Fótbóltssøga
Lagnan vildi tað kanska so, at hendan søgan skuldi sigast júst nú. Kypriotiska landsliðslegan er í djúpari sorg eftir flogvanlukkuna, sum kravdi lívið á 121 fólkum. Harav flestu teirra eru av Kypros.
Umstøðurnar, tá vit hittu John, hava eisini onkursvegna samband til kalda veruleikan nú 10 mánaðir seinni. Saman við føroyska landsliðsferðalagnum sita vit báðir, myndamaðurin, nevnliga og bíða á gistingarhúsi. Eitthvørt bagir flogfarinum hjá Helio, sum hevur til uppgávu at føra okkum til Írlands, har næsti landsdysturin er á skránni. Tað flogfarið, sum var eitt av bara trimum í flotanum hjá Helio kom ongantíð fram ta ferðina, men varð standandi á breytini í Newcastle, og ístaðin var flogið við einum arabiskum leiguflogfarið til írska høvuðsstaðin. Í dag man tað renna okkum kalt niður at bakinum, tá vit frætta, at tað júst var eitt av teimum trimum flogførunum hjá lítla Kypriotiska flogfelagnum, sum var partur av vanlukkuni við grikska høvuðsstaðin sunnudagin.
Søgan hjá John
Men eftir til John og søgu hansara. Hann hevði á ferðini verið partur av kypriotisku fótbóltssendimonnunum, sum vóru um føroyska liðið. Meðan prátið í foyérinum á hotellinum gongur um leyst og fast, nevnir Jens Erik Magnussen, ið var ein av leiðarunum á ferðini, brádliga: »Tú Jákup. Hasi gamli maðurin, sum alla tíðina er her. Hann skuldi faktist verið við, tá flogfarið hjá Manchester United datt niður í 1958.«
Sum svorðin viðhaldsmaður hjá reyðu devlunum, var hetta ein søga, sum mátti hoyrast frá manninum sjálvum. Journalistiska forvitnið syrgdi fyri, at diktafonin eisini varð sett við borðið, og fryntligi maðurin hevði einki ímóti at siga sína søgu. Eina søgu, sum eisini gjørdist um eitt hugnaligt prát við ein mann, sum hevur roynt seg víða um í enska fótbóltsheiminum, men sum at enda setti kósina heim til Kypros, har hann framvegis er partur av støðuga menningararbeiðinum hjá fótbóltinum har á leiðum.
- Tá í tíðini vart tú nógv nærri spælarunum, enn tú ert í dag. Og spælararnir kendu nokk eisini bæði við- og serliga mótleikarar betri. Eg hevði sjálvur spælt nógv ímóti fleiri av spælarunum hjá Manchester United í yngru røðunum. Og ofta nýtti felagið eisini okkara vøllir á YMCA, tá teir fyrireikaðu seg til kappingarárið.
- Sjálvur spældi eg eisini í Oldham Athletics, og tí hevði eg eisini verið partur av onkrum vinardysti móti felagnum, so alt í alt kendi eg fleiri av spælarunum hampuliga væl. Dennis Violet, Johnny Berry og fleiri aðrir taldust millum vinmenninar hjá mær. Ein partur, sum hevði nógv størri týdning tá í tíðini, tá lønin hjá okkum vanliga var eini £20 um vikuna.
- Eg var so eisini millum teirra, sum hugdu at fyrra dystinum móti Reyðu Stjørnu í 1/4-finaluni av Europa Cup kappingini. Ein dystur, sum United vann 2-1, og tað skuldi sjálvandi feirast. Ikki minst var talan um eitt einastandandi kvøld, tí vit koyrdu eitt sindur í konurnar hjá spælarunum, sum valla megnaðu at standa á beinunum, flennir hann.
- Tað endaði alt við, at spælararnir spurdu meg, um eg ikki kom við flogfarinum til útidystin, og hesum játtaði eg. Flogið varð knappar tvær vikur eftir ballið, men í seinastu løtu gav eg avboð. Eg hevði ongantíð flogið fyrr, og dirvið var kortini ikki til at royna tað hesaferð.
