COP 15 Ósemjur og taktiskt nervaspæl

Bogi Eliasen
cand.scient.pol
----------------------


Sum flestu eygleiðarar mettu, fór taktiska spælið um veðurlagsavtaluna í gongd beinanvegin. Onkur “lak” eitt uppkast til semju, sum als ikki gongur menn­ingarlondunum á møti, tí tað ikki leggur tyngri byrðar á ídnaðarlondini, sum so. Skjalið gongur undir navnin um “Keyp­manna­havnar­skjalið”, tí tað er skrivað av donsku vertunum.
Oxfam fekk fatur í einum loyniligum ES notati, sum stuðlaði fatanini av at ES ynskir henda leist. Evrope­iska vinnuhúsið, Busi­ness­Europe hevði fund týsdagin, har greiði boðskapurin var til evropeisku stjórnar­leið­ararnar um ikki at leggja óneyðugar byrðar á evrope­iska vinnulívið. Boðskap­urin er, at ES ikki kann seta mál og krøv sum USA ikki setur. Tí skal ES sleppa vi­sjónini um at fara uppá 30% niðurskurð, tí tað fer at jarðleggja evropeiskt vinnu­lív. Somuleiðis er met­­ingin, at um bert ídnað­ar­lond fáa krøv, so flytir dálkandi ídnaðurin bara til eitt triðjaheimsland uttan at útlátið minkar, og tað er ikki eitt framstig.
Felags krøv
Mærsk hevur verið eitt sindur frammanfyri á hes­um øki. Felagið er helst komið til ta niðurstøðu, at krøv fara at koma til skipa­­ferðslu, og so kann man tað sama spæla við beinanvegin. Her hevur Mærsk sett leikin við at seta somu krøv til øll lond, soleiðis at talan ikki verður um kappingarav­lag­ing, sam­stundis sum felagið er farið í holt við verkætlan um at brúka biodiesel til skip síni.
Samanhaldið
Brot er eisini komin á fe­­lagsstøðu menningarlanda. Menn­ingarlondini, sum longu í dag hava stórar trupul­­leikar av veðurlags­broytingunum, ynskja at seta størri krøv. Men t.d. eitt land sum Kina hevur ongan áhuga í at skula minka um sítt útlát, men hevur hinvegin sett mál um at minka um útlát pr. fram­leidda eind. Ein absolutt minking í útláti hevði sett Kina í eina støðu, har stóri vøksturin kann steðga upp. Man kundi hildið at Kina ynskti at hava eina defini­tión av dálking per íbúgva, men Kina leggur stóra herðslu á sín familju­poli­tikk, og at ótálmaður fólka­vøkst­ur er ein av størstu trupulleikunum viðvíkjandi dálking og veðurlags­broyt­ingum. Hitt sera fólkaríka asiatiska landið, India, hev­ur ikki havt nakran familju­politikk og kundi sjálvsagt hugsað sær útlát per íbúgva, tí  tað hevði givið India stórt rásarúm. Men fleiri menn­ingarlond, og serliga oyggja­samfeløgini, sum longu eru rakt av veðurlags­broyt­ing­unum og vita at vaksandi hitin er teirra undir­gangur, ynskja ein steðg í út­láts­vøkstrinum beina­vegin, tí tey annars eru í vanda fyri at verða floymd.
ES
Brown og Sarkozy høvdu fund í gjár um at finna felags stev í ES í mun til at skatta bonusgjøld í banka­heiminum.  Herðingar  hesir ynskja í mun til nýggja alheimsbúskaparskipanina, sum ikki minni enn tveir G20 fundir hava sett á skrá í ár, og sum krevja eina nýggja búskaparskipan. ES fundurin í gjárk og í náttum felagsstev vísti eisini greitt at Pólland ikki er fegið um at ES skal ganga á odda, serliga  um Pólland ikki fær fíggjarliga hjálp til at um­leggja síni kolorkuverk. Málið er hvørt ES skal skerja útlátið við 30%, um tað kann føra til eina betri verðurlagsavtalu og hvussu londini skulu gjalda tær 6 mia. evrurnar ES ætlar at lata til menningarlondini kom­andi trý árini til verk­ætlanir, sum eru veðurlags­vinarliga.
Trygdarpolitikkur
Obama tók í gjár ímóti Frið­arheiðursløn Nobels. Nógv eru sera ónøgdum at Obama hevur fingið hendan heiður nú. Men um vit venda hetta klimavegin, so fingu ST panelið um veður­lagsbroytingar IPCC og  Al Gore friðarheiðursløn Nobels, júst tí at veður­lagsbroytingar kunnu fara at elva til orrustur og ófrið. Hetta verður bert nevnt fyri at staðfesta, at heimurin fyri fleiri árum síðan hevur viðurkent, at veðurlags­broyt­ingarnar fara at hava stóra ávirkan á trygdar­politikk, sum Obama eisini legði herðslu á í síni nobel­røðu. Obama fær heiðurin fyri sítt stóra arbeiðið á altjóða diplomatiska økin­um, og fyri at fremja altjóða samstarv. Júst hetta og frá honum, fer at hava avger­andi týdning fyri eina nøkt­andi avtalu í Keypmanna­havn. Kann hann, torir hann og vil hann gera sítt til at selja boðskapin heima, og samstundis fáa Kina við í ein leist, sum bæði risa­londini og heimurin kunnu liva við. Nervakríggið mill­um USA og Kina er byrjað. Su Wei varastjóri í kinversku COP 15 sendinevndini vísti fyrst á, at málini sum USA hevur sett fram eru sera lág, og amerikanski sam­ráð­ingarleiðarin, Stern, svaraði aftur við at vísa á, at Kina er landið, sum hevur stóra vøksturin í útláti, og ein avtala kemur ikki uppá tal uttan Kina.
Dagsskráin
Kríggið um at seta dags­skránna og at fáa fólk og miðlar við sær er byrjað, og vit fara helst at síggja fleiri “likin” skjøl. Men tað er vist, at ídnaðarlondini ikki fara at geva menningar­londunum meiri enn tey fáa í menningarhjálp í dag, uttan so at okkurt annað kemur við, t.d. at tað verða IMF og heimsbanka­skip­anin, sum skulu stýra hesari menning.
Nýggj skjøl
Eitt skjal, sum er meira jaligt í mun til menningar­londini lak í gjár frá ST um­sitingini, og tey fýra stóru menningarlondini Kina, India, Brasil og Suður­afrika hava gjørt sítt egna skjal, sum aftursvar til Keypmannavnarskjalið. Í meðan er ríkmaðurin George Soros  eisini komin á pallin við eini ætlan um hvussu arbeiðast skal við tí milliard dollarunum sum hann hevur latið til veður­lagsspurningin, samsstund­is sum hann sigur, at ein loysn er at brúka tær 100 milliardir dollararnar sum eru í IMF, saman við átøk­um frá ríkaru londunum.
Men náttin endaði dramat­iskt, tí Lumumba Stanis­laus Di-Aiping tals­maðurin hjá 134 menn­ingarlondunum í G77, rymdi í øðini av fundi við donsku vertirnar.