Jóannes Eidesgaard er kendur úr politikki, hóast hann fyri góðum tíggju árum síðani legði frá sær sum formaður Javnaðarfloksins og sum landsstýrismaður floksins. Hann er javnan at hoyra í miðlunum við sínum beinraknu greiningum av dagsins politikki, har hann ikki leggur fingrarnar ímillum, um tað so eru gerðir hjá hansara egnu partafólkum ella mótstøðufólkum, hann skal greina.
Síðani hann gjørdist fyrrverandi politikari við eftirløn hevur hann gjørt ymist valgerðararbeiði, mest kenna vit hann nú sum oddamann í Reyða Krossi Føroya, har hann hevur verið formaður seinastu árini.
Jóannes Eidesgaard er útbúgvin lærari á Føroya Læraraskúla í 1977, og starvaðist hann sum lærari við Tvøroyar skúla, til politiska yrkisleiðin tók yvir í 1990. Hann byrjaði tó sína politisku starvsleið sum býráðslimur á Tvøroyri í 1980. Men landskendur gjørdist hann, tá hann varð valdur á ting á løgtingsvalinum í 1990, tá Javnaðarflokkurin gjørdi eitt rimmarval og fekk 10 tingfólk vald. Jóannes Eidesgaard gjørdist eisini landsstýrismaður í landsstýrinum, sum Atli Dam skipaði eftir tað løgtingsvalið. Tað var í januar í 1991, har hann fekk heilsumálini at umsita.
##med2##
Í trupulu kreppuárunum frá 1993-1994 sat hann við fíggjarmálum í landsstýrinum. Har var hann við til at leggja lunnar undir ALS skipanina, meðan arbeiðsloysi og húsagangir vóru gerandiskostur. Ein skipan, sum gjørdist trygdarnetið hjá føroyingum í kreppuárunum.
Hann gjørdist formaður Javnaðarfloksins í 1996, tá Marita Petersen valdi at leggja forkvinnusessin frá sær.
Sum formaður Javnaðarfloksins var hann andstøðuleiðari frá 1996, tá hann tók Javnaðarflokkin úr landsstýrinum hjá Edmundi Joensen, til 2004, tá hann sum løgmaður skipaði samgongu millum Javnaðarflokkin, Fólkaflokkin og Sambandsflokkin – ta fyrru ABC samgonguna.
##med3##
Ringasta valið nakrantíð hevði Javnaðarflokkurin havt í 1994, tá flokkurin misti helmingin av tingmanningini og fór úr 10 niður í 5 tingsessir. Tí var alt at vinna á valinum í 1998. Men tá var tað Tjóðveldisflokkurin, sum dróg longra stráðið, fólkið var – eins og Javnaðarflokkurin hevði verið í fleiri ár – í øðini inn á donsku stjórnina og serliga danska Javnaðarflokkin við Poul Nyrup Rasmussen á odda. Fólkið vildi loysa, hildu tey í Tjóðveldisflokkinum, sum fingu lokkað Fólkaflokkin og Sjálvstýrisflokkin at vera loysingarflokkar í nøkur ár - fram til 2003, tá fullveldisætlanin kollsigldi av innanhýsis stríði.
Hesi árini andøvdu Javnaðarflokkurin og Jóannes Eidesgaard ímóti. Fólkið andøvdi ímóti, danska stjórnin andøvdi ímóti – so loysingin kom ikki á hesum sinni og tykist nú at vera longri burtur enn nakrantíð, tó at breið semja er um at gera broytingar, sum flyta vald og ávirkan úr Keypmannahavn til Føroyar.
##med4##
Virkni andstøðuleikluturin hjá Jóannes Eidesgaard førdi hann í 1998 á Fólkating – tað var góðan mánað fyri rimmarvalið hjá Tjóðveldisflokkinum til løgtingsvalið 30. apríl í 1998. Spenta støðan millum javnaðarflokkarnar báðar í ríkinum hevði ført við sær, at Jóannes Eidesgaard hevði lovað føroysku veljarunum, at hann ikki fór upp í danska Javnaðarflokkin, sum siður hevði verið. Tað gav at bíta, tá tað so kom at standa á jøvnum millum blokkarnar í Danmark, har Fólkaflokkurin var ein integreraður partur av danska Konservativa flokkinum. Jóannes Eidesgaard var nú tungan á vágskálini sum kundi gera av, um Poul Nyrup Rasmussen skuldi halda fram sum forsætisráðharri, ella um Uffe Ellemann Jensen úr Vinstra skuldi fáa møguleikan. Jóannes helt orð um ikki at fara upp í danska systurflokkin, men lovaði ikki at fella eina javnaðarstjórn, og tí slapp Poul Nyrup Rasmussen við skrekkinum. Men afturfyri fekk nýggja fullveldislandsstýrið eftirgivið eina heila milliard í skuld, sum danska stjórnin hevði hongt um hálsin á landsstýrinum í bankamálinum.
