ODDAGREIN: Óvanligt verjusamstarv

Ísland hevur júst gjørt avtalu við Noreg um verjustamstarv. Hetta er eitt framhald av aðrari av­talu við Danmark um herflotasamstarv. Hes­ar avtalur eru sera áhugaverdar. Tað var tann tíð, tá ið øll Norðurlond í ramasta álv­ara sam­rádd­ust um eina norðurlendska verju­sam­gongu. Hesar samsráðingar endaðu úrs­lit­a­­leys­ar eitt nú tí, at Noreg vildi hava Bret­land upp í eina møguliga norðurlendska verj­u­sam­­gongu, men hetta kundu onnur lond t.d. Svø­r­íki als ikki góðtaka, og tí valdu Noreg, Dan­mark og Ísland at fara upp í NATO.

Tá Ísland fór upp í NATO, tók USA ábyrgdina av íslendsku verjuni og hevur havt hesa á­byrgd, til USA herfyri tók seg av herstøðini í Kefla­vík. Nú hevur Ísland so gjørt av at gera av­­talu við Danmark um herflotasamstarv og við Noreg um loftverjusamstarv. Uttan at kenna avtaluna í smálutum tykist hon vera til stóran fyrimun fyri allar partar. Danmark slepp­ur at nýta íslendskar havnir til síni her­skip, og Noreg sleppur at nýta Keflavíkar flog­støð­ina til síni hernaðarflogfør. Báðar tjóð­ir Danmark og Noreg hava tørv á hesum til tess at tryggja eftorlitið við yvirvøldum sín­­um í Norðurhøvum. Ísland fær so hinvegin eina ávísa verjutrygd, men hvat hetta í roynd og veru merkir, vita vit ikki enn.

Sam­starvið er sera áhugavert eisini sæð frá før­oysk­ari síðu. Tað vísir, at alt gamalt agg er lagt til vigs og at londini eru til reiðar at ganga ótradtitonellar leiðir. Støðan er jú grund­leggjandi broytt og hetta krevur, at lond­ini fara at hugsa trygd og verju í nýggjum breyt­um. Fyri okkum er hetta sera áhugavert. Hetta merkir, at vit sum spakuliga eru at veg móti fullum sjálvstýri, saktans kunnu samráða okk­um til eina nøktandi trygdarskipan, um vit droppa út úr ríkinum og ikki ynskja at vera verðandi undir veingjabreiði NATOs. Hes­ar avtalur geva eisini eitt nýtt perspktiv til norð­ur­lendskt samstarv. Slíkar avtalur hvødu ver­ið óhugsandi fyri fall múrsins og endan á kalda krígnum. Hetta vísir, hvussu nógv heim­ur er broyttur, og er tað sjálvsag neyðugt at sipa seg hareftir.