Marjun Dalsgaard
Einaferð fer ein italiumaður at siga: Skulu vit fara út at eta norðurlendskt í kvøld?
Hann hevur hug til eina máltíð, sum smakkar av havi og haga. Tilgjørd av rávørum, ið eru foredlaðar í Norðurlondum, sum ikki finnast betur nakra aðrastaðni. Tað er møguliga føroyskur toskur, serliga reinur og fastur í kjøtinum, ella kanska hann fær vill finsk ber, sum hoyra árstíðini til og lambskjøt frá einum lítlum umráði í Svøríki, har seyðurin vegna umstøðurnar hevur ein heilt einastandani smakk. Hvussu rætturin er samansettur vita vit ikki enn. Møguliga kokkurin við íblástri frá eysturlendskum londum ella í Útnorði hevur uppfunnið eina framúr góða uppskrift. Men eitt er vist, hesin italiumaðurin væntar sær ein rætt, ið ber brá av reinum, frískum ráðvørum, tilgjørdur á ein einfaldan hátt, har tann góða ráðvøran kemur til sín rætt. Hann veit eisini um upprunan hjá ráðvøruni. Hann veit, hvar seyðurin hevur gingið, og hvar fiskurin hevur svomið, og tað ger, at maturin smakkar honum serliga væl. Haraftrat veit hann, at maturin er gjørdur í sátt við nútímans vitan um vælveru og heilsu og við virðing fyri umhvørvinum.
Rørsla fyri góðsku
Um hetta gerst veruleiki um fimm ella 30 ár velst um móttøkuna av yvirlýsingini hjá norðurlendsku kokkunum, sum kallaðu til ráðstevnu á Norður-bryggjuni vikuskifti 18. og 19. november.
- Um undirtøkan er góð verður hetta veruleiki um fimm til átta ár. Men tað kann eisini taka nógv ár.
Vit hava gjørt ein lítlan kavabólt, og hann er farin á rull, sigur danski kokk-urin og stigtakarin til ráðstevnuna, "Nordisk Køkken Symposium", Claus Meyer og leggur aftrat:
- Vit eru ein rørsla, og vit vóna, at nógv taka undir við okkara rørslu. Nú fara kokkarnir heim. Teir hava tikið hettar til sín og vilja føra tað út í verki. Nú mugu onnur taka yvir.
Sum dømi nevnir hann, at politikarir kunnu stuðla tiltakinum við at stovna eina avgreiðsluskrivstovu, sum kann taka sær av kunning og øðrum, ella Norðurlanda-ráðið kundi givið teimum eitt merki eins og umhvørvismerkið við svan-anum.
Nógvir bóltar vórðu kastaðir upp í luftina á ráðstevnuni, og einki mark er fyri, hvør ið kann lofta teimum. Tað kann vera leiðarin á kantinuni á Ríkissjúkrahúsinum ella ein landbúnaðar-maður, sum í samráð við kokkarnar leggur seg eftir at góðska ein serligan part av síni framleiðslu.
Ætlanin er, at kokkarnir skulu hittast eina ferð um ári. Næsta ár verður tað í Svøríki og einaferð verður tað í Føroyum, har føroyski kokkurin Leif Sørensen verður vertur.
Norðurlendskur matur og samleiki
Alt hettar merkir tó ikki at ræstur fiskur og sperðil verður heimskent. Ei heldur stokt neytajúgur, ølbreyð og annað, sum er uppfunnið av neyð. Góðska var í hásæti á ráðstevnuni. Um tað so var danskt øl, svenskt ísvín ellar føroyskar øður, sum vórðu á skránni, snúði tað seg um at foredla - finna tað góða gamla, uppfinna nýtt og koyra burtur gamalt svans. Ja, her mótmæla helst flest allir føroyingar. Einki er sum ræstur fiskur og sperðil, men hettar er ikki tað, sum italiumaðurin fer at bíleggja á norðurlendsku matstov-uni, og ikki tað, sum vit skulu selja umheiminum sum norðurlendska mat-gerð. Norðurlendski køkurin er ein liður í at skapa ein norðurlendskan samleika, og at marknaðarføra Norðurlond. Hetta er ikki ein spegilsmynd av okkara mati og mentan. Tað firfínaða verður tikið frá og selt sum nakað norðurlendskt - og eydnast hetta verður nýggi norðurlendski køkurin við tíðini eisini ein partur av okkara mentan.
