Tí er alneyðugt, at vit sum tjóð taka fult ræði í okkara landi, at vit fáa føroyskt fullveldi seinast í 2015 – men helst í komandi valskeiði. Tað, sum vit ætla, tað mugu vit gera í okkara tíð og ikki vænta, at komandi ættarlið skulu føra ætlanir okkara út í lívið. Ov nógv ættarlið eru farin undir mold, uttan at frælsisvónin varð til veruleika. Vit mugu loysa hetta mál Føroyum og føroyingum at frama.
At búskapur okkara skal stimbrast. Vit mugu arbeiða fyri einum sjálvberandi búskapi, samstundis sum vit greiða støðuna viðvíkjandi okkara tjóðarrættindum. Vit mugu minka blokkstuðulin (ríksiveitingina) sum skjótast og harvið gera okkum búskaparliga leys av øðrum. Búskaparpolitikkur okkara má vera ábyrgdarfullur og framfýsin, soleiðis at vit kunnu fáa meiri burtutúr og vinna meiri pening til landshúsarhaldið.
At tey veikastu í samfelagnum skulu styrkjast. Eingin keta er sterkari enn veikasta liðið. Vit fara at eydnast sum samfelag í mun til, hvussu vit fara við okkara veikastu. Tey einsamøllu, tey sálarsjuku, tey, sum eru bundin at rúsevnum, tey misnýttu, teir støku uppihaldararnir, einkjurnar og einkjumenninir, tey foreldraleysu, tey ið bera brek, tey fátøku...Hesi skulu tryggjast hjálp og somu rættindi, sum onnur til samfelagstilboð og eina virðiliga og góða tilveru.
At frælsi hins einstaka skal eykast. Einstakligafrælsi er ein partur av liberalu hugsjónini, sum er eins týdningarmikil og tjóðarfrælsi og síða av somu søk. Frælsi hins einstaka til at velja, hvussu hann vil skipa sítt lív, skal vaksa, frælsi til at velja hvørjum samfelagstilboði, hann ynskir at taka av t.d. innan skúla og barnaansing. Peningaligt frælsi við m.a. lægri skatti er eisini partur av hesum.
At útbúgving skal raðfestast. Ásannandi at hugans tilfeingi er eitt hitt fremsta tilfeingi, mugu vit støðugt raðfesta útbúgving, vitan og servitan høgt. Her er peningur at vinna, tí vitanartungar vinnur eru tær, sum geva inntøkur í dag. Um vit ynskja at vera áhugaverd og ynskja at gera okkum galdandi í atjóða høpi, so mugu koma við servitan, sum vit arbeiða og granska okkum fram til her í Føroyum við øllum tí tilfeingi, sum Føroyar og føroyska fólkið hevur at bjóða. Og tað er ikki so lítið. Spurningurin er bert, um vit ætla okkum í gongd ella ikki. Skúlaverkið má setast høgt heilt frá fyrsta stigi og uppeftir, so at vit fáa teoretiskt dugnaligt fólk, sum eisini samstundis lærir at umseta teori til veruleika.
At mál okkara skal kjølfestast. Føroyska málið er fremsta eyðkenni okkara sum tjóð, og er týdningarmikil partur av okkara samleika. Í alheimsgerðini eru smá mál undir stórum trýsti. Føroyska málið hevur - hóast stríð - gjørt stór framstig, síðani føroyingar í semju valdu at arbeiða málinum at frama fyri meiri enn hundrað árum síðani. Nú er ein onnur tíð, har vit mugu finna saman aftur og seta okkum nýggj mál okkara tjóðarmáli at frama. Fjálgast skal eisini um føroyskar bókmentir, og somuleiðis mugu nýggj mál eisini setast teimum viðvíkjandi.