Uttan John varð soleiðis ferðast til jugoslaviska høvuðsstaðin, har ensku meistararnir við einum 3-3 javnleiki spældu seg í hálvfinaluna. Men á heimferðini hendi so vanlukkan. Flogfarið var ikki nóg væl avísað, og eftir millumlending í München gekk galið. 22 fólk doyðu á staðnum - teirra millum 7 spælarar. Og stutt eftir doyði eisini Duncan Edwards av løstunum, sum hann fekk. Duncan Edwards hevði longu tá verið yngsti spælarin í søguni hjá ensku 1. deild, og hann hevði eisini metið sum yngsti landsliðsspælarin hjá Onglandi.
Sorgin nívir enn
Tað er sjónligt, at hóast John helst hevur sagt hesa søguna ofta, so er tað framvegis við kenslum, at hon verður søgd. Nakað sum hann eisini játtar, tá spurt verður, hvussu hann varð ávirkaður, tá hann hoyrdi um vanlukkuna.
- Tað var jú ræðuligt. Dennis, ið var tann av spælarunum, sum eg kendi best, slapp við lívinum, men hann er so kortini farin nú. Men sjálvt um hann slapp livandi úr München, so varð hann ongantíð tann sami á vøllinum. Eins og hevði hann fingið ein skelk og eina áminning um, at slíkt altso kann henda í veruleikanum, og tann veruleikan megnaði hann helst ongantíð at góðtaka.
- Og fyri fótbóltin var tað jú ræðuligt. Duncan Edwards, sum var kanska stórsta enska talentið um tað mundi, doyði. Hann skuldi annars verið í herinum um hetta mundið, men felagið hevði so fingið hann loystan frá hesum, soleiðis at hann kundi verið við í dystunum.
Bilførari fyri Brian Kidd
Men hóast alt, so helt lívið fram. Eisini á Old Trafford, har Manchester United heldur til.
Venjarin, Matt Busby, var ein teirra, sum kom livandi frá vanlukkuni, og skjótt var hann farin í holt við at byggja sær eitt nýtt stórlið upp. Eitt lið, sum varð eyknevnt »the Busby Babes«, og sum saman við vanlukkuni gjørdist sjálv ímyndin av Manchester United. Ein ímynd, sum líka síðani hevur virkað við til at gera felagið til eitt tað best umtókta í heiminum.
Og eisini í hesum arbeiðinum átti John sín lítla lut. Hann var framvegis ofta saman við fleiri av spælarunum í felagnum. Eisini eftir at hann sjálvur var hildin uppat at spæla fótbólt á høgum stigi.
- Eins og í dag, so høvdu yrkisspælarar nógva frítíð, og hon varð nýtt ymsastaðni. Ikki minst við ríðibanarnar, har vit javnan veddaðu upp á hestar. Vónin var sjálvandi, at vit á tann hátt kundu vinna nakað av peningi afturat teimum upphæddum, sum vórðu vunnar í felagnum. Eg kom tá eisini at kenna alt fleiri persónar í felagnum. Eisini fylgdist eg nógv við Sandy Busby, ið var sonur Matt, og Don Gibson, ið var versonur hansara. So eg varð so líðandi biðin um at gera tænastur av ymsum slag.
- Onkra tíð var eg bilførari fyri George Best, men ein av heilt føstu uppgávunum var at koyra Brian Kidd til venjing. Hann hevði hvørki koyrikort ella bil, so onkur mátti taka sær av tí. Tað var ikki sum í dag, har spælarar kunnu keypa stórt sæð tað, sum teimum lystir. Tá var lønin sum sagt hesi 20 pundini um vikuna, har hon í dag er kanska 20.0000! Og upphæddirnar, sum spælarar í dag verða keyptir fyri, orki eg slettis ikki at hugsa um. Tað er nokk eisini størsti munurin í dag, tí nú er fokus í nógv størri mun á spælararnar, har tað fyrr vóru feløgini, sum hugsað varð um, staðfestir John hugsunarsamur.
