Í hesum døgum lýsir Tórshavnar Kommuna eftir pedagogi til stovuna Bólið, sum er ein partur av dagstovninum í Øksnagerði.
Í starvslýsingini stendur, at starvið er á serstovuni, ið er ætlað børnum við samskiftis og/ella kontakttrupulleikum. Arbeitt verður miðvíst við at menna samskiftisførleikarnar hjá børnunum í einum skipaðum gerandisdegi, har stórur dentur verður lagdur á visualisering. Tað er tí ein fyrimunur at hava royndir/kunnleika til autistisk brek, og ynskiligt er, at umsøkjarin kann nýta teldu, tí hon er eitt týdningarmikið arbeiðsamboð í gerandisdegnum.
Hendan eitt sindur øðrvísi starvslýsingin sigur í sjálvum sær ikki so nógv um lítla varda umhvørvið, ið fjálgar um gerandisdagin hjá sjey havnarbørnum, sum ikki eru sum hini. Tí børnini í Bólinum, sum stovan eitur, hava øll samskiftis og/ella kontakttrupulleikar.
Øll eru unik
Jóhanna Rubeksen, pedagogur, vísir okkum runt á stovuni. Eins og við børnunum, tykist alt í fyrstu atløgu at vera vanligt her. Men so við og við verður greitt, at alt kortini ikki er, sum vit eru von við.
- Umframt at børnini hava trupulleikar við at samskifta og at vera sosial, vanta teimum eisini evnini at ímynda sær. Men hóast tey hava nógv í felag, so eru tey øll unik og hava ymsan tørv. Bara við at kenna einstaka barnið, kunnu vit bjóða hóskandi karmar og avbjóðingar, sigur Jóhanna Rubeksen, pedagogur. Og hon vísir okkum stóra skápið við leikum í rúminum – alt leikur, sum hava eitt pedagogiskt endamál.
Stovan er býtt sundur í fleiri smá spæliøki við hálvveggjum, og allastaðni hanga smáir lepar úr plasti við tekningum og symbolum á. Hesir kunnu so flytast ymsar staðir, tí teir hava læraratyggigummi ella karalás á baksíðuni.
Skipað kaos
Jóhanna Rubeksen greiðir frá, at av tí at alt er kaos inni í høvdunum hjá børnunum, hevur tað alstóran týdning at gerandisdagurin er væl skipaður – viðhvørt heilt niður í minstu smálutir. Tí hevur hvørt barnið eina nágreiniliga dagsskrá, og viðhvørt eisini eina hjálpiskrá. Við øðrum orðum kann sigast, at tað sum gevur meining og er ein sjálvfylgja fyri vanlig fólk, kann tykjast fløkt og óskiljandi fyri hesi børn.
- Børnini hava ilt við at minnast orð. Tí brúka vit heldur myndir til at visualisera tað, sum skal henda, tí børnini duga á at skyna myndir, sigur Jóhanna Rubeksen, og hon vísir eina dagsskrá hjá einum barnið, har ein lepi merkir at ganga túr. Og úti við klædnaskápið hjá barninum hongur ein hjálpiskrá, sum vísir barninum, at tað skal lata seg í skógvar, jakka og húgvu.
Einsamøll og saman
Inni á stovuni eru smá spælirúm, sum eru vard við leysum og føstum hálvveggjum. Inni í hvørjum rúmi ber so til hjá einum ella tveimum børnum at spæla í frið.
- Eitt sum eyðkennir hesi børnini er, at tey duga illa ella slettis ikki at seta seg inn í støðuna hjá øðrum. Tí duga tey heldur ikki at samskifta og spæla sum onnur børn, og hava viðhvørt tørv á at vera í einum avmarkaðum øki, har tey ikki verða órógvað, greiðir Jóhanna Rubeksen frá.
Rúma ikki kenslur
Endamálið við arbeiðinum í Bólinum er at geva børnunum eina góða lívsgóðsku. Hetta verður gjørt við at gera børnini so sjálvbjargin sum gjørligt - at hjálpa teimum at skilja verðina og at vera trygg. Um umhvørvið er óskipað, sleppur kaos at ráða, og børnini verða ótrygg.
Av tí, at tey hava ilt við at rúma og vísa kenslur, kunnu tey eisini hava ilt við at koma burtur úr aftur einari óhepnari støðu.
- Tí seta vit orð á fyri tey, til dømis við at siga, at “nú ert tú illur”. Ella vit hava eina klokku, og avtala við barnið, at tá ið klokkan ringir, er liðugt at vera illur – og tað riggar hjá onkrum, sigur Jóhanna Rubeksen.
