Løgmaður skal nú aftur svara fyrispurningi viðvíkjandi Tórbjørn Jacobsen, landsstýrismanni. Tað er Jacob Vestergaard, løgtingsmaður, sum hevur sett løgmanni drúgvan fyrispurning um viðurskiftini hjá landsstýrismanninum, bæði viðvíkjandi nógv umrøddu partabrævasøluni og teirri sannroynd, at felagið hjá Tórbjørn Jacobsen, Kongshavnar Útgerðarfelag, skyldan landskassanum fleiri enn 41 milliónir krónur.
Jacob Vestergaard spyr løgmann fylgjandi sjey ítøkiligar spurningar:
1.
Metir løgmaður, at landsstýrismaðurin í fiski- og tilfeingismálum, Tórbjørn
Jacobsen, hevur hildið ásetingarnar í § 1, stk. 2 í
Kapitalvinningsskattalógini og § 37a, nr. 2 í Skattalógini, tá hann sum
stjóri og partaeigari í familjufyritøkuni P/F Kongshavnar Útgerðarfelag,
seldi partabrøv í P/F Atlanskolvetni úr P/F Kongshavnar Útgerðarfelag til
sín sjálvan.
2.
Metir løgmaður at tað er sannlíkt, at Tórbjørn Jacobsen ikki kendi til
prospektið viðvíkjandi P/F Atlanskolvetni, sum varð undirskrivað 7. oktober
2004, tá hann 4. november 2004 seldi sær sjálvum partabrøvini í P/F
Atlanskolvetni fyri áljóðandi.
3.
Hevur løgmaður kannað, um partabrøvini í P/F Atlanskolvetni eru goldin P/F
Kongshavnar Útgerðarfelag við reiðum peningi ella á annan hátt og um ikki,
ætlar løgmaður so ikki at kanna, hvussu goldið var fyri partabrøvini.
4.
Metir løgmaður at Jógvan Amonsson er gegnigur at verða partur av
kanningarbólkinum hjá løgmanni, tá sami Jógvan Amonsson hevði ein týðandi
leiklut sum ríkisgóðkendur grannskoðari, tá prospektið viðvíkjandi P/F
Atlanskolvetni var undirskrivað.
5.
Metir løgmaður at Tórbjørn Jacobsen er gegnigur at umsita fiski- og
tilfeingismál, tá P/F Kongshavnar Útgerðarfelag, sum Tórbjørn Jacobsen er
parteigari í, eigur týðandi ognir í P/F Dagsbrún, sum er ein av
høvuðsaktørunum í tilfeingisvinnuni, umframt at hann privat eigur partabrøv í
P/F Atlanskolvetni.
6.
Metir løgmaður ongan gegnistrupulleika verða í, at landsstýrið, sum Tórbjørn
Jacobsen er partur av, viðger umsókn frá P/F Kongshavnar Útgerðarfelag um at
sleppa undan at gjalda landskassaskuld á góðar 41 milliónir krónur.
7.
Metir løgmaður at tað er rætt, bæði fyri rættarkensluna hjá føroyingum og
álitið á politisku skipanina, at Tórbjørn Jacobsen, hvørs privata felag, P/F
Kongshavnar Útgerðarfelag, sum hann hevur myndað, skyldar landskassanum
fleiri enn 41 milliónir krónur, kann sita sum ráðharri í landsins stjórn.
Bílagt úrslit
Í viðmerkingunum til fyrispurningin sigur Jacob Vestergaard soleiðis:
»Síðan landsstýrið var skipað, hava ymisk tíðindi verið at hoyra um
landsstýrismannin í fiski- og tilfongismálum, Tórbjørn Jacobsen, og
viðurskiftini kring P/F Kongshavnar Útgerðarfelag, sum hann er parteigari í.
Hetta førdi til, at løgmaður, eftir fyrispurning í Løgtinginum, fekk gjørt
upprit um »gjøgnumgongd av málinum viðvíkjandi Tórbjørn Jacobsen,
landsstýrismanni í sambandi við Kongshavnar Útgerðarfelag«.