Sum nevnt gjørdist Jóannes Eidesgaard løgmaður í 2004 í fyrru ABC samgonguni. Sum løgmaður røkti hann uttanríkismál har hann eitt nú fekk í lag Hoyvíkssáttmálan – og føroysk sendistova var latin upp í Íslandi.
Stór mál í hansara løgmanstíð vóru eitt nú Samhaldsfasti, sum var munandi styrktur og útbygdur, sum kundi fleirfalda útgjaldið.
Eftir løgtingsvalið í januar í 2008 helt Jóannes Eidesgaard fram sum løgmaður, men við nýggjari samgongu millum Javnaðarflokkin, Tjóðveldi og Miðflokkin. Hendan samgongan skrædnaði tó longu í september. Tá varð seinna ABC samgongan skipað, har Kaj Leo Holm Johannesen úr Sambandsflokkinum tók við sum løgmaður, og Jóannes Eidesgaard gjørdist aftur fíggjarmálaráðharri. Hetta starvið røkti hann til hann í februar 2011 boðaði frá, at hann ynskti at gevast sum fíggjarmálaráðharri og sum formaður Javnaðarfloksins – og at hann fór at gevast í politikki á næsta valið. Og tá løgtingsvalið var 29. oktober í 2011 var Jóannes Eidesgaard ikki á listanum.
Seinastu 10 árini hevur Jóannes Eidesgaard notið sítt otium – men samstundis verið virkin í ymsum samfelagsarbeiði. Eitt nú við gamla skipinum hjá Ríkisumboðnum, Thorshavn, sum nú er heimahoyrandi á Tvøroyri, og so ikki minst við Reyða Krossi.
Sum at kalla einasti fyrrverandi politikari hevur hann verið sera árvakin við sínum viðmerkingum til dagsins politikk, sum sjáldan eru merktar av partapolitikki, tí hann gevur rís og rós til allar síður. Ein sonn dygd.
Jóannes Eidesgaard er ættaður av Tvøroyri. Sonur Erling og Jonu Eidesgaard. Hann er giftur við Annitu, og eiga tey børnini Erling og Ingun. Abbabørnini eru seks í tali og langabbabørnini trý.
Hjartaliga tillukku við degnum, Jóannes!
---
Tey seks landsstýrini, sum Jóannes Eidesgaard var partur av árini frá 1991 til 2011:
6): Landsstýrið skipað 26. september 2008:
(Sambandsflokkurin, Fólkaflokkurin og Javnaðarflokkurin)
##med5##
Kaj Leo Holm Johannesen, løgm. sb. - stýrisskipan
Jørgen Niclasen, lstm. ff. - uttanríksmál
- frá 19. januar 2011: Jacob Vestergaard ff.
- frá 6. apríl 2011: Kaj Leo Holm Johannesen, løgm. sb.
Jóannes Eidesgaard, lstm. jv. - fíggjarmál
- frá 20. februar 2011: Aksel V. Johannesen jv.
Hans Pauli Strøm, lstm. jv. - heilsumál
- frá 14. juli 2009: Kaj Leo Holm Johannesen, løgm. sb.
- frá 20. juli 2009: Aksel V. Johannesen, jv.
- frá 20. februar 2011: John Johannessen, jv.
Helena Dam á Neystabø, lstk. jv. - mentamál
Jóhan Dahl, lstm. sb. - vinnumál
Jacob Vestergaard, lstm. ff. - fiskivinnumál
- frá 6. apríl 2011: Kaj Leo Holm Johannesen, løgm. sb.
- frá 4. mai 2011: Johan Dahl, sb.
Rósa Samuelsen, lstk. sb. - almannamál
Annika Olsen, lstk. ff. - innlendismál
- frá 6. apríl 2011: Kaj Leo Holm Johannesen, løgm. sb.
- frá 4. mai. 2011: John Johannessen, jv.
