Føroya landsstýri er ein semingsstovnur fyri politisk seráhugamál, og tann sosiali álitissáttmálan, sum fólk ofta hava við sína stjórn, hava nógvir føroyingar ikki við landsstýrið. Hann hava teir í staðin gjørt við Danmark gjøgnum Sambandsflokkin.
Soleiðis tók Ronnie Thomassen, samfelagsfrøðingur, samanum, hvussu føroyska heimastýrið í grundini virkar. Hann duldi ikki fyri, at hann er loysingarmaður og vísti á, at Føroyar 15. hvørt ár við vissu fara at enda í kreppu og kegli við Danmark, tí tað hava tær gjørt søguliga.
Í sínum fyrilestri hevði hann fingið til uppgávu at siga, hví Danmark er falskur tryggleiki hjá Føroyum. Og tað gjørdi hann so. Danskarar eru líkaglaðir við Føroyar, tí teir eru bara ernir av Grønlandi, nevndi hann. Bara danski staturin vísir Føroyum ans, tí hann vil eiga tær.
Rolf Guttesen skuldi grundgeva fyri, hví hann helt, at ríkisfelagsskapurin, ið Ronnie Thomassen helt vera ein eindarstat heldur enn ein felagsskap, skuldi varðveitast. Hann vísti m.a. á, at føroyingar hava lætta atgongd til útbúgving og aðrar fyrimunir í Danmark.
Eisini helt hann, at Føroyar eru ov lítlar at gera mun í altjóða samráðingum og tí skulu styðja seg til Danmark. Gott er at hava sterkan vilja á øllum økjum, men ofta er viljin ikki nóg mikið, segði hann og helt, og Danmark annars hevði givið Føroyum evropeiskt dannilsi.
Spurningar vórðu settir teimum báðum, tá teir vóru lidnir við sínar fyrilestrar, og Rolf Guttesen varð spurdur, um ikki føroyingar kundu fara undir útbúgving, um Føroyar fingu fullveldi. Jú, men í t.d. Onglandi og USA er dýrt at fara undir útbúgving, svaraði hann.
Oyggjar doyggja
Jóannes Jacobsen, búskaparfrøðingur, og Sámal Matras Kristiansen, samfelagsfrøðingur, umrøddu mótsetningin millum útjaðara og miðstaðarøkið. Jóannes Jacobsen vísti á, at útjaðarin minkar støðugt, men miðstaðarøkið veksur ikki samsvarandi.
Hetta er ein stórur trupulleiki, helt hann, tí skulu Føroyar hava eina framtíð, er neyðugt, at miðstaðarøkið er stórt og sterkt. Við miðstaðarøkið meinti hann Streym-oynna, Eysturoynna og Vágar.
Sámal Matras Kristiansen helt ikki, at Havnin er nakar metropolur, sum mong ofta kalla hana, og tað verður hon ongantíð. Hann helt eisini, at útjaðaramenning, t.d. við almennum stovnum, er ein spurningur um rættvísi mótvegis ymsu plássunum.
Í síðsta enda snýr tað seg um at skapa livikor fyri allar føroyingar og ikki bara nakrar idealføroyingar, segði hann. Jú, kanska, helt Jóannes Jacobsen, men t.d. Suðuroyggin og Sandoyggin doyggja spakuliga út kortini, segði hann.
Hetta vísti hann við tølum yvir fólkaminkingina í oyggjunum síðan 1985. Talið á fólki undir 50 ár minkar við miklari ferð. Jóannes Jacobsen helt, at Suðuroyggin heilt vist fer at falla av hesi gongd, men at ein tunnil møguliga kann bjarga Sandoynni.
500 milliónir aftrat
Soleiðis fullu niðurstøðurnar við kontantari avrokning uttan partapolitisk fyrilit fyri ymsu plássunum, og tað gjørdu tær eisini, tá Johnny í Grótinum, búskaparfrøðingur, Marita Rasmussen, stjóri í Vinnuhúsinum, og Heri á Rógvi, búskaparfrøðingur, høvdu síni innlegg.
Johnny í Grótinum tosaði um konjukturpolitikk og strukturpolitikk. Hann helt, at smáar fínstillingar í sambandi við konjukturpolitikkin muna lítið og onki búskaparliga. Tað, sum veruliga krevst, er at umskipa stóru strukturarnar, ikki minst í fiskivinnuni, har óvissan er stór.
Marita Rasmussen segði, at um toskurin og hýsan vórðu veidd burðardygt, kundi hetta skapt eitt meirvirði í fiskivinnuni upp á 500 milliónir krónur. Tað helt fyriskiparin og orðstýrarin, Heini í Skorini, vera áhugavert, tá nú almenna hallið er 500 milliónir.
Heri á Rógvi greiddi frá prísstøðinum í Føroyum, sum er 14 prosent hægri enn í Danmark, ið annars er dýrasta land í Evropa. Hann undirstrikaði, at Føroyar eru ikki ov lítlar til at hava lægri prísir, men politisk átøk krevjast at venda gongdini, m.a. eftirlit.
Her er skjótt farið ígjøgnum ymiskt av tí, ið sagt varð á miniráðstevnuni í gjár. Mangt annað áhugavert kom fram, ið ivaleyst verður at hoyra um í valstríðnum. Hvør loysnin er at skapa eitt betri land, finst onki einfalt svar uppá, men tankagóðsið finst.