- Av tí at børnini eru so fjølbroytt, eru vit alla tíðina opin fyri at royna nýggj hugskot. Bara soleiðis kunnu vit finna inn til einstaka barnið, og hvussu tað ber seg at og hugsar, sigur hon. Eisini ómaka tey vaksnu seg við at vera týðulig í kropsmáli og orðum.
- Vit skulu royna at menna sterku síðurnar hjá børnunum, so tey fáa succesupplivingar. Tí mugu vit alla tíðina hava tillagaðar avbjóðingar til børnini, so tey flyta og menna seg. Tey vilja helst halda fram í sínari egnu verð, og um tey sleppa, so vilja tey avgera alt sjálvi. Men gera tey tað í ov stóran mun, minkar ella steðgar tann positiva menningin, sigur Jóhanna Rubeksen.
Skúlin fyri øll
Sjálvandi vóna tey sjey starvsfólkini á Bólinum, at arbeiðið fyri at fáa børnini at trívast, heldur fram, tá ið børnini eru liðug at ganga í barnagarði. Tí børnini í Bólinum fara helst altíð at hava tørv á, at onnur hjálpa teimum at skipa gerandisdagin.
- Tað er hugvekjandi, , at samstundis sum skúlin er fyri øll, so mugu hesi foreldrini oftast stríðast sum úlvur á skóg at fáa hampiligar sømdir. Nakrir skúlar hava fingið børn frá okkum, og eg veit, at í Hoyvíkar Skúla og í Venjingarskúlanum hava lærarar og leiðsla roynt at laga seg eftir, at tey hava børn við autistiskum breki, sigur Jóhanna Rubeksen.
Tekin um brek
Tað er sera ymiskt, hvussu foreldur koma fram til, at barn teirra hevur samskiftis og/ella kontakttrupulleikar. Ofta eru tað pedagogar ella onnur, sum finna útav tí, og nøkur eyðkenni ganga aftur.
- Ofta eru børnini rættiliga stór, áðrenn tað verður uppdagað. Barnið kann hava vánaligt eygnasamband, og tað pjátrar kanska ikki sum vanlig børn. Eisini kann tað skýggja samband við fólk. Onnur mennast sum vanlig børn, men fara knappliga inn í seg sjálvi, sigur Jóhanna Rubeksen. Tað sæst eisini á atburðinum, tí tey spæla einsamøll, taka upp í saman og hava sum heild ein stereotypan atburð.
Taka nærumhvørvið uppí
Tað kann vera sárt sum foreldur at viðurkenna, at barnið hevur eitt brek. Eisini kann vera sárt hjá nærumhvørvinum at tosa við foreldrini um barnið og brekið. Fólk látast væl standa til og tiga, fyri á tann hátt at koma uttanum tað, sum nívir.
– Men fyri raktu familjurnar hevur tað týdning, at netið og nærumhvørvið skilja støðuna og kunnu stuðla og lætta um, tá ið á stendur. Tí mugu foreldrini eisini taka tey nærmastu uppí, ommur og abbar og vinfólk, sigur Jóhanna Rubeksen, sum heldur, at barnið hevur størst gagn av, at øll draga nøkulunda somu línu.
Royndin, sum helt fram
Bólið, sum hevur verið til í skjótt seks ár, var upprunaliga ein royndarverkætlan. Av tí at kommunan metti, at verkætlanin eydnaðist so væl, varð avgerð tikin um at halda fram við stovuni. Hetta hevur við sær, at stovan í dag er eitt dygdargott tilboð við væl skikkaðum starvsfólki, sum hava ognað sær eina servitan innan økið. Eisini virka starvsfólkini sum ráðgevar uttan fyri húsið.
Inni í lítla rúminum situr lítli drongurin enn stillisliga við borðið og spælir við teir báðar bilarnar. Vit hoyra, at ein bilur dettur á gólv.
- Hanna – eg misti bilin – HANNA... rópar drongurin.
- Ja, eg hoyri at tú sigur, at tú misti bilin. Hvat heldur tú, at vit skulu gera við tað? spyr Jóhanna pedagogiskt.
- Tú skalt geva mær hann, sigur drongurin eitt sindur grenjandi og toyggir seg niður móti gólvinum.
- Men eg haldi, at tú skalt gera tað sjálvur.
- Nei, eg tími ikki.
- Nei, tú tímir ikki. Men eg tími heldur ikki, svarar Jóhanna.
Og soleiðis gongur prátið, spælið og dagurin sína gongd úti í Bólinum. Eins og í øllum øðrum barnagørðum, men kortini væl øðrvísi.
--
Barnagarðurin hevur eina heimasíðu:
www.oksnagerdid.fo
--
Myndatekstur: Tað sum gevur meining og er ein sjálvfylgja fyri vanlig fólk, kann tykjast fløkt og óskiljandi fyri hesi børn, sigur Jóhanna Rubeksen, pedagogur.