- frá 4. mai. 2011: Helena Dam á Neystabø, lstk. jv. kommunumál
##med6##
5): Landsstýrið skipað tann 4. februar 2008
(Javnaðarflokkurin,Tjóðveldi og Miðflokkurin)
Jóannes Eidesgaard, løgm jv. - stýrisskipan
Hans Pauli Strøm, lstm. jv. - almanna- og heilsumál
Helena Dam á Neystabø, lstk. jv. - løgmál
Høgni Hoydal, lstm. tj. - uttanríkismál
- frá 15. september 2008: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
Tórbjørn Jacobsen, lstm. tj. - fiskivinnu- og tilfeingismál
- frá 15. september 2008: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
Kristina Háfoss, lstk. tj. - mentamál
- frá 30. august 2008: Óluva Klettskarð
- frá 15. september 2008: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
Bjørt Samuelsen, lstk. tj. - vinnumál
- frá 15. september 2008: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
Karsten Hansen, lstm. mf. - fíggjarmál
##med7##
4): Landsstýrið skipað tann 4. februar 2004:
(Javnaðarflokkurin, Fólkaflokkurin og Sambandsflokkurin)
Jóannes Eidesgaard, løgm jv. - stýrisskipan og uttanríksmál
Hans Pauli Strøm, lstm. jv. - almanna- og heilsumál
Jóhan Dahl lstm. sb. - fiskivinnumál
- frá 23. februar 2004: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
- frá 25. februar 2004: Bjørn Kalsø, lstm. sb.
Bárður Nielsen lstm. sb. - fíggjarmál
- frá 9. mai 2007: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
- frá 15. mai 2007: Magni Laksáfoss, lstm. sb
Jógvan við Keldu lstm. ff. - innanlandsmál
- frá 1. desember 2005 kl. 19.00: Jacob Vestergaard, lstm. ff.
- frá 23. november 2007 kl. 17.00: Heðin Zachariasen, lsm. ff.
- frá 25. januar 2008: Jóannes Eidesgaard, løgm. jv.
Jógvan á Lakjuni lstm. ff. - mentamál
Bjarni Djurholm lstm. ff. - vinnumál
##med8##
3): Landsstýrið skipa tann 10. september í 1994:
(Sambandsflokkurin, Javnaðarflokkurin, Sjálvstýrisflokkurin og Verkamannafylkingin)
Edmund Joensen, løgm., sb. – Stýrisskipan, uttanlandsmál, løgmál, oljuvinna og almenn starvsfólkaviðurskifti
Jóannes Eidesgaard, varaløgm., jv. – Fíggjar- og búskaparmál
Ivan Johannesen, lstm., sb. – Fiskivinnumál og alivinna
Eilif Samuelsen, lstm., sb. - Umhvørvis-, orku-, skúla-, kommunu- og norðurlandamál
Andreas Petersen, lstm., jv. – Almanna- og heilsumál
Óli Jacobsen, lstm. vkmf. – Ídnaðar-, handils- og vinnumál, arbeiðaramál, landbúnaðarmál, tryggingarmál og dóms- og politimál
- frá des. 1995 Axel Nolsøe, lstm., vkmf.
Sámal Petur í Grund, lstm., sj. - Samskiftis- og mentanarmál, ferðavinna og sjóvinna
##med9##
2): Landsstýrið skipað tann 18. januar í 1993:
(Javnaðarflokkurin, Tjóðveldisflokkurin og Sjálvstýrisflokkurin)
Marita Petersen, løgm., jv. - Uttanlandsmál og løgmál
Finnbogi Ísakson, vløgm., tj. - Fíggjar- og búskaparmál
Thomas Arabo, lstm., jv. - Fiskivinnu- og ídnaðarmál
Jóannes Eidesgaard, lstm., jv. - Almanna-, heilsu- og arbeiðsmarknaðarmál
Signar Hansen, lstm., tj. (á Brúnni) - Umhvørvis-, orku- og kommunumál
Bergur Jacobsen, lstm., sj. - Mentanar-, skúla- og norðurlandamál
##med10##
1): Landsstýrið skipað tann 15. januar í 1991:
(Javnaðarflokkurin og Fólkaflokkurin)
Atli P. Dam, løgm., jv. til 18 jan. 1993 - Uttanlandsmál
Jógvan Sundstein, vløgm. ff. - Fíggjar- og kommunumál
Thomas Arabo, lstm., jv. - Ídnaðar- og handilsmál
Jóannes Eidesgaard, lstm., jv. - Almanna-, heilsu- og arbeiðsmarknaðarmál
Marita Petersen, lstm., jv. - Mentanar-, skúla- og løgmál
Svend Aage Ellefsen, lstm., ff. - Samferðslu-, umhvørvis- og orkumál
John Petersen, lstm., ff. - Fiskivinnu- og landbúnaðarmál