Uppritið, sum er undirskrivað av Marjun Hanusardóttir, Petur Albert
Lamhauge, Jógvan Amonsson og Eyðfinni Jacobsen, er eftir øllum at døma gjørt
við tí fyri eyga, at reinsa landsstýrismannin, Tórbjørn Jacobsen, tí
niðurstøðan í uppritinum livur ikki upp til endamálsorðingina.
Løgmaður og omanfyri nevndu persónar, hava ikki umrøtt týðandi umstøður, sum
eiga at verða tiknar við, tá finnast skal út av “um tað eru sannlíkindi
fyri, at Tórbjørn Jacobsen tilvitað hevur selt sær sjálvum partabrøv í P/F
Atlanskolvetni til undirprís”.
Tað kann staðfestast, at uppritið ikki viðger tað sum á fakmáli verður nevnt
“krógvað vinningsbýti “, sum er brot á Kapitalvinningsskattalógina og
Skattalógina.
§ 1, stk. 2 í Kapitalvinningsskattalógini ásetir, at alt sum eitt felag
útlutar partabrævaeigara, verður roknað sum vinningsbýti, tó eru
frípartabrøv undantikin.
Hetta skal tryggja, at alt sum verður útlutað eigarum, fyrst verður skattað
við 18% í partafelagnum, við partafelags- ella kapitalvinningsskatti, og
síðan skal útlutingin skattast við 35% í vinningsbýtisskatti. Um ognir verða
seldar partaeigara ella nærstandandi til undirprís, er talan um krógvað
vinningsbýti, sum átti at verði skattað eftir nevndu lógargrein.
Átti at verið mett
§ 37a, nr. 2 í Skattalógini ásetur “at skattskyldug (Tórbjørn Jacobsen
v.fl.), sum hava tamarhald á løgfrøðiligum persónum (P/F Kongshavnar
Útgerðarfelag), skulu í samband við uppgerð av skattskyldigu inntøkuni, nýta
teir prísir og tær treytir í handilsligu ella búskaparligu viðurskiftum
sínum við áðurnevndu likamligu og løgfrøðiligu persónar, sum høvdu verið
nýttir, um talan var um viðurskiftir millum óheftar persónar, (armslongd
prinsippið).
Tá talan er um at selja eina ogn hjá einum partafelag til ein partaeigara,
er einasti máti at tryggja at § 1, stk. 2 í Kapitalvinningsskattalógini og §
37a, nr. 2 í Skattalógini eru hildnar, at ein meting av handilsvirðinum
verður gjørd av óheftum metingarfólki við kunnleika til handil við ávísu
ognini, í hesum føri partabrøvunum í P/F Atlanskolvetni.
Hetta er ein grundregla í skattaviðurskiftum, tí ein noyðist at finna út av,
hvat handilsvirði hevði verið millum óheftar partar.
Tá Tórbjørn Jacobsen, sum stjóri og partaeigari í familjufyritøkuni P/F
Kongshavnar Útgerðarfelag valdi at selja partabrøvini í P/F Atlanskolvetni
til sín sjálvan úr P/F Kongshavnar Útgerðarfelag, var, eftir tí sum er komið
fram, ongin óheft meting útvegað, og er hetta beinleiðis í stríð við
ásetingarnar omanfyri.
Eftir stendur, at Tórbjørn Jacobsen, sum stjóri og partaeigari í P/F
Kongshavnar Útgerðarfelag, hevði skyldu til at útvega eina óhefta meting av
handilsvirðinum áðrenn handilin fór fram. At Eik ikki vildi lána felagnum
meira pening við panti í partabrøvunum í P/F Atlanskolvetni, sum onkur vil
vera við, er heldur ikki ein virðismeting av partabrøvunum.
Øll tóku ikki feil
At Marjun Hanusardóttir, Petur Alberg Lamhauge, Jógvan Amonsson og Eyðfinnur
Jacobsen, ikki hava umrøtt hesi viðurskiftini í uppritinum er óskiljandi og
sera órógvandi fyri rættartrygdina.
