Vit eru til reiðar

At Statoil saman við øðrum loyvishavarum ger eitt so stórt leitiátak í einum í føroyskum øki, sum talan er um í ár, kyndir eisini und­ir vónirnar hjá Johan Dahl, vin­nu­málaráðharra, um, at hesa­ferð fer tað at eydn­ast at fin­na kolvetni í rakstr­ar­verd­um nøgdum.
Í næsta mánaða fer norska felagið saman við olju­feløg­unum Atlantic Petrol­e­um, ExxonMobil, Dong og OMV undir aftur bor­ing­ina Brugdan II, sum var sett á pausu á hesysti 2012, og í summar ger felagið sam­an við Dong og OMV eina boring í økinum Súlan-Stelk­ur skamt at bretska marki­num og ikki langt frá olj­u­keld­um bretsku megin mark­ið.

Góð data
- Eg havi varhugan av, at tað eru góð data, sum nú ligg­ja á borðinum, so eg vóni sjálv­sagt, at okkurt spyrst burtur úr hesaferð, sigur Johan Dahl.
Politiska skipanin hevur í sei­n­astuni fingið ákoyringar frá fleiri síðum fyri at vera pass­iv og ófyrireikað, um tað skuldi eydnast at rakt við ol­ju ella gass í ár. Men hesum vís­ir Johan Dahl aftur.
- Eg veit ikki, hvussu nógv betri vit kunnu fyrireika okk­um. Lóggávan er púra greið og hevur verið tað lein­gi, sigur Johan Dahl.
- Um so verður, at kol­vetni verða funnin í rakstr­ar­verdum nøgdum, er tað trupult at siga fram­man­und­an, júst hvussu gongdin so fer at verða. Tað veldst um so nógv – um tað er olja ella gass, hvussu stórur finn­ing­ur­in er, og nær teir finna nakað. Tað kann ganga lang tíð, frá tí at rakt verður við olju ella gass, til framleiðsla fer í gongd. Vit sóu til dømis, at olja varð funnin í Clair-olju­leiðini ikki langt frá marki­num til Bretlands í 1977, men fram­leiðslan byrjaði ikki fyrr enn í 2005, sigur hann.
Tað er álagt feløgunum, ið standa fyri boringunum, at tryggja tilbúgving á stað­num, um ein vanlukka skuldi hent. Harumframt hava tey avtalur sínámillum um til­búgv­ing­arútgerð tvørtur um landa­mørk, um tørvur skuldi verð­ið á tí.
- Verður tað so, at vit koma at hava framleiðslu á før­oysk­um øki, verður helst neyðugt, at vit sjálvi eisi­ni verða betri tílbúgvin, ásann­ar Johan Dahl tó.

Áseting í lagi
Hóast Johnny í Grótinum, bú­skaparfrøðingur, aðra stað­ir í blaðnum finst at kravi­num í oljulóggávuni um, at allur flutningur og útgerð skal um føroyskan kajkant, so verj­ir vinnumálaráðharrin hesa áseting.
- Oljuleitingarnar hava higar­til samanlagt givið lands­kassanum inntøkur oman fyri 225 milliónir krón­ur frá útlendskum per­són­um og feløgum, ikki minst takkað verið hasi áset­ing­ini. Umframt hetta hava før­oysk­ar fyritøkur havt fitt av inn­tøkum orsakað av hesi áset­ingini. Hon økir eisini møgu­leikan hjá føroyskum fyri­tøk­um at sleppa upp í part, tí tað kann vera virðis­mik­ið fyri tær at kunna vísa á royndir úr oljuvinnuni, tá tær skulu uttanlands at kapp­ast.
- Vit eru noydd at fyri­halda okkum skilagott til oljuvinnuna og fáa tað burt­ur úr henni, sum yvir­høv­ur ber til. Vit krevja vør­ur og tænastur um før­oysk­an kajkant og krevja, at sam­tøk­ini, ið bora, hava heimstað og gjalda skatt her. Hinvegin fer hetta helst at krevja, at vit lata okkara arbeiðsmarknað meira upp fyri útlendskari arbeiðsmegi, um vit finna olju. Øll hesi atlit og fyrilit skulu takast, men eg haldi, at vit eru væl fyrireikað, sigur Johan Dahl.

Inntøkurnar
Um rakt verður við olju ella gass í føroysku undirgrundini, áset­ir kolvetnisskattalógin, at framleiðandi feløgini skulu gjal­da ein avkastskatt, sum kann verða upp í 57 prosent, alt eftir hvussu stórt avkastið er. Íroknað hetta er eitt fram­leiðslu­gjald – royalty – á tvey prosent – tað er tvey pro­sent av virðinum av framleiðsluni, sama hvat avkastið er.

Føroyskur kajkantur
Ásetingin um, at øll veitingin í sambandi við oljuvinnuna skal um føroyskan kajkant, stendur í grein 11 í løgtingslógini um kolvetnisvirksemi:
§ 11. Í loyvum eftir § 6, skal verða ásett, at allur flutningur av útgerð og fólki til og frá føroyskum øki skal fara um føroyskan bryggjukant ella føroyskan flogvøll. Stk. 2. Landsstýrið kann í serligum førum, gera undantak frá ásetingini í stk. 1.