Til kunningar kann nevnast, at Brian Kidd seinni var maðurin, sum bert 19 ára gamal skeyt eitt av málunum hjá Manchester United í 4-1 sigrinum á Benfica í Europa Cup-finaluni í 1968. Og sum seinni var hjálparvenjari hjá Alex Ferguson, tá hesin í 1993 var venjarin, sum førdi fyrsta meistaraheitið í 26 ár til Old Trafford.
Og saman við restini av felagnum kundi John eisini frøast um, at Manchester United síðani reisti seg aftur. Somikið væl, at liðið bara 10 ár eftir vanlukkuna stóð ovast á pallinum, tá liðið vann eina minniríka finalu móti Benfica.
Fekk sítt kall
So við og við gjørdist talan eisini um aðrar uppgávur. Eitt langt skifti var John við í ymsum nevndum í enska fótbóltssambandinum, og serliga var tað í dómaranevndini, at hann hevði eitt drúgt virki.
- Eg tosaði ofta um at venda heim til Kypros, men tey flentu altíð at mær. Tey søgdu, at eg hevði tað alt ov gott í Onglandi.
- Eina ferð tók eg meg so saman, og fór at ferðast heim. Eg hevði ikki verið her í fleiri ár, og eg var skelkaður um, hvussu lítlan framburð fótbólturin hevði havt. Snøgt sagt, so var at kalla einki hent, og eg kendi veruliga á mær, at hetta var eitt kall. Eg gjørdi bart. Ringdi til Onglands og segði mínum samstarvsfeløgum, at eg kom ikki aftur. Tørvur var á mær her á Kypros, og so varð eg verandi.
Og síðani hevur tað verið fyri kypriotiskan fótbólt, at hjarta hansara hevur bankað. Eitt arbeiði, sum hann enn heldur er langt ífrá liðugt.
- Eg virkaði fyrst sum venjari. Men tað var ikki nóg mikið. Her hava feløgini ikki ráð til at hava hópin av hjálparfólki, so eg nam mær eisini útbúgving sum fysioterapeutur. Hartil hevur tað ofta verið heitt á mína hjálp, tá ymisk fyrisitingarlig viðurskifti skuldu loysast, so gjøgnum árini hava uppgávurnar verið bæði nógvar og ymiskar.
- Og tað hevur eisini verið sum venjari, at eg havi trivist best. Kanska hava knøini argað nakað seinnu árini, men eg kann framvegis læra hasar ungu menninar okkurt. Ikki minst, at teir skulu vera eyðmjúkur mótvegis uppgávuni. Tað er tað, sum er felagsnevnari fyri at kalla allar góðar spælarar. Ikki minst teir, sum í sínari tíð spældu undir Matt Busby.
Men tú gjørdist ongantíð landsliðsvenjari?
- Nei. Tað hevur tíverri víst seg, at kypriotar heldur vilja hava onkran útlending at standa á odda fyri liðnum. Tað kann sjálvandi vera gott við íblástri, men tað átti ikki at verið nakað krav, at venjarin er útlendskur. Men soleiðis hevur tað bara oftani verið, heldur hann.
Men hvar stendur kypriotiskur fótbóltur í dag?
- Vit hava enn langt eftir á mál. Ikki minst í taktiska partinum av spælinum. Hugdi tú at dystinum í gjár, so er helst eingin ivi um, at vit hava betri spælarar enn tit. Men tá tosi eg um einstaklingar. Sum lið vóru tit eins góðir, og tað er her, at vit framvegis hava heilt nógv at læra. Tað hjálpir lítið, at áskoðararnir støðugt klappa at einum spælara, sum dugir ófatuliga væl at dribla, um hesin samstundis er atvoldin til, at spælið mest sum hvørja ferð steðgar upp. Tað at taka heildina fram um undirhaldið er enn nakað, sum okkara skulu læra.
