Kenslurnar fáa ein frammaná

Áskoðararnir verða tveittir út á opið hav kensluliga, tá leikbólkurin Tvazz trínur inn á Landssjúkrahúsið við einum leiki um tunglyndi og sjálvmorð

Anna V. Ellingsgaard

09.09.2009 (16:02)

<style type="text/css">  </style>   <o:p></o:p> <o:p> </o:p> Einasta amboðið á pallinum er ein knívur.<o:p></o:p> Restin er ein náðileys ferð gjøgnum myrka sinnið hjá eini ungari kvinnu móti sjálvmorðinum.<o:p></o:p> Pallurin er Landssjúkrahúsið, og sum áskoðari ert tú í iva, um tú hevur leiklutin sum sjúklingur, dómari ella lúrari. Eina løtu vónar tú kanska, at tú kanst vera hjálpari - men gloym tað. Onki kann forða ungu kvinnuni, sum stýrir beint móti lokkandi staðnum, har pínan sleppur takinum.<o:p></o:p> Og tú sleppur heldur ikki at ugga teg við tankan um, at beiska søgan nokk bara er íspunnin. Tað er hon ikki.<o:p></o:p> <o:p> </o:p> Vendir ranguna út<o:p></o:p> Við leikinum 4.48 Psykosa er leikbólkurin Tvazz farin undir eitt tað mest trupla og tabufongda evni, vit kunnu ímynda okkum - lýst av eini kvinnu, sum visti, hvussu tað kendist at taka sítt egna lív. Kortini er tað ikki enska leikhøvundanum Sarah Kane vit skulu leita eftir í hesi søguni, men heldur okkum sjálvum, sigur høvuðsleikarin Gunnvá Zachariassen.<o:p></o:p> - Hendan søgan er nógv størri enn bæði Sarah, tú ella eg. Tí nyttar tað heldur onki hjá mær bara at heinta minar egnu smáu neurosur fram fyri at fylla leiklutin. Her er tað í nógv størri mun enn vanligt sterku kreftirnar í tekstinum, sum stýra mær enn øvut, ásannar Gunnvá Zachariassen, sum í hálvan annan tíma 'vendir ranguna út' á pallinum, sum hon tekur til.<o:p></o:p> Ikki soleiðis at skilja, at leikurin er eitt langt sinnisjúkt ýl uttan mál og mið. Tí hóast hon var sjúk, tá hon skrivaði leikin, er ongin ivi um, at Sarah Kane visti, hvat hon gjørdi og tránýtti styrkirnar við teatrinum til tað ítarsta í tekstinum.<o:p></o:p> - Sjónleikur tosar til kenslurnar við bæði kroppi, rødd og rørslum. Sjálvt um endamálið við leikinum ikki er at skelka, er ongin ivi um, at kenslurnar fáa ein frammaná í hesum leikinum, sigur Gunvá Zachariassen, sum hevur tikið stig til leikin, saman við íslendska leikstjóranum, Egill Heiðar Anton Pálsson. <o:p> </o:p> Fær ikki hjálpt Eisini leikstjórin ásannar, at 4.48 Psykosa er ein tann truplasti teksturin, hann hevur arbeitt við. Leikurin hevur nevniliga onga vanliga søgugongd, men er settur saman av eini røð av tekstbrotum, sum ímynda sundurpettaða sinnið og royndina at finna okkurt at halda fast í í kensluliga ráðaloysinum. - Hetta havi eg so roynt at fáa at hanga saman við góðari hjálp frá tónleikinum, sum Rasmus Rasmussen hevur gjørt til tekstabrotini, sum ofta eru sera poetisk og tosa til dulvitið, sigur Egill Heiðar Anton Pálsson og leggur afturat. - Ein tann sterkasta kenslan, sum leikurin manir fram, er ørkymlandi ráðaloysið, tí tú ikki fært hjálpt einum menniskja, sum er í svárastu neyð. Onkursvegna verður tú fangaður, tí neyðin og sjálvmorðið fer ikki vekk, sjálvt um tú letur eyguni og oyruni aftur.<o:p> </o:p> <o:p></o:p>Tá pínan er størst Hóast leikurin er trupul at arbeiða við, er 4.48 Psykosa samstundis eisini besti teksturin, leikstjórin hevur sæð um evnið. - Hetta er ein óvanliga erligur tekstur, har tú fært fyrstahonds innlit í sálarligu neyðina hjá einum menniskja, tá pínan er allarstørst, og kenslan av at vera óelskað og avbyrgd er allarsterkast. Tættari kanst tú snøgt sagt ikki koma. Samstundis er hetta ein tekstur, sum virkar á fleiri ymsum løgum, bæði skaldsliga og leiklistarliga uttan nakrantíð at lyfta peikifingurin, sigur leikstjórin, sum ongar ætlanir hevur um at brigsla sjúkaverkinum ella broyta nakra politiska lóggávu við leikinum. - Vit vóna heldur, at fólk kanska fáa eina betri fatan av sjálvmorði, tí stóri trupulleikin er jú, at vit