Vit fara at dvølja eitt sindur við fororðini í hesum frálíka sang-, nóta- og tekningasavni við nógvum av teimum klassikarum - teimum dýrgripum, sum hesin vestmenningurin hevur givið okkum - eitt savn, ið eigur at standa á bókahillini hjá øllum, ið hava hug at syngja, at spæla okkurt ljóðføri, skoða tekningar - ella bara lesa yrkingar:
- Tá ein maður er føddur í 1953, er hann 14 ár í 1967 - tað árið, tá »Hey Jude« og »Sitting on á Fence« kappaðust um at vera nr. 1 á føroyska hit-listanum. Tann, ið var 14 ár tá, slapp at ríða á eini geislandi bylgju av nýhgugsan, sum vardi í fleiri ár. Einum ungdómsmentanarligum óløgi, sum søgan ikki kennir maka til. At maður stundum lítur aftur á tað skeiðið við longsli er einki at siga til. Og tað ger Martin, sigur Jonhard Mikkelsen.
Hann sigur víðari, at í 1967 var tónleikaliga frambrotið í hæddini. Frá tí hæddini náddi tað ættarliðið so nógvar aðrar hæddir. Hetta var lopfjølin inn í teir heimar og meiningar, sum hava sett kósina hjá hesum ættarliði.
Beatle-mania hersetti hvønn krók í Føroyum. Hvør egningarskúrur skurraði av tónum, bankamenn og lærarar lótu hárið vaksa, og tá ið lossararnir koplaðu úr og fóru í býin, vóru teir í stríputum buksum og stórblømdum skjúrtum í skærum litum. Alt var psykodeliskt. Øll vóru psykodelisk í ramasta álvara, sigur Jonhard Mikkelsen eisini í fororðunum til bókina.
Og hann heldur fram:
»Páparnir komu aftur undan Grønlandi við trolarum fullum av saltfiski og niðri á keiini stóðu langhærdir rakdirðlar og tóku ímóti. Gummiskógvarnir vóru skiftir út við spískar leðurstivar við høgum hæli. Í fjósum og køstum stóðu VOX forsterkarar og Gibson guitarar. Smádreingir innií, men við eini meining um lívið og samfelagið, sum var lakkerð uttan á teir. Teir høvdu funnið sín stil. Ein fantastisk tíð, sum Martin lovprísar í nógvum hann skrivar.
Føroysku apostalrnir Thunderbirds, Silly Boys, Cream Crackers og allir hinir, ið bóru boðskapin um frið og kærleika og frælsi ótroyttiliga umaftur og uppaftur leygarkvøld eftir leygarkvøld gjørdu sítt til at evna hugburðin hjá tannáringum til tilveruna. Og tann hugburðin hevur Martin enn.
Hann verður avdúkaður í tekstunum og løgunum. Hann er framvegis blómubarnið og framvegis sannført friðardýr. Hann endurtekur boðskapin um at liva spakuliga. Hann trívist best í logn. Og hann er - Harrin havi lov - alt annað enn cool framvegis.«
Síðani fær Martin sjálvur orðið:
» - Vit fóru í Hoydalar um tað mundið, tá ið skipanin spakuliga broyttist og ikki bara tær allar bjartastu perurnar fóru »á student«. Vit fóru fleiri úr Vestmanna skúla. Tað sást langan veg, at vit vóru bygdafrell og ikki úr akademikararaheimum - so vit máttu udnir byrðina at prógva, at vit vóru nóg góð kortini. Næstu trý árini búnaðust vit við rúkandi ferð. Vórðu slongd higar og hagar millum meningar, áskoðanir og hugburð. Vit lærdu og fingu nýggjan stíl og nýggjar meinginar og nýggjan verumáta, og vit blivu »studentar« við øllum teimum korrektu meiningunum.
Cat Stevens, Neil Young, Carole King og Beach Boys fyltu hvørja sprekku í gerandisdegnum. Og so kom romantikkin og flagsandi sum ein litfagur firvaldur inn í kjallakamarið í Lucas Debesargøtu. Eg hevði sæð hana eina ferð áður - tvey ár frammanundan. Tað var jólaveitsla á kostdeildini í Hoydølum Vit vóru fimm dreingir úr Vestmanna, sum skuldu spæla til dans. Vit gjørdu okkum fullkomiliga fyri skommum, men hon stóð framman fyri pallin, og eg varð forelskaður í henni sama kvøldið. Eitt ár seinni stóð hon ikki bara og hugdi at okkum og undraðist, hvussu illa nakar kundi spæla og syngja, men hon kom inn í mítt lív tá, og vit hava fylgst í 33 ár.
- Tað var um hesa tíðina, at eg týddi tann fyrsta tekstin Morning Has Broken hjá Cat Stevens. Annar teksturin, eg týddi, var Drykkjuvísan hjá Svante, og tað var um sama mundið, at Svarti Ravnur fór á flog og á ein hátt tók hann meg við sær.
- Seinnu helvt at sjeytiárunum og fyrru helvt at áttatiárunum lærdi eg til grafikara í Keypmannahavn. Keypmannahavn var tá eins og nú fullur av evnaríkum føroyingum - ikki minst tónleikarum. Eg fór upp í bólkin Avføroyingar. Kári p, sum júst hevði givið út meistaraverkið Vælferðarvísur, var oddamaður. Royndirnar frá samstarvinum við Kára og hinar Avføroyingarnar vóru góðar at hava í skjáttuni á ferðini fram sum sjálvstøður sangskrivari.
- Í 82 løgdu vit leiðina aftur til Føroya, eg fekk mína egnu grafisku teknistovu, og saman við vinmonnum stovnaðu vit Vestmenn. Og so tók lívið eitt nýtt tørn. Eg skifti gir. Nýggjar avbjóðingar, meira trýst á, meira ferð, skrivar Martin.
Í 1990 skrivar hann sangleikin Skuggagestir - allar tekstirnar og øll løgini. Tekstirnir boða frá einum daprari manni. Fleiri tekstir hesa tíðina avdúka ein ungan mann, sum er vorðin ørkymlaður og vildi havt meira tamarhald á tilveruni. Ein, sum er ørkymlaður av øllum teimum grunnu meiningunum, falsinum, kávalætinum. Lygnini í rúsinum.
Víðari skrivar Jonhard Mikkelsen, at lívið fór at minna um eina grýluveitslu, har hvør gongur við síni grímu, sínum skorti, sum ikki avdúkar hvør tú ert. Tú ert inn hagar, ið brúkaraveitslan er, har plastikklívið er, tað er bert eitt krav: Kom ikki sum tú ert!
Men tað eru løtur, tá ið skortarnir falla og berkaða, sára sálin ønskrast við sannleikarnar, ið tá verða avdúkaðir. Longsilin ger um seg. Lívið verður pína, sum verður doyvd við rúsetiri, og sum bara fær innihald við nýggjum roynum at koa út á nýggj mørk. Í teimum royndunum veksur ørskapurin, og tá ið av tornar, eisini tómleikin.
Sólin hevur sæð betri dagar enn henda
eg siti við í fanginum nú.
Nú tørvar mær hjálp frá einum timburmanni,
kanska onkur býr í nasaret
Ár ganga áðrenn Martin tekur sína egnu støðu. Eina, ið ikki er sædd gjøgnum eyguni á øðrum. Hann fór einsamallur sína rannsóknarferð og kom til sættis við alt, sum tóktist fløgt eitt skifti. Glottarnir longdust. Kósin varð rættað, út í ljósið og út í vindin, hút hagar, ið tað aftur var frítt fyri andanum...
