Hesið orð úr Halgubók fullu mær í huga, tá ið eg las eina blaðsamrøðu við bygdaráðsformannin í Mikladals kommunu, Markus í Norðnástovu. Tað hevur eydnast honum og bygdaráðnum at "spara" nakrar krónur í kommunukassanum, men úrslitið er, at støðan er blivin so ótolandi, at hann umhugsar at flyta burtur. Hvat er tá vunnið við at eitt sindur djypri er í kommunukassanum, tá hvørki hann ella onnur trívast í kommununi?
Søgan í stuttum
Skúlin á Trøllanesi er ongantíð formliga niðurlagdur/stongdur. Tað at einki skúlabarn var eftir á Nesi ella tað at síðsta barni var tikið úr skúlanum, kann ikki metast sum skúlaniðurlegging. Sjálvsagt má metast bæði rætt og rímiligt, at tá børn aftur vóru norðuri á Nesi í skúlaførum aldri, ja, so kundi tey blíva undirvíst har á sama hátt sum fyrr, um ynski var um tað.
Til næstseinasta bygdaráðsval komu fleiri úr Trøllanesi í bygdaráðið, soleiðis at tey høvdu meirilutan, men ikki bygdaráðsformannin. Eitt av málunum, ið tey settu sær fyri, var at fáa skúlan á Nesi tiknan í nýtslu aftur. Tey valdu eina hóvliga linju. Ístaðin fyri at taka skúlan í nýtslu beinanvegin, valdu tey at geva tol og fara undir ábøtur yvir 2 ? 3 ár og so taka skúlan í nýtslu.
Peningur var settur av á hvørjum ári til ymisk endamál, so sum tak, vindeygu, oljufýr, innrættan og innbúgv, MEN arbeiðini blivu bert lutvís sett í verk, orsakað av at bygdaráðsformaðurin Herfríð Sørensen (í Norðnástovu) "súltaði" uppgávurnar. Úrslitið bleiv, at skúlin ikki kom í tann stand, sum var ynskiligur frá meirilutans síðu, áðrenn tíðarskeiðið hjá bygdaráðnum var runnið. Tí avgjørdi meirilutin stutt undan at tey løgdu frá sær, at skúlin skuldi takast í nýtslu aftur. Tey sóu ivaleyst skriftina á vegginum.
Við seinasta bygdaráðsval var skúlin sostatt blivin eitt høvuðstema, og av ymiskum orsøkum, sum í bakspeglinum kunnu tykjast óklókar, valdi eingin á Trøllanesi at stilla uppaftur. Úrslitið bleiv sjálvsagt, at bert umboð úr Mikladali sita í bygdaráðnum í dag. Tey bóru skjótt at, ov skjótt og ikki sambært reglunum meta fleiri, og avgjørdu at skúlin á Trøllanesi ikki skuldi latast uppaftur.
Løgfrøði
Henda avgerðin hevur ført við sær ein løgfrøðiligan orðadrátt, sum enn ikki er liðugur.
Eftir hvat skilst, so verður málið lagt fyri løgtingsins umboðsman og kanska fyri landsstýrismálanevndina við. Eftir mínum meting er nógv meira enn løgfrøði í hesum málið. Sjálvsagt skulu lógir og reglur verða fylgdar, men av og á skal meira til.
Fíggjarviðurskifti
Grundreglan eigur sjálvsagt at verða, at eitt bygdaráð umsitur skattapeningin, ið kemur í kommunukassan so skynsamt sum gjørligt (cost/bennefit). Men eisini her skal stundum meira til og onnur atlit takast. Hvat nyttar tað, at kommunukassin stendur til at bresta, ella at peningurin verður nýttur á ein slíkan hátt, at borgararnir ikki trívast?
Og júst her liggur ein av trupulleikunum (undanførslunum). Bygdaráðið skjýtur seg innundir og heldur fast um, at avgerðin um ikki at taka skúlan á Trøllanesi í nýtslu aftur, er røtt útfrá einum fíggjarligum sjónarmiði. Tey hava óiva rætt í, at tað er bíligari í krónum og oyrum at reka ein skúla heldur enn tveir, men samstundis gjalda tey ein ógvusligan prís, ið ikki kann gjaldast í krónum og oyrum. Trivnaðurin er burtur, sálarfriðurin somuleiðis.
Semja og loysn
Fyri at talan kann verða um eina semju, so mugu báðir partar geva seg og møtast á miðjuni ella tætt við. Í trætuni um skúlan á Trøllanesi hevur bert annar parturin higartil víst vilja til at samráðast og harvið slaka í sínum krøvum. Tað eru foreldrini á Trøllanesi. Tey hava roynt at koma á tal við bygdaráðið fyri at finna eina semju, men uttan úrslit. Hinvegin heldur bygdaráðið, sambært bygdaráðslimin Christian Andreasen, fast við, at tað er bert er ein loysn á málinum, og hon er, at tey á Trøllanesi skulu sleppa øllum sínum ynskjum/ krøvum.
Tað hava verið gjørdar nógvar royndir at tosa partarnar til sættis, og eitt nú møguleikin fyri fleiri frálærutímum, eins og onnur tilboð, ið kundu lætt um fíggjarliga og givið eina betri og meira spennandi frálæru, hava eisini verið frammi.
Sum dømi uppá fólk, ið hava roynt semju kunnu nevnast:
Torbjørn Jacobsen, landsstýrismaður
Óli Holm, landsstýrismaður
Olga Biskopstø, útoyggjasamskipari
Vilhelm Johannesen, løgtingsmaður
Karsten Hansen (landsstýrismaður)
Hans Eiler Hammer, prestur
Anfinn Kallsberg, løgmaður
eins og mong onnur við tilknýti til bygdirnar.
Niðurstøða
Tað er eingin loyna at bygdaráðið, enn í øllum førum, situr við teimum sterkastu kortunum á hondini, og kann gera tað tí lystir, men alt týðir uppá, at hetta er eitt boomerang, sum nú rakar tey aftur í høvdið. Bygdaráðið hevur bert havt eitt atlit í hesum málið, og er tað egnan tørv fyri seg og síni børn. Men prísurin tikist nú at verða vorin so høgur at tey hava mist meira fyri minni. Tí skal mín inniliga áheitan til bygdaráðið verða, at tað setir seg við samráðingarborðið og saman við teimum á Trøllanesi og møguligum semingsfólki finnur eina sámuliga loysn. Higartil hava bert verið taparar og eingir vinnarar.