ikki vilja tosa um tað. Tí kenna tey sjálvmorðshóttu og teirra avvarðandi seg enn meir einsamøll og avbyrgd. Soleiðis upplivdi eg tað eisini, tá beiggi mín gjørdi sjálvmorð fyri nøkrum árum síðani, sigur Egill Heiðar Anton Pálsson. <o:p> </o:p> Tað kundi verið eg Tað ger tað heldur ikki lættari at tosa um tunglyndi og sjálvmorð í einum samfelag, har øll skulu liva síni perfektu lív og tað nærum er vorðið bannað at hava tað ringt sálarliga, heldur leikstjórin. - Samstundis eru vit øll nokk eisini bangin fyri sjálvi at at enda harúti, har sjálvmorð sær út til at vera einasta loysnin. Tað ger so aftur, at vit hava enn truplari við at standa andlit til andlit við sjálvmorðsveruleikan, sigur Egill Heiðar Anton Pálsson. Fyri at geva eina so sanna mynd av hesum veruleika, sum gjørligt, hevur leikbólkurin sýnt leikbrot fyri Tormóði Stórá, sálarlækna, sum eisini í mong ár hevur arbeitt við sjálvmorðshóttum sjúklingum - Vit vildu tryggja okkum, at leikurin eisini er realistiskur og sambært sálarlæknanum er hetta ein sera veruleikanær mynd av sjúkugongdini, tá tað snýr seg um tunglyndi og sjálvmorð, sigur leikstjórin. At leikurin verður sýndur í Samkomuhøllini úti á Landssjúkrahúsinum flytur søguna enn eitt fet nærri veruleikanum. Tað eru hesar gráligu bygningarnar, tey tunglyntu og sjálvmorðshóttu oftast møta, hesi hurðaklamsini tey hoyra og hendan luktin, tey kenna í næsagluggunum. Og eins og tey, fær áskoðarin tá ikki runnið undan longur, tí tankin um, at "tað kundi verið eg" er kanska longu farin at spøkja, tá hurðin inn til Samkomuhøllina á Landssjúkrahúsinum letur aftur  ....   <o:p>  </o:p> Seinasti leikurin hjá Sarah Kane<o:p></o:p><o:p> </o:p><o:p>
 </o:p> 
<o:p></o:p> "Klokkan 4.48<o:p></o:p> tá vónloysið vitjar<o:p></o:p> havi eg hug at heingja meg sjálva<o:p></o:p> meðan eg hoyri mín elskara anda<o:p></o:p> eg vil ikki doyggja"<o:p></o:p> (brot úr leikinum 4.48 Psykosa)  <o:p> </o:p> <o:p> </o:p> 4.48 Psykosa er seinasti leikurin, sum enska Sarah Kane skrivaði, áðrenn hon gjørdi sjálvmorð í 1999 bert 28 ára gomul. Hóast hon stríddist við tunglyndi í mong ár og tvær ferðir var innløgd á sálarsjúrkahús, skrivaði hon alt sítt vaksna lív. Eftir henni liggja ein røð av slóðbrótandi og nógv uppsettum leikverkum,  sum hava verið spæld um alt Europa: Crave, Cleansed, Blasted, Pheadra's Love fyri at nevna nakrar. Umframt 4.48Psykosa, sum varð funnin eftir at hon var deyð, og sum mong fata sum hennara sjálvmorðsbræv. Sarah Kane hoyrdi til unga  ættarliðið av bretskum leikritahøvundum, sum í 1990'unum stormaðu fram við progressivum og kontroversiellum samtíðarleikum. Hesir leikir fingu felagsheitið In Yer Face Drama tí teir vóru óvanliga ráir, skakandi, ópoleraðir og ágangandi í innihaldi, máli og skapi. Gunnar Hoydal hevur týtt leikin 4.48 Psykosa úr enskum til føroyskt. <o:p> </o:p> Luttakarar: Leikstjórn:                      Egill Heiðar Anton Pálsson Týðing:                      Gunnar Hoydal Leikarar:                      Gunnvá Zachariasen                       Hjálmar Dam Ljóssnið:                       Egil Barclay Høgenni Hansen Tónleikur:                      Rasmus Rasmussen Myndir:                      Marianna Mørkøre Framleiðsla:                      Oddvá Nattestad <o:p> </o:p> Leikurin verður frumsýndur í Samkomuhøllini á Landssjúkrahúsinum leygardagin 12. september klokkan 20 <o:p> </o:p> <o:p> </o:p> <o:p> </o:p>

Kenslurnar fáa ein frammaná

Mest lisið

Myndir: B68 vann móti B36

Myndir: Javnleikur í Gundadali

Kalvin vigaði 200 pund

Brek á høvuðsmotori á Smyrli

Til arbeiðis: Skuldi venja seg við arbeiðið á virkinum

Myndir: Sissal syngur í finaluni í Basel

Tunnil innan fyri Múlan er rætta loysnin

VIDEO: Niðurlond vunnu U17 EM finaluna á Tórsvølli

Wisla Plock misti sigurin í yvirtíðini

Myndir: EM-finala á Tórsvølli