og sæðuspønir vóru allastaðni. Har vóru alskyns amboð at skera, telgja, slípa og líma við. Abbin elskaði at telgja og dugdi hann tað sum fáur. Serliga vøkur vóru listahandverkini; varðin, báturin og gomlu føroysku veltingaramboðini, ið hann seldi til Heimavirkið. Nøkur teirra prýða heim okkara í dag og serliga glað eri eg fyri risastóru skeiðina, ið abbin telgdi úr einum stórum træpetti og gav okkum í brúðargávu. Skeiðin var súmbol uppá, at ongantíð skuldi matur tróta í okkara húsi og hetta at verða mettur, hevði stóran týdning fyri abban. Ofta stóð hann við steikipannuni uppiyvir okkum og bað okkum fáa okkum meira!
Omman og abbin gingu trúføst á møti í Salem og átrúnaðurin var ein týðandi partur av teirra lívi. Abbin var sjálvur, saman við verpápanum, við til at byggja Salem í 1949 og mangan hevur vakra sangrødd hansara ljómað í salinum. Sjálv var eg ofta við ommuni og abbanum á møti og minnist væl hvítu møti-dropsini hjá ommuni, sum hon hevði í taskuni hjá sær til tær, hjá eini lítlari gentu, ofta longu løturnar.
Omman gjørdist lamin í høgru síðu í 1985 og hetta var ein øgiligur smeitur fyri hana, ið von var at gera fimleik, koyra bil og ferðast. Hóast mótgongd, gav omman ikki upp. Skaffaði sær sjálv ein lítlan, elektroniskan bil úr norska blaðnum Familien – hetta var áðrenn tíðina, har Hjálpitólamiðstøðin útvegaði tílíkar bilar. Omman bleiv ein býarmynd í lítla bilinum; koyrdi úti í øllum veðri og til alt slag. Og tá ið elsta dóttirin var lítil, slapp hon túr við langommuni í innkeypskurvini, ið hekk framman á bilinum. Hon var enntá so viljasterk, at hon seymaði á seymimaskinu; hálaði toyið ígjøgnum maskinuna við vinstru hond og helt fast á hinum toyendanum við tonnunum. Hongdi gardinur upp, elti breyð, bakaði og skrivaði við vinstru hond. Men hon var kedd av ikki longur at kunna eta við knívi og gafli; segði at allur maturin smakkaði líka, tá ið ein ikki slapp at skera sjálvur.
Tá ið omman gjørdist lamin, yvirtók abbin mestsum alla matgerð og eisini tað var væl úr hondum greitt. Besti steikti fiskur nakrantíð og nógvar eru løturnar við góðum mati at hugsa aftur á; nýbakaðar pannukøkur, tá ið vit høvdu verið og fiskað í bátahylinum, feska súpan við abbasa heimagjørdu betongbollum, hósdagar til Dollars og nátturða inni í stovuni ella morgunmat og te á songina, tá ið systir mín og eg lógu á bóli inni hjá ommuni. Abbin brúkti eisini nógva tíð uppá urtagarðsarbeiði og stoltur bant hann blómutyssi av vakurt littum morgunfrúum og gav mær heimvið.
Omman og abbin náddu at vera gift í 67 ár. Eg kann næstan ikki ímynda mær, hvussu nógv ein hevur at siga fyri hvønnannan eftir so nógv ár. Orð vóru kanska heldur ikki altíð neyðug. Tann kókaði havragreyturin, ið omman kókaði hvønn morgun, og sum stóð og bíðaði til abbin kom upp. Tá ið tey sótu friðarliga í køkinum og lurtaðu eftir onkrum í útvarpinum; omman á bonkinum við heita radiatorin og abbin í brúna ruggustólinum við onkrum samanrullaðum pappírspetti ímillum fingrarnar. Omman og abbin hava haft so stóran týdning fyri meg, at tað fer næstan ikki ein dagur framvið, har eg ikki hugsi um tey. Tey ansaðu mær, tá ið eg var pinkubarn og mamma lærdi í Havn, og tá ið eg varð eldri og var heima og vitjaði, fór eg inn til tey hvønn dag. Eg kundi tosa við tey um alt, frá ungdómshøvuðbrýggi, mati, politikki til útferðarlongsul, børn, átrúnað og dreymar. Altíð høvdu tey eina góða frágreiðing og onkra góða søgu ella bara eitt gott oyra at lurta við. Tey vóru tolin, hjálpsom, gávumild og nøgd. Alt hetta og meira takki eg fyri!
Paula-omman og Arnhold-abbin fingu 17 ommu- og abbabørn og 22 langommu- og langabbabørn. Ærað verið minnið um ommuna og abban, Paulu og Arnhold Jespersen.
.........
Súsanna
