Herálvur Jacobsen
Tíverri er hetta ikki satt. Í hvussu er ikki, um vit eru samd um, at happing í ringasta føri elvir til harðskap og týning.
Fúlasta dømið um forfylging av samkyndum er, sum ikki einaferð, úr Nazitýsklandi og hersettu londunum. Í vitloysinum at reinsa 1000-ára ríkið fyri spillu, vóru saman við jødum, sigoynarum, Jehova vitnum, brekaðum, kommunistum, sosialdemokratum og vinstrahallum annars, eisini samkynd savnað í legur. Har skuldu samkyndu menninir bera ljósareyðan tríhyrning seymaðan á klæðini. Kvinnurnar bóru svartan tríhyrning. Eina meting um, hvussu nógv samkynd lótu lív í jagstranini ber sjálvandi til at finna fram.
Men í Amsterdam, framman fyri Vesturkirkjuni, er í hvussu er eitt »homomonument«. Tríggir tríhyrningar úr ljósareyðum granittsteini, til minnis um tey samkyndu, ið vórðu jagstrað og týnd undir nazismuni. Javnan liggja blómur við minnismerkið.
Og lat okkum dvølja í Amsterdam og í Hollandi. Tí hagar rýmdu í síni tíð øll tey, ið talaðu fyri frælsari hugsan. Eitt nú John Locke, sum í 1689 gav út bókina »Bræv um tolsemi«, ið væl er verd at lesa í dag.
Aftan fyri Vesturkirkjuna í Amsterdam liggur Anne Frank Huis, húsini har Anna Frank, saman við foreldrunum og nøkrum vinfólkum teirra, ið øll vóru jødar, goymdi seg fyri nazistisku útreinskanini. Uttan fyri Vesturkirkjuna stendur standmynd av Onnu Frank. Standmyndin er sera lítil, og hetta undrar í fyrstani, serliga nú Sigmundur Brestisson stendur framman fyri okkara Vesturkirkju við útbreiddum ørmun sum ein annar DiCaprio í stevninum á Titanic. Men sum frálíður skilir tú, at myndin av hesi lítlu gentuni við boygdum høvdi og hondunum samanløgdum framman fyri sær móti kjólanum, júst er rætta myndin. Hótti hendan lítla gentan germansku rasuna?
Men nazistarnir vóru ikki teir einastu, ið forfylgdu samkyndum. Í Sovjetsamveldinum taldust homoseksuel ikki imillum homo-sovjetika (nýggja sovjet-menniskjað). Samkynd vórðu mett sum fordervað og sjúk. Tí varð, við vísindaligum framferðarhátti, roynt at grøða samkynd. Mær vitandi eru hesar royndir ikki at finna í lesnaðinum, ið læknar um okkara leiðir brúka.
Í frælsa heiminum var upp móti nýggjari tíð (60-ini) lógarbrot at verða samkyndur, so sum onglendingurin segði: »Leypst tú úr skápinum, so varð tú læstur inni«. Og í USA metti McCarthy tey samkyndu at vera næstan líka stór hóttan móti tjóðini sum kommunistar.
Vit kunnu siga ja ella nei, men at gloyma ella tiga hesar sannleikar burtur er skammiligt móti minninum um tey, ið rakt vórðu.
