Dan Reinert Petersen
-----
Vit vóru mong, ið fegnaðust, tá mentamálaráðharrin setti nýtt málráð við 11 limum. Hetta var eitt stórt ráð, sum skuldi umboða flest møguligar málfatanir. Feløg og stovnar innstillaðu, og landsstýrið settið ráðið. Sjáldsama lítið hoyrdist frá ráðnum og tá spurt varð um arbeiðið, fingu vit at vita, at formaðurin (Z)akaris Svabo Samuelsen hevði álagt ráðnum tagnarskyldu. Seinni hevur víst seg, at ráðið ikki er umfatað av nakrari lóg ella reglu um tøgn. Hví kravdi formaðurin tagnarskyldu av ráðnum? Hvat toldi ikki dagsins ljós? Limirnir umboða ikki seg sjálvar, men tey respektivu feløg og stovnar, sum hava innstillað teir. Tað er bara lusk, sum ikki tolir dagsins ljós.
Við almennum innliti og tí sum seinni er komið fram frá fyrsta fundi í Málráðnum, hoyra vit, at Bjørn Kallsø bað tey virka fyri, at føroyingurin kendi seg aftur í málinum. Tað skuldi verið sjálvsagt, at vit kenna okkum aftur í móðurmálinum, men tíverri verður tað fremmandagjørt av nøkrum fáum stavarum og bendarum, sum hava tikið sær definitiónsrættin til føroyskt. Tí vóru hesi boð alneyðug. Men ivasamt er um Málráðið aktar, tí hann bað tey eisini virka fyri, at tað latínska abc-ið kundi løggildast. Hesi boð lurtaði meirlutin ikki eftir og barslaði við einum amputeraðum alfabeti, sum bara kann brúkast til nationalt pynt.
Atlas
Í hesum døgum leggur NÁM seinastu hond á eitt vísindaligt verk, eitt verðinsatlas. Tað undarliga við hesum arbeiði er, at eingi viðkomandi fakfólk sita í redaktiónini. Tað nærmasta, fakfólk eru komin útgávuni, er, at einir 12-14 studentaskúlalærarar hava mótmælt konseptinum, atlasið verður gjørt eftir. Men hvat leggja bendarar og stavarar í slíkt? Hvat skal NÁM við fakfólki, tá tað hevur Birgir Kruse? Hesin ritstjórin hevur í sínum órannsakiliga vísdómi granskað seg fram til, at summi sernøvn hava størri tign enn onnur og tí skulu stavast við ávísum bókstavum, meðan onnur sernøvn hava minni tign og tí kunnu stavast við øðrum stavum. Av sonnum nýbrot í málfrøðini.
Ráðstevna
Í august 2011 var ein ráðstevna í Norðurlandahúsinum undir heitinum “Mindst 4 sprog til alle” við fyrilestrahaldarum úr øllum Norðurlondum. Rolf Guttesen var ein av røðarunum. Hann umrøddi júst hesa fremmandagerð serliga í lærubókum í matematik, biologi og geografi. Hann vísti á tað kuriosum, at statsnøvn ikki máttu stavast við bókstavunum C,W,Q,Z og X, meðan onnur staðanøvn kundu stavast við øllum bókstavum. Hetta undirbygdi hann við powerpoint við kortum og teksti við og uttan forbodnar bókstavir.
