Niclas Johannesen
Tey kunnu bara ikki semjast ? Serlæknafelagið og Sjúkrasystrafelagið - um hvussu bygnaðurin á Landssjúkrahúsinum skal vera. Nú er tað heldur ikki uppgávan hjá fakfeløgum at avgera, hvør bygnaðurin á LS skal vera.
Tann myndugleikin liggur i dag hjá sjúkrahúsleiðaranum. Men hesin myndugleiki hevur higartil víst seg at hava sítt avmarkaða innihald, tá hart hevur staðið í móti hørðum millum læknar og sjúkrasystrar.
Og nú er stríðið aftur við at bresta út í í ljósan loga.
Maktstríð
Stríðið millum læknarnar og sjúkrasystrarnar á LS er gamalt eftirhondini, og royndirnar at loysa málið hava verið mangar.
Verður málið kókað niður, so liggur eitt orð eftir í pottinum: Maktstríð. Eitt stríð millum læknar og sjúkrasystrar um, hvør avger hvat á teimum fýra deildunum á LS - fyrst og fremst á teimum trimum deildunum; skurðdeildini, medisinsku deild og psykiatrisku deild.
Í 1996 avdúkaði frágreiðing frá danska konsulentfelagnum Dios, at skilið á LS var syndarligt. Serliga vóru tað læknar og sjúkrasystrar, sum ikki kundu finna út av tí saman.
Men frágreiðingin í mió. krónurs klassanum kundi ikki kyrra nakran, og knúturin bara harnaði heldur enn loysnaði aftan á Dios-frágreiðingina.Læknarnir vildu hava ein leiðara - ein senturleiðari, ið vanliga er yvirlæknin - at leiða arbeiði á ymsu deildunum. Sjúkrasystrarnar vildu hava tveir javnsettar leiðarar - eina yvirsjúkrasystir ið leiðir røktina á jøvnum føti við yvirlæknan, ið leiðir læknaliga partin - á hvørjari deild.
So fundamentalt var kravið frá sjúkrasystrunum, at tær í 1996 fóru í ólógligt verkfall fyri at fáa sín vilja. Táverandi landsstýrismaðurin Axel Nolsøe gav eftir tógvið stríð sjúkrasystrunum viðhald og avgjørdi 30. september í 96, at hvør depil á LS skuldi myndast av ?tveimum javnsettum leiðarum, við hvør sínari fakligu bakgrund?.
Henda avger er bara ongantíð førd út í verk. Tá verandi sjúkrahússtjórin Høgni Joensen fór beinanvegin til verka og legði uppskot fyri ymsu fakbólkarnar á landssjúkrahúsinum. Men hetta lættari sag enn gjørt, tí nú komu aðrir fakbólkar á LS upp í og søgdu bart út at teir kendu seg settar til síðis í stríðnum millum læknar og sjúkrasystrar. Tað stutta av tí langa var, at øll samdust um, at søkjast skuldi eftir einum sjúkrahúsleiðara. Hesin varð settur í starv 1. mai í fjør.
Lýsing súltað
Nú 15 mánaðir seini liggja lýsingarnar eftir senturleiðara og senturvaraleiðara til einstøku deildirnar í Tinganesi og bíða eftir at vera sendar út í fjølmiðlarnar.
Nær tað verður er ikki greitt. Helena Dam á Neystabø sigur við Sosialin, at arbeitt verður við málinum. Annars hevur hon onga viðmerking.
Lýsingarnar, ið liggja nú og bíða eftir at verða almannakunngjørdar, eru bygdar á avgerðina hjá sjúkrahúsleiðaranum Jákup Mørkøre um, at einstøku deplarnir skulu leiðast av einum og ikki tveimum leiðarum. Tað eru hesi størvini, ið skulu lýsast leys.
Sostatt er málið aftur á sama staði, har tað byrjaði. Sjúkrahúsleiðarin hevur gjørt av, at landssjúkrahúsið skal stýrast eftir einum einstreingjaðum leisti - ein avgerð, sum Sjúkrasystrafelagið framvegis ikki vil góðtaka.
