KIRKJAN
- Hvussu fáa vit gó_an sálmasang í kirkjuni?
Henda spurningin hava helst mong sett sær, tí sangurin eftir teirra metan er alt ov tungur. Bæ_i løg og sálmar eru gomul og tala ikki til tí_ina í dag.
Ber til at skipa so fyri, at tey ungu eisini tíma at syngja hesar gó_u gomlu sálmarnar, har ein til dømis brúkar onnur ljó_føri enn ta vanligu urguna?
- Jú, sigur skálama_urin, Súni Kristiansen, sum er ein av urguleikarunum í Skála kirkju. Men so er ney_ugt at tiltøk ver_a sett í verk, og at lei_slan í kirkjuni ger naka_ vi_ hetta álvarsmáli_.
Í bla_num ?KRUNG?, sum KFUM í Havn gevur út, hevur Súni gjørt sær nakrar sera áhugaverdar og vi_komandi tankar um tónleikin í kirkjuni. Her nemur hann vi_ fleiri vi_komandi spurningar, i_ kirkjan má taka upp í næstum. Ein teirra er: "Hvussu ber ta_ til, at kirkjuni vantar urguleikarar, me_an tónleikalívi_ blómar sum ongatí_ á_ur?"
Uttan urgu í 900 ár
Í flestøllum kirkjum í landinum finst ein urga ella anna_ tól, i_ kann n_tast til sálmasangin.
Solei_is hevur veri_ í eini 100 ár, men hugsa vit um at ta_ eru li_in stórt 1000 ár sí_ani at Føroyar vór_u kristna_ar, hevur føroyska kirkjan klára_ seg uttan urgu í samfull 900 ár.
- Tí eigur ta_ ikki at vera ein ?ævigur sannleiki? at ein urga altí_ skal vera til sangin. Onnur instrument kunnu eisini spæla saman vi_ urguni, ella enntá í sta_in fyri urguna, sigur Súni Kristiansen.
Hevur ein kirkja eitt klaver - anna_hvørt elektriskt ella vanligt aukustiskt - gevur ta_ ótaldar møguleikar fyri fylgispæli til sálmasangin til eina vanliga gudstænastu.
Hann vísir á, at gudstænastan varir í ein gó_an tíma, og at kirkjufólki_ tá hevur n_tt ein stóran part av tí_ini, eina gó_a helvt, til sang. Her er talan um sálmasangin sjálvandi, men eisini innspæl, útspæl, aftursvar og forspøl til teir einstøku sálmarnar.
- Av tí at tónleikurin er ein so stórur partur av gudstænastuni er ney_ugt, at kirkjan vi_hvørt setur sær sjálvari nakrar sjálvrannsakandi spurningar um tónleikin.
- Spurt kundi t.d. veri_, um kirkjan tónleikaliga situr og svøltar vi_ eitt fullbúgvi_ bor_. Ella um kirkjan yvirhøvur loyvir ungum tónleikarum framat í gudstænastuni, sigur hann.
Menniskju ella maskinur?
Hesi seinastu árini hava túsundtals ungfólk fingi_ sær holla frálæru í instrumentspæli vi_ Musikkskúlan. Hetta sæst eisini aftur í tí blómandi tónleikalívinum, i_ sæst á nógvum ymiskum økjum her á landi. Men sær ein naka_ til hesa menningina innan kirkjugátt?
Summar kirkjur er væl stilla_ar vi_ urguleikarum, me_an a_rar mugu anna_hvørt keypa ella leiga sær hjálp, og í Gjáar kirkju er ta_ ein tøknilig maskina, i_ stendur fyri undirspælinum til sálmasangin.
Musikkskúlin ?klekir? á hvørjum ári nógvar gó_ar tangentspælarar, og tí skuldi ikki sta_i_ á at fingi_ urguleikarar til kirkjurnar. Útbo_i_ er ríkiliga stórt til at metta eftirspurningin, men hann ver_ur kortini ikki metta_ur.
Yngri kreftir framat
Innan kirkjugátt er ikki óvanligt at kirkjutænararnir - og urguleikarar - halda á í tænastuni í mong ár. A_rasta_ni stendur hinvegin á at fáa urguleikarar at spæla til eina vanliga gudstænastu.
- Trúskapur er ein dygd, og ein ólønt tænasta í kirkjuni hevur alstóran t_dning. Men ver_a ikki yngri kreftir settar vi_, ver_ur heldur eingin menning.
- Og ta_ skuldi heldur ikki veri_ ney_ugt at urguleikarar sita so miki_ tungt á sínum plássum, at eingini n_ggjur sleppur framat. Ta_ eru jú útivi_ 100 kirkjuligar tænastur í hvørji kirkju um ári_, so ta_ skuldi gagna_ øllum um fleiri kundu veri_ um hesa uppgávuna, sigur Súni.
Eftir hansara meting eigur ta_ at bera til at fáa ungar tónleikarar inn í kirkjuna, og hervi_ eisini skapapapa møguleikar fyri at t.d. eitt klaver ella flygil kann spæla saman vi_ urguni ella ísta_in fyri hesa.
Skulu umstø_ur skapast fyri ungum tónleikarum er ney_ugt vi_ venjing og smærri tillagingum. Ein máti er, at ta_ er urguleikarin sjálvur sum kemur vi_ uppskoti til eitt lag, og so kann prestur ella deknur velja ein hóskandi sálm til hetta. Og hví ikki onkutí_ brúka eitt ljóstak ella eina glaru vi_ sunnudagsskúla- ella ungdómssangum til eina vanliga gudstænastu?
Fimm ítøkilig uppskot
Í greinini gevur Súni Kristiansen eisini fimm bo_ uppá, hvussu ein kann menna tónleikin í kirkjuni.
1). Tørvurin á urguleikarum. Ta_ er ney_ugt at tørvurin á urguleikarum ver_ur sta_festur á hægstu rók í kirkjuni. T.v.s. at lei_slan í kirkjuni vi_ger_ spurningin, t.d. á fundi saman vi_ Urguleikarafelagnum, sum júst skal taka sær av hesum økinum
2). Ung mugu sleppa framat urguni. Skriv kundi ver_i sent kirkjurá_unum vi_ áheitan um at tey, saman vi_ urguleikaranum virka fyri at ung sleppa framat urguni - í fyrsta lagi til venjing, og seinni eisini til gudstænastu. Ber ta_ til kann hetta ver_a gjørt í samstarvi vi_ Musikkskúlan.
3). Peningaligur stu_ul. Til undirvísing í urguspæli kann ver_a veittur peningaligur stu_ul. Hetta kundi ver_i_ skipa_ sum serstøk undirvísing, ella sum ískoyti til musikkskúla ella kvøldskúlaundirvísingina.
4). Lættari nótar. N_útkomna nótabókin vi_ sálmaløgum í lættari útgávu hjá Jens Mortaan Mortensen kundi vi_ gó_um avsláttri veri_ bo_in teimum, sum vilja royna seg í kirkjunum.
5). Hóskandi nótatilfar. Urguleikarafelagi_ ella onkur annar kundi fingi_ til uppgávu at gjørt eitt yvirlit yvir hóskandi nótatilfar, b_tt eftir torleikastigi og møguleika eisini samskipa nótakeyp.
Her eru nógv vi_urskifti, i_ kunnu føra til eitt skilagott or_askifti um hesi mál.
Sosialurin tekur fegin móti vi_merkingum og hugskotum til eina menning av tónleikinum í kirkjuni.