Birgir Kruse sum ketta upp úr høvdatrog
Tá Rolf var liðugur, reisti ein maður seg, presenteraði seg sum Birgir Kruse frá NÁM, tí almenna bókaforlagnum, dró eitt pappír upp úr lummanum og byrjaði at lesa ein enskan tekst, har hann í hesum akademiska forum niðurgjørdi Rolf Guttesen og hansara fakliga førleika. M.a segði hann í føroyskar týðing: “Í framløguni staðfestir Hr. Guttesen, at teir 5 bókstavirnir C,W,Q,Z og X eru útihýstir úr hesi bók”. Hann hugleiðir eitt sindur um skúlaatlasið frá 93 og heldur so fram: “Men í indeksinum finnur man 62 geografisk fyribrigdir undir bókstavinum C, og tú kanst halda fram undir hvørjum av teim 5 bókstavunum, sum Hr. Guttesen segði vóru tabu í føroyskum læribókum”. Birgir heldur so fram: “Fyriskiparar, Akademisk komité og Hr. Sessiónsformaður, eg biði tykkum um at fordøma framløguna hjá Hr. Guttesen sum verandi ikki-vísindaliga og ikki byggir á fakta, men á leysasøgur og reinar lygnir, tiknar uppaftur ár eftir ár og nú lagdar fram á hesum staði”. Síðan filosoferar hesin ritstjóri um, at ein lygn verður ikki sannleiki, hvussu ofta hon verður uppafturtikin. ”Hr. Formaður, her er bókin við indeksinum, sum prógvar, at eingin bókstavur er lagdur burtur ímillum í hesi publikatión, og sum prógvar, at Hr. Guttesen sigur ósatt í sínum alt annað enn vísindaliga arbeiði um fremmandagjørd mál millum okkum, sum liva her í Føroyum...”.
Rolf Guttesen verður lagdur undir at lúgva og vera óvísindaligur, men tann einasti, sum lýgur, er Birgir Kruse. Hann skapar nøkur følsk úttalilsir, leggur tey í munnin á Rolfi og anngrípur so hesi fiktivu úttalilsir. Av sonnum ein niðurgerð av einum kompetentum fakmanni. Og hví ger hann tað? Ger hann tað egna vegna, ella er hann sendur av arbeiðsgevara sínum, sum er NÁM? Álvaratos, hvønn áhuga hava Birgir Kruse ella NÁM í at miskreditera ein fakmann sum Rolf Guttesen millum kollegar. Eg meini so við, Rolf er fyrrverandi universitetslektari, nú eftirløntur, tað eru ikki so nógvir føroyingar, sum hava rokkið so høgt upp á undirvísingarstigan; kanska kunnu teir teljast á einari hond.
Rolf reinsaður
Rolf Guttesen er fulkomiliga reinsaður av Den Akademiske Komite, sum m.a. sigur “Foredraget med eksempler vist i powerpoint var nuanceret og foreholdt sig sagligt kritisk til emnet. Kritikken derimod (tann hjá Birgiri) forudsætter en skævvridning af foredraget, som blev imødegået både i selve oplægget og svar på tiltale fra Guttesen. Rolf Guttesens foredrag ligger på hjemmesiden og forbliver der som er accept af samme foredrag”. Undirgravingin hjá Birgiri rakti hann sum ein bummerang (afturvendandi træpetti á fø). Spurningurin er so, um vit eftir hetta kunnu hava álit á tí undirvísingartilfari, hesin ritstjórin leggur navn til.
Fótonglar
Fyri hvørt útlendskt sernavn, fólkanavn ella geografiskt navn, NÁM “føroyskar”, so tað ikki kann googlast, leggur forlagið fótonglar fyri ungdómin. Prøvið og googlið KILI og tit fáa Kilimanjaro, sum er hægsta fjall í Afrika og ikki ein statur í Suðuramerika, ella tit verða víst til Lords of the Rings(!) Googlið so Kolumbus, og tit fáa eina bussrutu í Rogalandi ella eina dýnufabrikk í Týskland.
PISA
Fyri triðju ferð eru okkara skúlanæmingar eyðmýktir í PISA. Nýggjársaftan trein ein kvinna fram á sjónvarpsskermin og segði, at PISA-kanningin vísti, at okkara børn vóru rímiliga góðir lesarar, men tað knípti alvorliga við at skilja tað lisna. T.v.s., tey skiltu ikki tekstin í uppgávunum. Kvinnan mælti til at geva børnum 5 ókeypis bøkur um árið. Hetta svarar til, at ein persónur er blivin sjúkur av ávísum medisini, og læknin ordinerar 5 fløskur av hesum sama vána medisini í vón um, at patienturin verður immunur fyri tí, í staðin fyri at geva honum okkurt annað og betri slag.
