Superval í heyst

Tað var Jógvan Mørkøre, sam­fel­ags­frøð­ing­ur, sum í útvarpinum mælti til, at Kaj Leo Johannesen, løg­mað­ur, og Lars Løkke Rasmussen, for­sæt­is­ráð­harri í Danmark, sam­skip­­aðu bæði valini til løgtingið og fólk­a­tingið soleiðis, at tey verða hild­in sama dag.

Hó­ast ein slík samskipan neyvan er real­istisk, so eru fleiri spennandi per­spek­tiv í slíkum. Vit hava ikki roynt tað í Føroyum, at hava fleiri val sam­stund­is. Í Danmark royndu tey tað 20. nov­emb­er í 2001, tá tey høvdu komm­unuval og fólka­tings­val sama dag. Í 1988 høvdu vit bæði fólkatings­val og løgtingsval, og í 1990 som­u­leiðis, tá vóru bara eina tríggj­ar vik­ur í­mill­um val­ini bæði.

Samfelagsfrøðingurin vísti á, at eitt fólk­a­ting­sval órógvar politikkin ann­ars, og ofta snýr valstríðið til fólka­tings­valið seg um viðurskifti, sum fara fram í Føroyum heldur enn um fólka­tingsviðurskifti, og hann vísti á aðr­ar fyrimunir við at leggja valini sama dag:

Tað hevði verið ruddiligari hjá flokk­u­num, tað hevði verið bíligari fyri flokk­arnar og tað hevði ført til, at somu politikarar ikki vórðu vald­ir í bæði tingini.
Tað er rættiliga áhugavert, at vit hvørj­a­ferð velja løg­tings­menn í fólka­tingið. Van­liga er eisini tal­­an um leiðandi persónar í flokk­u­num - og seinast var tað for­mað­ur­in í Tjóð­veldi og Ed­mund Jo­en­sen, fyrr­ver­andi løg­mað­ur – og táverandi løg­tings­for­mað­ur.

Tað er rættilga margháttligt so­lei­ð­is at velja sama persón í tvey parl­a­ment í tvei­m­um­ ym­i­­sk­um lond­um. Hó­ast hendan siðvenjan er ald­ar­gom­ul í Før­oy­um, so er tað ikki van­ligt í eitt nú Dan­mark, sum eis­ini vel­ur fólk í ES-parla­ment­ið. Tey fólk, sum verða vald í ES-parl­a­ment­ið, leggja fólka­tings­ar­beið­ið frá sær, eru tey frammanundan vald í fólk­a­ting­i­ð. Og tey stilla ikki upp til bæði valini heldur.

Her er ein munur á donskari og før­oysk­ari siðvenju. Vit hava bara havt tveir fólka­ting­s­menn, sum hava verið valdir á løg­ting. Teir eru Poul Adrian Andre­as­sen, sum um­boð­aði Fól­k­a­flokk­in frá 1964-1968, og Jo­han Niel­sen, sum umboðaði Javn­að­ar­flokkin frá 1960 til 1979.

Hvussu leikur fer, er ilt at spáa um, men valla fer Kaj Leo Jo­hann­e­­sen at skriva út val fyrr enn í fyrsta lagi í heyst – og í Danmark er magt sum bend­ir á, at Lars Løkke Ras­mussen heldur ikki trýst­ir á reyða knøtt­in fyrr enn í heyst. Kaj Leo Jo­hann­e­sen hev­ur tó tann fyri­mun, at hann hev­ur góð­ar veljara­kann­ing­ar, sum kunnu eggja hon­um at skriva út val, með­an støð­an er øv­ugt hjá Lars Løkke Ras­mus­sen. Men heilt vist er, at tað ikki verð­ur stutt í­mill­um val­ini, so hví ikki skera yvir ein kamb og halda bæði valini sama dag...?