Hagin, sum í gjár skartaði í gulum, brúnum, gráum, liggur hvítur og blankur, innrammaður í eitt lítið vindeyga. Myndin er vovin saman við ráki um Stongina og litbrigdum í fjørðinum. Hon er »suveren«, einastandandi, fræls, hvílir í sær sjálvum.
Myndir hava tað við at koma og hvørva, seta seg í hugan og umskapast í upplivan. Eg hugsi um vinkonu mína, sum komin er nakað til árs. Hugsi um svartakálk, gler, illfýsnan fyrrapart og so Ásu, sum gleið niðri í Jónasi Broncks. Tað er ikki bara tað hvíta og kalda, ið kallar myndina fram, men eisini Vetrarbreytin, sum eg júst havi hoyrt, og hugleiðingarnar hjá Turið Sigurðardóttur um gluggans glopp.
Morgunin tá Ása gleið, er farin í søguna. Hann var fyri skjótt tveimum árum síðan. Vit høvdu avgjørt at møtast, íslendsku vinkonurnar, parkera á Frúutrøð og ganga so sum ein samlaður hópur oman í SVF. Eg kom beint frá arbeiði og riggaði illa í kondiklæðum og Nike-skóm, men Ása, yvir henni var stílur sum altíð! Ein flottur fulltrúi í drakt, frakka, hatti og blankum svartaskóm. Við stavi í hond og giktini hamrandi gjøgnum kroppin stetlaði hon saman við okkum skalv fyri skalv. Men sum sagt, úti á Jónasi Broncks fór hon á glið. Løtan situr eftir sum ein fastfryst mynd, ein óvissa, andartak, stilt og verandi. Ikki tí, tað hendi einki sum so, tí í Ásu er satt veiggj. Tað var bara skelkurin, myndin, flogið.
Hópurin helt leiðina fram. Sjey hóvligar konur. Tað var besta arbeiðs- og kaffitíð, mitt í einum gerandismorgni. Tær høvdu mappu í hond, og eitt skriv, sum leingi hevði ligið teimum á hjarta. Ymiskar eru hesar konurnar, bæði so og so, ein mislittur hópur, sum einans hevur eitt í felag; at hava verið børn uppi á Íslandi. Tað er eitt stórt land, okkara land, við høgum fjøllum, djúpum dølum og langum dagleiðum. Mentanin er eisini ymisk frá eystri til vesturs og úr bygd í bý. Ymisk, men tó ein heild, sum dregur og savnar. Tú hevur hana í førninginum, hvar tú enn fer, bert hana við tær og roynir at verja hana og lívga um hana inni í tær.
»Hvussu gongst uppi á Langanesi«, plagdu teir gomlu sjómennirnir at spyrja meg, so títt og knapt teir hoyrdu mítt føroyska mál, úti á Landssjúkrahúsinum. »Ísland, vælsignaða, har havi eg drigið mangan svartan, bæði undir Steininum og út av Patreksfjørðinum«. Myndirnar speglast í eygunum, og knýttar hendur minnast og merkja farna tíð oman á eini hospitalsdýnu.
Vit plaga at hittast, hesar sjey íslendsku konurnar, fáa ein kaffimunn og góða kaku, práta, minnast, gleðast. Løturnar, vit hava saman, eru fjálgar. Hóast vit eru í øllum aldri og við sera ymiskum royndum og innliti, so gongur tað íslendska málið okkara millum sum eitt væl smurt hjól í lættari rás um alt, sum er. Prátið er fjølbroytt og veruliga óskipað. Seinast vóru siðamisbrot tikin fyri, um eg minnist rætt, og um tað at góðtaka samkynt. Onkuntíð er eisini muran í føroyskum mannfólki uppi at venda, trúarlívið í landinum, kreppan, tær tunnu bankabøkurnar, hvussu húsarhaldið kann hóra undan. Vit tosa um tónleik, fiskiskap, lundaveiðu í Vestmannaoyggjunum, fjallgongu á Norðurlandinum, sildarævintýr á Siglufjørðinum. Eitt satt bindiklubbaprát, sum hvørki verður sett í karmar ei heldur lagað eftir øðrum enn løtuni, sum er og kemur.
Men tann dagin tá Ása gleið, var ein fastløgd skrá; eitt skriv til stjóran í SVF. Vit høvdu baksað tað saman av einslistum, skrivað undir í felag og sent tað av stað eftir mangar hugleiðingar og heilabrot. Og nú høvdu vit sum sagt fingið fundartíð ein kaldan vetrarmorgun. Innkomnar í Vørðsluna bíðaðu vit bæði eitt langt og annað breitt. Tað bilaði tó ikki stórvegis, tí at flísarnar á veggjunum fingu Ásu aftur á glið, og vit vóru mitt í eini søgu um gamlar Smærudagar, tá ið teir birtust, Tróndur og Ivan.
Alt gekk siðiliga og høviskt fyri seg, ein ektaður fundur við skrá. Leiðslan skilti sjálvandi sjónarmið okkara, men forðingar vóru av ymiskum slag, og teir gjørdu grein fyri sínum máli. Vit vóru fámæltar men fyrireikaðar og stóðu fast við innihaldið í brævinum: Íslendsk tíðindi í Grannum Okkara. Vit bjóðaðu okkum fram at útvega tilfar, fáa rættindi í lag, veita hjálp við týðingum, finna rætta samstarvstráðin við íslendskar myndugleikar. Ja, vit hildu okkum vera væl brynjaðar og lótu mótsagnir fúka aftur um oyru. Men, gakk! Teir takkaðu fyri vístan áhuga, tørvur var als ikki á hjálp. Prátið tók eina tøkniliga vend, og um satt skal vera satt, so var tað hvørki pengar, týðingar ella torført samband, ið lógu á láni. Tað var okkurt annað, ið torført var at greiða frá, okkurt loðið og lítið sigandi. »Men verið tit nú bara róligar og fittar og leggið tykkum makuliga afturá. Um ein lítlan mánaða verður allur tíðindaflutningur eitt spæl gjøgnum stjørnur og mána, og tá ber til at fáa alt niður í Vørðsluna og inn í tykkara lítlu heim við einum knøtti«. Nei, tað var ikki tørvur á okkara hjálp, kanska heldur ikki á okkara meining.
Fundurin er lokin, tíðin farin, skráin stongd. Men alt í lagi! Í næsta mánaði kunnu vit kveikja fyri grannunum og ikki bara síggja tað íslendska flaggið glíða niður eftir skíggjanum, tí tá verða samrøður at hoyra við bøndurnar um hoyterran á Norðurlandinum, og sjómaðurin í Grímsey tosar um kalva og saltfiskaprís. Kanska verður eisini víst frá frumframførslu av íslendskum sangleiki ella kut av eini listaframsýning. Vit gleða okkum.
Tíðin fleyg avstað. Mánaðirnir eru vorðnir tjúgu í tali. Nú kavar hann aftur av møkum. Rossini niðri í dalinum standa í einum trunka og snara øll í somu ætt. Fjørðurin er horvin og hagamyndin kám. Eg síggi klárari og klárari mína gomlu vinkonu, Ásu, fara á glið. Hvussu man hon hava tað nú, einsamøll undir lonini við gikt og stavi? Er hon givin at gloppa gluggan í allar ættir? Valla. Og hósdagin hittast vit aftur við opnari skrá.
Á Ternuryggi, 3/11 1998
Þóra Þóroddsdóttir