Øll umboða tey týðandi funktiónir í samfelagnum, sum borgarin má og skal
hava álit á. Marjun Hanusardóttir, sum hægsta embætisfólk í fyrisitingini,
Petur Alberg Lamhauge, aðalstjóri í Fíggjarmálaráðnum, sum hevur TAKS undir
sær, Jógvan Amonsson, ríkisgóðkendur grannskoðari, og Eyðfinnur Jacobsen,
advokatur. Alt funktiónir, sum føroyingar skulu hava fult álit á.
Hevði tað ikki verið rættari og borga fyri størri trúvirði at lati
kanningina upp í hendurnar á serkønum fólki, sum eru óheft av
embætisverkinum, landsstýrinum og politisku skipanini?
Í uppritinum hjá løgmanni verður sagt, at prospektið viðvíkjandi P/F
Atlanskolvetni ikki var alment kent fyrrenn 16. desember 2004, og at
Tórbjørn Jacobsen tí ikki kendi til ásetta kursin, tá hann 4. november 2004
seldi partabrøvini í P/F Atlanskolvetni úr P/F Kongshavnar Útgerðarfelag.
Veruleikin er jú tann, at prospektið var kent tann 7. oktober 2004, tá tað
var undirskrivað av pørtunum, P/F Grannskoðaravirkinum INPACT v/Jógvan
Amonsson og Arndis Poulsen, P/F Atlantiv Petroleum (Atlanskolvetni)
v/Wilhelm E Petersen og Kjartan Hoydal og P/F Kaupthing
Virðisbrævameklarafelag v/Petur Holm og Evy Jacobsen.
Omanfyri nevndu persónar hava ikki allir tikið feil av dagfestingini.
Dagfestingin skal vera tann dagin tá skjalið er undirskrivað.
7. oktober 2004 eigur P/F Kongshavnar Útgerðarfelag partabrøvini í P/F
Atlanskolvetni, og kann tí illgruni verða um, at Tórbjørn Jacobsen hevur
kent til ásetta kursin og framtíðar útlitini, tá hann tann 4. november 2004
seldi partabrøvini í P/F Atlanskolvetni til sín sjálvan.
Hvussu er rindað
Ein annar spurningur, sum hevur tikið seg upp, er hvussu Tórbjørn Jacobsen,
tá hann keypti partabrøvini í P/F Atlanskolvetni úr kreppurakta felagnum P/F
Kongshavnar Útgerðarfelag, rindaði fyri partabrøvini.
Tað framgongur ikki greitt hvussu flytingin millum P/F Kongshavnar
Útgerðarfelag og privatpersónin Tórbjørn Jacobsen er farin fram, bert at
partabrøvini eru seld fyri áljóðandi.
Hetta eru viðurskiftir sum eru løtt at kanna, og er tað sera umráðandi at
hetta verður gjørt, so ongin illgruni er um, at aðrir kravánarar hava verið
betur stillaðir enn landskassin.
Spurningurin um gegni hevur eisini verið frammið, bæði viðvíkjandi teimum
sum hava kannað málið fyri løgmann; viðvíkjandi Tórbjørn Jacobsen,
landsstýrismanni, og viðvíkjandi øllum landsstýrinum, sum Tórbjørn Jacobsen
er partur av.
Gegnisspurningurin
Fyrisitingarlógin ásetur, at persónar, sum hava ávíst tilknýti til eitt mál,
eru ógegnigir til at viðgera málið. Tí undrar tað ikki sørt, at løgmaður
hevur valt Jógvan Amonsson sum ein teirra, sum kannaði viðurskiftini kring
Tórbjørn Jacobsen, tá sami Jógvan Amonsson, sum ríkisgóðkendur grannskoðari,
er grannskoðari hjá P/F Atlantskolvetni og hevði ein týðandi leiklut í
framløguni av prospektinum fyri P/F Atlanskolvetni, har Tórbjørn Jacobsen,
fyrst sum stjóri og parteigari í P/F Kongshavnar Ùtgerðarfelag, var
partaeigari, og síðan privatpersóninum Tórbjørn Jacobsen.
