Í viðgerðini av Løgtingsins Umboðsmanni (LUM) er spurningurin um politikk mótvegis skipanum og umsiting.
Evnið var um ársfrágreiðingina hjá Umboðsmanninum – og tingfólk tóku orðið og viðgjørdu bæði mál og uppgávur við atliti til skipanina og Løgtingsins Umboðsmann, sum stovn.
Kristianna W. Poulsen vísti á ymiskt, bæði um økið hjá børnum og ungum og økið hjá eldri, sum vóru dagførd í samskifti við LUM.
Hon lýsti hetta, eitt nú við søgum, sum Kringvarpið hevur harmast um á økinum Børn og Ung.
Afturvendandi tosaði hon eisini um eina lóg um tvingsil og um at tað økið onkursvegna var dagført, hesum fyri eyga.
Hetta er okkurt um eldraøkið - eitt nú samskiftið millum búfólk, avvarandi og starvsfólk. Soleiðis sum eg kenni til tað, uttan at hon greiddi nærri frá hesum.
Henni á baki kom Elsebeth M. Gunnleygsdóttur. Hon fekk ikki ‘armarnar niður’ um LUM sum stovn, og um hvussu góður hann hevði verið, tá hon var landsstýriskvinna í Almannamálum og hvussu væl hon, og tey í Almannaráðnum, høvdu lurtað eftir og samskift við Løgtingsins Umboðsmann.
Í hvørgum av hesum røðum snúði nakað seg um borgara ella fólkið. Eg meini, “tit sum hava mammur og pápar á ellisheimi – kenna tit til broytingar á eldraøkinum viðvíkjandi tvingsli, eru tit hoyrd, er hetta ein trupulleiki, sum ikki kann loysast í vanligum práti ella er hetta mál, tit hava biðið um?
Og man hesin djúpi tallerkurin ikki vera uppfunnin?
Eg útiloki slettis ikki, at neyðugt er við lógum og reglum í ávísum føri – men nær blívur tað ov nógv og blívur ein frástøða til vanliga sunna tankagongd. Ein annar spurningur.
Røðan hjá Løgtingskvinnuni var ein røða frá einari skipan til eina aðra skipan. Hetta er tá politikarar tosa um lógir og reglur og ikki um hvussu eg, sum lurtari, hyggjari ella borgari skal skilja, hvat teir tosa um.
Elsebeth, sum sagt, frøddist um tað heila. Vitandi, at vit í Føroyum hava meira enn tvífalt so nógvar sakir, lutfallsliga, hjá LUM, sum eitt nú Danmark, ivist eg í hvat er at frøast um hjá politikara.
Hon kundi sett spurnartekin við Løgmannsstjóra og um í hvønn mun hann hevur nøktandi førleikar í aðalráðum. Hon kundi sett spurnartekin við Aðalstjóra og um hann hevur nøktandi starvsfólk – ja, hon kundi spurt hví so ofta var neyðugt við LUM sum samstarvsfelaga.
Hon kundi spurt um vit hava ov nógvar specialistar og ov fáar generalistar.
Ja, hon kundi spurt um so nógv fyri at fingið tænastustøðið hjá fólkinum í hásæti og bøtt um viðurskiftini millum myndugleika og borgara.
Hetta var starvsøkið hjá Landsstýriskvinnuni. Tá meini eg ikki, at hon í Tinginum skal viðgera ábyrgdarhavandi leiðslur og starvsfólk, men í hennara virkna embæti sum Landsstýriskvinna.
Við fyrivarni fyri at hon hevur gjørt tað, - men røðan gav ikki nakrar ábendingar um starvsfólkaligar dagføringar, ikki heldur um avleiðingar fyri starvsfólk, við atliti til átalur frá Løgtingsins Umboðsmanni.
--
Í seinna lagi løna vit fleiri lejrum – bæði LUM og umsitingum, fyri somu uppgávur. Skattapengar, sum avgjørt kundu farið betri aðrar staðir.
Helgi Abrahamsen lýsti viðgerðina av LUM sum afturvendandi Grækarismessuhald, har einki nýtt var undir sólini. Ivaleyst hevur hann rætt í tí – men sum lurtari eftirlýsti eg konstruktiva viðgerð við atliti til LUM sum ein kærleiksfullan favn hjá tí fólki, sum kennir seg renna seg fastan í almennum kvørkrataki, um tað so er í samskifti við myndugleika, stovnar, sum búfólk ella sum starvsfólk.
Tí fekk eg onga hóming av.
Sum fyrrverandi Býráðspolitikari havi eg alment fleiri ferðir víst á, at viðurskifti, í uppgerðini millum fólkið og myndugleikan, fara av sporinum. Eingin politikari tykist geva hesum gætur.
Eg stuðlaði meg eisini til grein hjá fyrrverandi ministara í Fólkatinginum, Karsten Laurizen ...
Retsopgør mellem staten og borgere: “Det skriger til himlen. Staten er simpelthen blevet for stærk, og det betyder, at der er større sandsynlighed for, at borgere taber sagern. Det er et kæmpe problem for retssikkerheden.” (Greinin kallast - Danske Advokater kritiserer ulighed i retsopgør mellem borgere og staten, um onkur vil lesa meira um evnið.)
So ja, yvirskriftin spyr um vit skulu hava politikk aftur á borðið og tá meini eg, at politikarar arbeiða vegna fólkið og ikki úr skipan í skipan.
Man tosar um middel og mål. Skipanir eru middel og politikarar skulu umboða målet – við hjálp frá tíðarhóskandi og dagførdum skipanum.
Nei, tað er ikki Grækarismessuhaldinum vit bíða eftir, men skótunum í uniformi ávegis nýggjum avbjóðingum.
Bergun Kass