At nýhugsan innan vinnulívið skal fjálgast. Vit hava eina stóra høvuðsvinnu í fiskivinnuni. Okkum tørvar at byggja upp aðrar vinnur afturat henni, samstundis sum at vit nútímansgera og effektivisisera fiskivinnuna. Ferðavinnan er ein vinna undir uppbygging, men føroyingar eru skapandi fólkaslag, og teir røttu karmarnir, tann rætti stuðulin og tær røttu visiónirnar høvdu skjótt sett ferð á onnur nýggj frambrot eisini. Tað er alneyðugt, fyri at vit kunnu fáa størri inntøkur til landið og fyri at fáa størri javnvág í okkara vinnulív og framhaldandi fáa okkara fólk at trívast í landinum.
At umhvørvið skal virðast. Føroyar eru fiskivinnutjóð, og tí er neyðugt áhaldandi at upphugsa nýggjar og framskygdar loysnir fyri umhvørvi okkara innan fiskivinnu, hjávinnur og alt tað virksemi, vit fáast við. Orkusparandi tól, alternativar orkukeldur og broyttur hugburður skal til. Skal ferðavinnan mennast, má umhvørvispolitikkur havast í huga. Men umhvørvið er eisini okkara grundleggjandi livikor, og fyri Føroyar og føroyingar, fyri heimin og heimsins fólk er hetta mál ein av okkara størstu avbjóðingum, sum altíð má havast fyri eyga.
At heilsuverkið skal betrast. Heilsuverkið má altíð vera so gott sum gjørligt, og vit hava skyldu til framhaldandi at gera ábøtur og skapa nýggjar loysnir fyri okkara sjúklingar. Nýggj samstørv við fleiri tænastuveitarar, ørðvísi raðfestingar, har okkara verandi sjukrahús verða gagnnýtt á skilabesta hátt, neyðugar íløgur í tól og annað, sum gera skjótan mun, eru bert nøkur av krøvunum á hesum øki. Vit skulu hava heildarætlanir fyri alt heilsuøkið, so at eingin sjúklingabólkur dettur burtur ímillum. Kunnu vit ikki geva skjóta og góða viðgerð á klettunum, so mugu vit tó syrgja fyri at, hon verður veitt, har hjálpin er at fáa. Flutningur eigur ikki at vera ein forðing.
At altjóða samstarv skal økjast. Altjóða samstarv er avgerandi fyri okkara menning í heimshøpi. Vit mugu hava íblástur ymsa staðni frá, bæði tá tað snýr seg um vinnu, útbúgving, gransking, ítrott og mentan. Fyri at gera okkum galdandi á altjóða pallinum er neyðugt, at vit duga at fóta okkum í altjóða umhvørvi bæði málsliga, mentanarliga og innan tey serstøku økini. Vit mugu teljast millum tjóðirnar og samskifta beinleiðis við tær okkara ítrotti, mentan, vinnu og skúlaskapi at gagni. Veruligt altjóða samstarv fáa vit bert við fullveldinum. Tað eru fullveldisríkini, sum hava nógv tann besta møguleikan fyri altjóða samstarvi. Soleiðis eru treytirnar í altjóða samfelagnum. Hyggið at smáu fullveldisríkjunum í Europa - til dømis Íslandi og Luxembourg. Hesi bæði smáríkini samstarva og luttaka veruliga á altjóða pallinum í dag á øllum økjum og fáa veldugt gagn av hesum - so stórt gagn, at hesi bæði smáríkini í dag eru tey ríkastu londini í Europa. Fyri at fáa veruligt mennandi alstjóða samstarv mugu Føroyar tí fáa veruligt fullveldi sum skjótast.
At langtíðarætlanir á øllum økjum skulu gerast. Alt ov ofta ber føroyskur politikkur brá av stuttskygdum loysnum, tó at nógv er tosað um Visión 2015 í seinastuni. Fyri at fáa sum mest burturúr íløgum er neyðugt, at tær verða lagdar væl til rættis, og at tær eru framskygdar og taka hædd fyri menning á t.d. tøkniliga økinum. Langtíðarætlanir við raðfestingum av ymisku landsuppávunum eru alneyðugar, so at javnvág er ímillum karmar og innihald, millum hørð og bleyt virði – so at ein áhaldandi menning og dagføring av føroyska samfelagnum í breiðari merking fer at eyðkenna Føroyar.
Vel tí
heldur Honnu
www.dimma.fo/Bloggan/hanna.jensen/