Tá Tórbjørn Jacobsen í eini roynd at flyta áhugan frá málinum,
almannakunngjørdi sínar privatu ognir, kom fram, at P/F Kongshavnar
Útgerðarfelag, eigur týðandi ognir í P/F Dagsbrún, sum er ein av
høvuðsaktørunum í føroysku tilfongisvinnuni.
Tí kann spurnartekin setast við um Tórbjørn Jacobsen er gegnigur at sita sum
landsstýrismaður við fiski- og tilfongismálum. Eisini tí hann eigur
partabrøv í P/F Atlanskolvetni.
Tað er sera umráðandi at privat áhugamál og politikkur verða hildin hvørt
frá øðrum. Bara tað at spurnartekin kann setast við slík viðurskiftir, kann
verða við til at máa álitið undan teirri politisku skipanini.
Í grannalondunum hava vit sæð, at ráðharrar, sum hava havt privat áhugamál
innan greinar, sum koma undir teirra málsøkið, hava verið noyddir at sleppa
sær av við privatu partabrøvini.
Tað var ikki av ongum, at starvsfólkini í táverandi Oljumálaráðnum vóru
biðin um ikki at keypa partabrøv í P/F Atlanskolvetni, tí tá kundi
spurnartekin setast við gegnið hjá Oljumálaráðnum.
Álit á politisku skipanina
Tað kann eisini setast spurnartekin við, um landsstýrið, sum Tórbjørn
Jacobsen er partur av, hevur gegni til at viðgera umsóknina frá P/F
Kongshavnar Útgerðarfelag, um at sleppa at flyta landskassaskuldina á góðar
41 milliónir krónur yvir á annað skip.
Vit hava jú sæð, sum greitt er frá frammanfyri, hvussu tvey av landsins
hægstu embætisfólkum, saman við løgmanni, hava mett um partabrævahandilin
millum Tórbjørn Jacobsen og P/F Kongshavnar Útgerðarfelag, uttan at viðgera
týðandi viðurskiftir hesum viðvíkjandi.
Hóast tað er trupult at ímynda sær, at ein slík umsókn kann verða gingin á
møti og at tað er at undrast yvir, at hon er send landsstýrinum, skal hon
hava eina sakliga viðgerð.
Ein sera prinsipiellur spurningur er skuldin hjá P/F Kongshavnar
Útgerðarfelag á 41.435.000,62 kr. til landskassan.
At løgmaður í umrødda uppriti tilonkisger skuldina, sum stavar frá
stuðulsláni í fiskifarinum Napoleon, givið við heimild í løgtingslóg, er
átaluvert.
Her er talan um pengar hjá landskassanum, skattaborgarans pengar, sum Føroya
Løgting, hevur sæð sera álvarsamt uppá, tá ymisk viðurskiftir viðvíkjandi
stuðulslánunum hava verið til viðgerðar
Vit hava áður sæð, at persónar, sum eru útnevndir ella valdir til
landsstýrismann, hava verið noyddir at greiða alla skuld til landskassan,
áðrenn teir hava tikið við starvinum.
Hetta er eisini siðvenjan í londunum kring okkum, lond sum vit fegin vilja
samanbera okkum við. Har hevði tað als ikki komið uppá tal, at ein persónur,
hvørs privata felag skyldaði tí almenna 41.435.000,62 kr. var útnevndur til
ráðharra í landsins stjórn.
Henda siðvenjan er grunda á, at borgarin skal hava álit á teirri politisku
skipanini og skal føla seg tryggan við tær avgerðir, sum verða tiknar av
landsins stjórn.
Hetta er onki minni enn grundarlagið undir rættarsamfelagnum.
Tí má løgmaður, sum hevur evstu ábyrgd, greiða løgtinginum og Føroya fólki
frá, hví hann setur hesa sera týðandi siðvenju til viks, nakað sum ikki
hevði komið fyri í okkara grannalondum, og framhaldandi letur Tórbjørn
Jacobsen sita sum ráðharra í landsins stjórn.
