Føroyar dýrasta land í Evropa at liva í

Føroyingar eiga í hvussu so er eitt evropamet. Og tað er í høgum prísum!
Tað er niðurstøðan av eini umfatandi kanning, sum Heri á Rógvi, búskaparfrøðingur, hevur gjørt hetta síðsta hálvt­annað árið við stuðuli frá Kappingarráðnum, Sam­taki, universitetinum í Århus, Uttanríkisráðnum og Lands­bankanum.
- Úrslitið av kanningini er, at sum heild er keypiorkan hjá føroyingum heili 14% lægri enn keypiorkan í Dan­mark.
Tað er áður staðfest, at Dan­mark er dýrasta land í Evropa at liva í. Men nú er tað so prógvað, at tað er uppaftur nógv dýrari at búgva í Føroyum.
Í kanningini, sum akkur­át er liðug, hevur bú­skap­ar­frøðingurin samanborið keypi­­orkuna hjá føroy­ing­um og danskarum fyri so­leiðis at kunna samanbera livi­korini í báðum londunum.
Hetta er fyrstu ferð, at ein slík kanning er gjørd. Og úrs­litið er órógvandi, tí nú er tað staðfest, sum vit øll hava havt illgruna um leingi.
Tað eru bæði vørur og tæn­ast­ur, sum eru nógv dýrari í Føroyum enn í Dan­mark.

Ov lítil kapping
Heri á Rógvi staðfestir eisini, at tað er ikki hvørki flutn­ing­ur ella av­gjøld sum gera, at tað er so nógv dýrari at keypa vørur og tænastur í Før­oyum, enn í Danmark.
Heri á Rógvi sigur: Avgjøldini eru at kalla tey somu, burtur sæð frá, at vit hava verjutoll á nøkrum heilt einstøkum vørum.
Og flutningsútreiðslurnar eru bara orsøk til eini 5% av prís­muninum.
– Høvuðsorsøkin til, at tað er so nógv dýrari í Før­oy­um, er, at vit hava so lítla kapping á nógvum av­gerð­andi økjum.
– Nógv viður­skifti í Før­oyum er merkt av, at vit hava ein, tveir, ella nakrar heilt fáar veitarar á økinum. Hetta er eisini galdandi fyri viður­skifti, sum hava stóran týdn­ing fyri brúkaran.
– Tað førir við sær, at kapp­ingin verður ov lítil og tað førir so aftur til hægri prísir enn neyðugt.
Hann vil ikki við hesum siga, at føroyskir handlar og fyritøkur misbrúka sína mark­naðarstøðu til at smyrja tjúkt upp á prísirnar.
– Men tað er ein sann­roynd, at monopol og duopol føra til einsháttað út­boð av vørum og tænastum og eins­háttaðar prísir. Og tað eru nógv tekin um, at hetta er støðan í Føroyum, sigur Heri á Rógvi.
- Marknaðarstøðan, sum er í Føroyum, elvir til, at prísir­nir verða hægri enn teir høvdu verið undir vanligum kappingarumstøðum og tí er tað stak óheppið, at kapp­ingin er so avmarkað.

Víðari kanningar
Heri á Rógvi sigur, at ein kann­ing sum hendan eigur fyrst og fremst at verða brúkt sum grundarlag undir ein­um kjaki um nýtslu, prís og samfelag.
Men hann staðfestir eisini, at í grundini vita vit ómeta­liga lítið um støðuna hjá hvørjum einstøkum sam­felags­bólki.
– Vit vita lítið um, hvussu livi­korini eru hjá einstøkum bólk­um, og hvussu væl ymsir sam­felagsbólkar yvirhøvur eru fyri. Tí eiga vit at brúka kann­ing­ina sum grundarlag undir víðari gransking um hetta sama evni, og somuleiðis brúka hana sum grundarlag fyri at kanna, hvørjir viður­skifti ávirka ymsar bólkar í sam­felagnum.
– Men samstundis eiga vit eisini at brúka hana sum ein liður í at gera okkum meiri tilvitað um, hvussu vit bera okk­um at, sum brúkarar. Helst skuldi endin verð­ið, at vit øll ásanna tað, at hetta hevur áhugan hjá okkum øllum somlum, tí verð­ur príslegan lækkað, verða vit øll ríkari, sigur Heri á Rógvi.