Sjálvstýrisoyggj
Mangt broytist á mansins ævi, sigur Gøtu Tróndur í Føroyingasøgu. Allar broytingar eru ikki góðar.
Fyri søguliga kunnug er ein syrgilig broyting við at henda í atkvøðumynstrinum í Vágum, triðju størstu oyggj í Føroyum, um ikki ikki samsvarandi lut í fólkatalinum í Føroyum.
Vágoyggin er týdningarmikil oyggj í Føroyum. Ongin menning búskaparliga og tjóðskaparliga politiskt kemur um oynna, umenn oyggin ikki er nevnd í Føroyingasøgu, einasta av teimum størru, møguliga er tað tí, at ekta vesturnorskt niðursetufólk búði her, við rótfestum siviliseraðum siðum, føroyingasøga er eftir hesi mynd keltiskar klanir í Føroyum á lægri menningarstigi, ættarsamfeløg, blóðhevn.
Tá vandamál hava verið frammi hevur oyggin verið í miðdeplinum. Løgið nokk annars. Fólkið er ikki serliga lokalpatriotiskt av náttúri, siðiligt, skinsamt, ein freistast at siga lítiðlátið, men er tað missvísandi. Onki lítilátni í álvara.
Seyðabrævið gevur fullan sjálvrætt, at seta hundatal, aðri pláss verður rátt fyri, aftur aðri verða sigandi vitnisburðir sagdir um fólkið, har býr. Hetta kundi bent á, at fólkið verður hildið vera álitandi. Onkur vildi hildið, at tað var tí løgmansgarðurin var har, ikki neyðugt tað.
Bátsbandið var brotið í Vágum, í Sørvági, av tiltikna gamla Dávur, sum tó ikki var vágamaður, men niðursetumaður frá Kvívík, í stóru uppgongdini í útróðrinum har í 19 andu øld.
Føroyska málið var latid lív laga av Hammarsheim frá Vágum, við gott nokk donskum foreldrum, løgmaninum tá. Men hann er føddur í og hevur búð nøkur ár í Sandavági, kendi seg sum føroying, tosaði málið natúrliga. Hansara mál, lært frá vøggu á løgmansgarðinum, er føroyska loyvda skriftmálið í dag, øvunda av fólki aðrastaðir úr Føroyum.
Stóra tjóð og náttúru-skald føroyinga er Mikkjal á Ryggi, føddur í Midvági. Sangir hansara um lív og leik og dagligdag føroyinga fara altíð at fløða hjørtum føroyinga, fáa teir at rætta pannuna, umenn hann stóran part av lívi sínum, hevði eina lívsnoktandi lagnu.
Fólk úr Vágum hevur altíð verið at sæð frammaliga í búskaparligu og politisku menning okkara, um enn búskaparliga hevur róður verið tyngri, síðan kríggið serliga, nú arbeiðspláss verið politiskt sett, uttan atlit til annað, og búskapurin hevur verið stýrdur og goldin í stóran mun frá Danmark yvir sambandsflokkarnar.
Í 1946 var ungi vágatingmaðurin, Jákup í Jákupstovu frá Sørvági, eina maður millum amtstøðuna og loysingarmøguleikan. Uttan hansara støðutakan var helst onki loysingarmál.
Síðan kríggið, serliga frá 1960 og út, hevur støðugt afturgongd verið í sjálvstýrishuginum, tí danskir skúlar koma, nógv goldnir av dønum, sum spæla uppa siðiliga lagið í fólkinum, so tey óavvarandi geva vald yvir til persónar, sum aðri søgdu nei takk til. Einstaklingalyndið í týdninginum, sundurlyndið, orsakað av hjálandastøðuni, hevur møguleika í annars framfýsnum fólki. Hetta eigur nú at verða tikið upp og steðga, nú orsøk ikki er til tað longur so nógv.
At framhalda í ein undirgongsdal við aðru og triðju, um ikki fjórðu skiljing í fólkinum, framd á staðnum, av ótta fyri dagligdegnum, álokkað, óumhugsari sjálvgóðsku, eigur ikki at halda fram. Hetta hevur longu, og fer í størri mun at seta fremstu oyggj í Føroyum, til aftastu oyggj, drumbaoyggin, at samanbera við, at verða settur eftir í skúlaflokkin, við uppflyting. Tað merkist á vánaligu ídráttarúrslitunum, í syrgiligari samanbering, við teimum aftaná kríggið.
Ein virkningur er uppgeving av lívgevandi vanligu arbeiðsplássunum, til frama fyri heitar rullisessir. Her kundi vend komið í.
Besti máti, at rætta støðuni, er at rættað høvdið og styrkja sjálvstýrissíðuna nú 20. unda, tryggast at velja ein størri tjóðveldisflokk.
