Edmund Joensen, fólkatingsmaður fyri Sambandsflokkin
------
Hvøllir lógvabrestir um alla lonina.
Eitt vikuskifti í mars mánaði í 2011 helt Javnaðarflokkurin ein týðandi fund, har ið flokslimirnir vóru serliga fegnir.
Hetta var landsfundurin, tá ið eitt ættarliðsskifti fór fram í ovastu leiðsluni.
Flokkurin takkaði gamla fullveldissinnaða formanninum fyri drúgva tænastu.
Nýggi maðurin, Aksel V. Johannesen, bleiv borðin á lógvabrestum inn í formanssessin.
Javnaðarflokkurin kom heim aftur
Mong vóru spent eftir at vita, um nýggi, ungi formaðurin mundi fara at halda fram í fullveldissporinum.
Ella um hann mundi fara at leiða Javnaðarflokkin hagar, ið javnaðarfólk flest munnu kenna seg heima: í Ríkisfelagsskapinum.
Tíbetur valdi Aksel rætt.
Á landsfundinum lat hann alheimin vita, at nú skuldi Javnaðarflokkurin aftur verða ein "samríkisflokkur" - ein, ið tekur fult og heilt undir við Ríkisfelagsskapinum.
Javnaðarflokkurin var loksins komin heim aftur.
Ljóðið í pípuni broyttist
Síðani tá er nógv hent.
Pípan hjá Javnaðarflokkinum fekk brátt annað ljóð.
Fleiri munnu minnast, at tveir mánaðir eftir landsfundin var ein sekterisk uppgerð í Tjóðveldinum.
Garparnir vóru í hornatøkum. Stríðið endaði við, at Høgni Hoydal lá oman á floksfelaganum Sjúrði Skaale - ein av ídnastu fullveldismonnunum á Løgtingi. Hann stakk í tjóðveldissekkin og fann síðani dyrnar sjálvur.
Bert fimm mánaðir eftir samríkis-landsfundin í Javnaðarflokkinum varð fullveldismaðurin Sjúrður Skaale innlimaður í samríkisflokkin.
Politiskt skurraði hetta ikki sørt.
Ikki nokk við tað.
Í einari taktiskari manøvru varð fyrrverandi tjóðveldistingmaðurin rullaður í positión sum "spísskandidatur" til fólkatingsvalið í september 2011.
Manøvran virkaði. Sum takk fyri seinasta nápaði Sjúrður Skaale fólkatingssessin frá Høgna Hoydal, og - hokus pokus filiokus - so var ein fullveldismaður vorðin umboð fyri samríkisflokkin á Fólkatingi.
Smart? Ja, men í stríð við útmeldingina hjá Akseli V. Johannesen á landsfundinum.
Nógv javnaðarfólk, ið kenna seg sum samríkisfólk, vóru illa við. Vit ríkisfelagsskapsfólk, ið hildu, at Javnaðarflokkurin var komin heim aftur, máttu seta spurnartekin við, um Javnaðarflokkurin er samríkis- ella fullveldissinnaður.
Spurningurin gnaddar framvegis.
Tveir reiðmenn á sama gangara
Líka síðani fólkatingsvalið í 2011 hava tveir reiðmenn - tveir harrar - verið í Javnaðarflokkinum: formaðurin og fólkatingsmaðurin.
At síggja til, vilja reiðmenninir ríða javnaðargangaran hvør í sína ætt. Annar vil fullveldisleiðina, og hin roynir at vera samríkissinnaður.
Hvussu hevur hetta verið at sæð í nevnda tíðarskeiði?
Her eru nøkur dømi:
• Formaðurin sigur, at tað ikki er ráðiligt at tosa um ella arbeiða við at skerja ríkisveitingina. Fólkatingsmaðurin sigur, at Ríkisveitingin skal frystast og "útfasast".
• Formaðurin sigur, at flokkurin hevur ikki sum mál, at fara úr ríkisfelagsskapinum. Fólkatingsmaðurin samanber føroyingar í Ríkisfelagsskapinum við kúgaðar myrkar amerikumenn í ´50´unum.
• Formaðurin sigur, at ráð eru ikki til yvirtøkur. Fólkatingsmaðurin arbeiðir júst í hesum døgum við yvirtøku saman við einum landsstýrismanni úr Fólkaflokkinum.
Og so framvegis.
Taktiskt ella veruligt
Dømini omanfyri vísa, at við aðrari hondini er Javnaðarflokkurin samríkissinnaður og við hinari fullveldissinnaður.
Man kann spyrja seg sjálvan, um talan er um ein ætlaðan taktikk, ella um Javnaðarflokkurin veruliga er ósamdur við seg sjálvan, tá ið umræður Ríkisfelagsskapin, Ríkisveitingina og yvirtøkur av málsøkjum.
Nakað eintýðugt svar havi eg ikki.
Møguliga er hetta eitt bland av báðum, tí um Javnaðarflokkurin skal vaksa, skulu samríkisatkvøður til. Og um fólkatingsmaðurin hjá Javnaðarflokkinum skal afturveljast, er brúk fyri fullveldisatkvøðum.
Tað álvarsliga er, at samríkissinnað í Føroyum ikki vita, hvar ið Javnaðarflokkurin stendur.
Nakað á sama hátt, sum sambandsveljarar seinastu tvey árini hava staðið spyrjandi yvir fyri Ríkisfelagsskapspolitikkinum hjá pørtum av Sambandsflokkinum.
Saman um tikið ber hetta í sær, at fullveldiskreftirnar hava meira ella minni frítt spæl í einum landi, sum hevur harðliga brúk fyri stabiliteti og tryggleika.
Sum kunnugt fáast hesi bæði í Ríkisfelagsskapinum.
Nú er brúk er fyri erligum og greiðum útmeldingum á sambands- og samríkisvonginum í Føroyum.