Tað vísir skriv dagfest 20. juli í ár frá Sjúkrasystrafelag til sjúkrahúsleiðaran Jákup Mørkøre: ?Sjúkrasystrafelagið tekur ikki undi við núverandi uppskoti, sum sigur at yvirlæknin er ovasti leiðari fyri deplarnar.?
Royndi at fáa semju
Nýggi sjúkrahúsleiðarin, sum var settur í starv 1. mai 1998, hevur roynt ymiskt fyri at fáa semju í lag millum læknar og sjúkrasystrar.
30. september í fjør legði Jákup Mørkøre út við uppskoti um nýggjan leiðslubygnað í LS. Fyri at vinna á fundamentala ósemjuni millum Sjúkrasytrafelagið og Serlæknafelagið, kom sjúkrahúsleiðarin við tí uppskoti, at í førum har læknar og sjúkrasystrar ikki kundu semjast, so fekk sjúkrahúsleiðarin rættin at taka avgerð í málinum. Sostatt kundu knútar altíð loysast og soleiðis nýttust ósemjur ikki at enda í avgerðarloysi, var hansara grundgeving fyri uppskotinum.
Men hvørki sjúkrasystrarnar ella læknarnir kundu taka undir við hesi ætlan.
Tveir mánaðar seinni - 30. november - royndi sjúkrahúsleiðarin at fáa partarnar aftur til samráðingarborðið. Men nú vildu læknarnir ikki so frægt sum á fund saman við sjúkrasystrunum, og læknarnir gjørdu eisini greitt, at teir vaskaðu talvuna reina og vildu ikki brúka brotpartar úr semingaruppskoti millum læknar og sjúkrasystrar frá 1997 sum samaráðingargrundarlag. Teir vístu eisini á, at teirra fakfelag - danska FAS - ongantíð hevur góðtikið ta semju, sum tveir læknar og tvær sjúkrasystrar samdust um í 1997.
Enn einaferð stóð í botni á LS.
Evsta vald til senturleiðaran
Nú valdi sjúkrahúsleiðarin at skera í gjøgnum. Turbulensurin var undir øllum umstøðum so harður, at ambitiónirnar um eina bleyta lending tóktust vónleysar.
17. mars í ár kom so útspælið frá sjúkrahúsleiðaranum: Hvørt einstakt sentur verður rikið av einum senturleiðara (vanliga ein lækni), og í senturleiðsluni verður eisini ein senturvaraleiðari (vanliga ein sjúkrasystir). ?Senturleiðarin hevur ábyrgdina av samlaða virkseminum av sentrinum mótvegis sjúkrahúsleiðaranum? stendur í uppskotinum.
Hetta var ikki til at misskilja, og tað gjørdi Sjúkrasystrafelagið sum áður nevnt heldur ikki. Tær mótmæltu og noktaðu haraftrat í skrivi 22. juli í ár at fara í samráðingar við fíggjarmálastýrið um løn til ein senturvaraleiðara.
Almanna & Heilsumálastýrið ikki vilja lýst eftir hesum størvum fyrr enn avtala um løn varð fingin í lag.
Á borðinum hjá Helenu
Tað stutta av tí langa er, at sjúkrahúsleiðarin hevur skorið í gjøgnum og brúkt sína heimild at finna nýggjan leiðslubygnað á LS og hann hevur biðið Almanna & Heilsumálastýrið um at søkja eftir nýggju leiðarastørvunum.
Bólturin liggur sostatt í Almanna & Heilsustýrinum. Á borðinum hjá Helenu Dam á Neystabø, landsstýrismanni. Og bólturin líkist mest av øllum eini bumbu.
Spurningurin er, um landsstýrismaðurin í almanna & heilsumálum megnar at avmontera, ella um hvøllur brestur aftur fer at senda sjokkbylgjur gjøgnum føroyska heilsuverkið.
Helena Dam á Neystabø hevur áður sagt, at endalig loysn á hesum máli skal finnast áðrenn 1. september.
Tað er mikudagin í komandi viku.
