Mugu finna aðrar marknaðir til útflutningin

2009 verður eitt torført ár, tá vit tosa um vinnulív. Tað metir Johnny í Grótinum, búskaparfrøðingur og deild­arleiðari í Føroya Banka.

– Tað fara eisini at verða skaptir millióningar í 2009, men tað fer at krevja meira enn tað hevur gjørt seinnu árini, sigur hann.

Tá vit tosa um føroyskan útflutning, ið sum kunnugt mest er fiskur, eru nakrir av stóru keyparunum av før­oyskum fiski hart raktir av fíggjarkreppuni. Serliga illa stendur til í Bretlandi, og Johnny í Grótinum metir tí, at tað vildi verið skilagott at skeitt aðrar vegir hjá før­oyskum útflutningsfyri­tøk­um.

Pund kontra evru

Johnny í Grótinum vísir á, at bretska pundið er viknað eini 20-25% í 2008 grundað á vánaligu gongdina í bretska búskapinum og lækk­andi rentuna, har fíggjar­sektorurin jú fyllir sera nógv. Evran er stórt sæð óbroytt í 2008 grundað á fastkurspolitikkin í Dan­mark, hóast eitt ávíst trýst var á krónuni út á heysti, sum tó bleiv niðurbart við eini rentuhækking hjá danska Tjóðbankanum.

– Sostatt eru evropeisku útflutningsmarknaðirnir - herundir Týskland - í 2008 blivnir eini 25% meiri kapp­ingarførir enn Stórabretland til at keypa føroyskar út­­flutningsvørur. Útlit eru til, at bretski búskapurin fram­vegis verður í trupulleikum í 2009, hóast bretska pundið helst styrkist í mun til evr­una, grundað á útlitini til, at rentan í evrum lækkar mun­andi. Tað kann tí vera skila­gott hjá føroyskum útflutn­ingsfyritøkum at hyggja til evropeiska fastlandið eftir nýggjum avtakarum til før­oysku útflutningsvørurnar, sigur hann.

Eftirlit

Tað hevur verið tosað um, at fíggjarkreppan má fara at hava við sær, at altjóða fíggj­­arkervið má endur­skoð­ast. Serliga eru atfinn­ingar­samar røddir, sum siga at eftirlitið í USA og Bretlandi ikki hevur verið nógv gott – Ísland er eisini nevnt í hesum sambandi.

Orsøkin til, at Týskland er betri fyri enn Bretland, og harvið ein betri útflutn­ingsmarknaður fyri Føroyar, er júst at týskarar hava havt strangari eftirlit við sínum kapitalmarknaði, enn hini trý nevndu londini.

– Vit hava sæð, at altjóða­gerðin er sligin skjótari ígjøg­num í fíggjarvinnum enn í hinum vinnum, og tað hevur í nógvum førum ver­ið jaligt, men nú hava vit so eisini sæð baksíðuna av hesi menning, og tað krevur, at strangari krøv og størri eftirlit kemur við kapital­marknaðinum, sigur Johnny í Grótinum.

Hann leggur tó afturat, at krøv og eftirlit ikki skulu køva møguleikarnar at koma víðari.

– Í Íslandi síggja vit t.d. at myndugleikarnir forða fólki í at eiga útlendskan kapital ella keypa útlendsk partabrøv, og tað er kanska ikki gongd leið, tí við al­tjóðagerðini, ber til at sleppa undan slíkum krøv­um. Tá er betri at hava ein stovn sum BIS, sum kann samskipa nøkur altjóða krøv og reglur, sigur Johnny í Grótinum.

--------

BANK

Bank og International Settlements (BIS)

Basel, Sveits

Altjóða stovnur, sum hevur havt eftirlit við flytingum o.ø. Eftir fíggjarkreppuna, eru røddir nú frammi, sum krevja, at stovnurin skal hava ein meiri stýrandi myndugleika á kapitalmarknaðinum.