Í dag letur Nobelnevndin heimskendu friðarheiðurslønina.
Tilsamans eru 338 valevni tilnevnd - 244 einstaklingar og 94 felagsskapir - til virðislønina, sum er latin fyri átøk at skapa frið í heiminum.
Serliga hevur ein persónur vakt ans og enntá staðið á odda fyri einum almennum átaki fyri at fáa virðislønina, nevniliga amerikanski forsetin, Donald Trump.
Norska Nobelnevndin ger ikki viðmerkingar alment um, hvør hevur verið tilnevndur, men danska kringvarpið DR hhevur hugt nærri at nøkrum av nøvnunum, sum møguliga eru í uppskoti.
Donald Trump
Amerikanski forsetin hevur fleiri ferðir sagt, at hann hevur uppiborið heiðurin fyri at hava endað fleiri kríggj - ein útsøgn, sum nógv hava sátt iva um.
Hóast Trump hevur havt ein stóran leiklut í samráðingunum um verandi vápnahvíld í Gaza, halda nógv, at friðurin framvegis er ov ótryggur til at útloysa eina friðarheiðursløn í dag.
Fleiri serfrøðingar halda eisini, at áhugaverda almenna átakið hjá Trump at vinna virðislønina kann hava øvugta ávirkan á Nobelnevndina.
- Nei, tað verður avgjørt ikki Trump í ár, sigur svenski professarin í altjóða kanningum Peter Wallensteen við AFP.
Sama meting kemur frá Stine Lehmann-Larsen, varastjóra á Evropeiska Friðarstovninum:
- Eg haldi, at tað verður sera trupult hjá Trump at vinna friðarheiðurslønina.
Committee to Protect Journalists
Nevndin kann eisini velja at lata virðislønina til nevndina at verja journalistar (CPJ), sum er ein óheftur, almennur felagsskapur, sum arbeiðir fyri at fremja tíðindafrælsið og verja rættindini hjá journalistunum.
CPJ skjalprógvar drápini av journalistum og øðrum miðlafólkum, og sambært felagsskapinum var 2024 árið, har flest vórðu dripin í søguni hjá felagsskapinum.
Í minsta lagi 124 journalistar og miðlafólk vórðu dripin í 2024, sambært CPJ, og meirilutin var palestinar, sum arbeiddu í Gaza.
Julia Navalnaja
Einkjan eftir myrda russiska andstøðupolitikaran, Alexei Navalny, verður eisini nevnd av mongum sum ein møguligur móttakari av virðislønini.
Julia Navalnaja hevur hildið fram við sínum stríði móti valdinum hjá Putin, síðani maður hennara doyði í sambandi við, at hann varð fongslaður í einum russiskum revsikoloni.
Sudan's Emergency Response Rooms
Fleiri serfrøðingar vísa á Emergency Response í Sudan, sum er eitt sjálvboðið netverk, sum hjálpir sivilum fólki mitt í borgarakrígnum í landinum.
- Í Sudan hevur als eingin altjóða neyðhjálp verið í størsta partinum av landinum í fleiri ár. Her hevur hesin bólkurin av sudanskum sivilum átikið sær eina risastóra uppgávu, sigur Stine Lehmann-Larsen, varastjóri á evropeiska friðarstovninum við DR.
Greta Thunberg
Ein yvirraskandi, men eisini umstríddur móttakari av virðislønini verður svenski aktivisturin Greta Thunberg.
Thunberg varð seinast handtikin í Ísrael undir stórum fjølmiðladekningi í sambandi við, at hon og aðrir aktivistar royndu at sigla hjálparhjálp til Gaza.
Nobelnevndin hevur áður gjørt umstrídd val, sum finnist hevur verið at, skrivar talskvinnan fyri felagsskapin Svenska Freds, Kerstin Bergå, í einum klummu, har hon samanber Gretu Thunberg við Martin Luther King, sum fekk friðarheiðursløn Nobels í 1964.
ST-skipanin
ST-skipanin, sum hevur 80 ár á baki í ár, er eisini nevnd sum ein møguligur móttakari í eini tíð, har álit á og stuðul til altjóða felagsskapir er undir trýsti.
Tøl frá veddingarfyritøkum vísa, at ST-aðalskrivarin, Antonio Guterres, eftir Donald Trump og Julian Assange, er navnið flest fólk hava satsað uppá.
Men nevndin kann eisini velja at geva øllum ST ella útvaldum ST-felagsskapum heiðurslønir.
Isabel Bramsen, leiðari fyri friðar- og konfliktkanningar á Lund universiteti, hevur tilnevnt ST-trygdarráðið, tí sambært henni hevur tað verið einasta stað, har partarnir í krígnum í Ukraina og Miðeystri hittast andlit til andlits.
Heiðurslønin verður handað í morgun klokkan 10:00.
