Hetta er heitið á pallborðsfundinum, sum Foreldrafelagið skipar fyri her í kvøld í sambandi við býráðsvalið seinni í heyst.
Felagið sipar við hesum eftir øllum at døma til, at ov lítið samsvar er millum tað, ið framt er á hesum øki, og tey gyltu vallyftini, ið givin vóru fyri fýra árum síðani.
Og veitst tú ikki betur, ja, so kanst tú - tá tú lesur tað, ið Foreldrafelagið setur uppá prent - tíverri illa koma til aðra niðurstøðu enn hana, at at kalla onki hevur verið ella verður gjørt fyri at fáa bilbugt við henda stóra trupulleika.
Men sjálvandi er hetta ikki so - og tað vita eisini tey, ið hava fylgt bara eitt lítið sindur við í tí menning og framburði, ið veruliga er farin fram á hesum øki seinastu árini.
400 nýggj pláss
Her hjá mær havi eg liggjandi eitt yvirlit, sum svart uppá hvítt vísir, hvussu mong nýggj ansingarpláss eru komin aftrat higartil í hesum valskeiðnum.
Og hvussu mong koma aftrat í heyst og hetta til næsta summar.
Samlaða talið - fyri at taka tað fyrst - er útivið fýrahundrað.
Lat meg fyrst nevna tey nýggju plássini, ið longu eru komin aftrat sum úrslit av ný-, út- og umbyggingum:
Hesi eru:
Útibarnagarðurin í Havnardali 20 pláss, Býlingshúsið Vesturi á Flat 20 pláss, Býlingshúsið Undir Fjalli 20 pláss, Dagstovnurin á Argjum 10 pláss, Lítliskógur 10 pláss og Býlingshúsið Inni á Gøtu 60 pláss.
Hetta gevur 140 nýggj pláss.
Í november letur Útibarnagarður upp í Fram-húsinum í Gundadali, har pláss verður fyri 16 børnum.
Í sama mánað letur Útibarnagarður upp í gamla skúla á Hvítanesi - somuleiðis við plássi fyri 16 børnum.
1. januar letur Útibarnagarður upp í skótahúsinum hjá SSB. Har fáa 20 børn innivist.
Í vetur sleppa eisini 20 børn aftrat inn í býlingshúsið Millum Gilja, og 20 børn sleppa aftrat inn í býlingshúsið á Ternuryggi.
Fyrsta dagin verður spaki settur í jørðina fyri nýggjum dagstovni úti við Landavegin (í Øksnagerði) til 60 børn.
Og ein fyritøka her í kommununi er sum tann fyrsta í landinum í ferð við - í samráð við kommununa - at leita eftir einum hóskandi húsi til barnagarð, ið skal hýsa umleið 30 børnum.
Hesar ítøkiligu ætlanir, eg her havi reksað upp, útvega í minsta lagi 182 pláss aftrat.
Saman við teimum 140 plássunum, ið frammanundan eru komin aftrat, er talan altso um 322 nýggj pláss tilsamans.
Tá eru tey stívliga hálvthundrað børnini, ið dagrøktin væntandi økist við í næstum í sambandi við broytingarnar, ið gjørdar eru har á økinum, ikki íroknaði.
Verða tey tað, fer samlaða talið at tátta í 400.
Frítíðarskúlin eisini víðkaður
Men tá eru heldur ikki tey 150 børnini, sum Frítíðarskúlin er øktur við í hesum sama tíðarskeiði - og tey hálvthundrað, sum ætlanin er skulu fáa innivist har aftrat næsta ár - íroknaði.
Verða tey tað - og tað eiga tey sjálvandi, tí hetta hevur eisini við ansing at gera - er talan um ein vøkstur í talinum á nýggjum barnagarðs- og Frítíðarskúlaplássum uppá - ja, haldið tykkum fast! - útivið sekshundrað tilsamans.
Hetta eru tøl, ið tala!
Og við hesum tølum í hondini ber væl og virðiliga til at vísa aftur uppáhaldi Foreldrafelagsins um, at barnaansingin bara er valagn.
Nei, veruleikin er, at tað hevur eydnast kommununi at fingið nógv meira á skaftið á hesum økinum, enn nakar hevði torað at droymt um og enn minni væntað fyri fýra árum síðani.
Hetta sæst eisini við at sammeta talið á nýggjum plássum við tilmælið í Álitinum um barnaansing, ið varð latið úr hondum á heysti 1996.
Tá - fyri einans fýra árum síðani - mettu tey, ið gjørdu hetta álitið, at 30 nýggj pláss um árið møguliga fóru at røkka til at náa málinum um ansingartrygd (pasningsgaranti) her í kommununi ár 2006.
Í øðrum lagi varð mælt til, at útbyggingin á hesum økinum skuldi fylgja tørvinum.
Men ongin droymdi tá heldur um, at vit fóru at uppliva slíkan fólkavøkstur, sum vit hava gjørt. (Vøksturin samsvarar við fólkatalið í Vestmanna - t.e. millum 1200 og 1300 fólk!).
Hetta merkist sjálvandi, men fjalir kortini ikki út yvir tann veruleika, at tað hevur eydnast at útvegað væl oman fyri 100 nýggj pláss í meðal um árið hetta tíðarskeiðið.
Órealistiskt útspæl
Kortini er tað ein sannroynd, at vit framvegis hava ein bíðilista við meira enn 400 børnum á.
Og hetta er sanniliga líka frustrerandi fyri okkum í býráðnum sum fyri tykkum foreldur, ið orsakað av hesi ólukkuligu støðu ikki sleppa til arbeiðis - við teimum harav standandi avleiðingum.
Tað gongur snøgt sagt ikki dagur, at spurningurin um, hvat ið er til ráða at taka, sveimar uppi yvir okkum.
Hóast ymisk á máli, so haldi eg meg kunna siga - vegna okkum øll, ið her sita - at vit eru samd um ikki at helma í, fyrrenn rætturin at fáa børn í ansing er vorðin líka so sjálvsagdur og natúrligur sum rætturin at fáa børn í skúla.
Men at vit fáa loyst trupulleikan longu innan trý ár, soleiðis sum sosiala nevnd hevur lagt upp til, loyvi eg mær at ivast stórliga í. Satt at siga haldi eg hetta vera púra órealistiskt.
So skal ið hvussu er ein heilt annar lútur til enn hann, ið nevndin mælir til at brúka - og sum nóg illa røkkur til at nøkta verandi tørv, tí als onki røkist fyri, at fólkavøksturin her í kommununi verður minni komandi árini enn undanfarin ár.
Vit mugu eisini vera somikið at okkum komin at hava í huga, at trøini ikki vaksa inn í himmalin. Heldur ikki hjá einari - at síggja til - so múgvandi kommunu sum Tórshavnar komunnu.
Hóast nógvur peningur rennur inn í kassan, so rennur sanniliga eisini nógv úr honum aftur - og hetta setur sjálvandi sínar avmarkingar.
Og ikki tykkum at siga, so hevur kommunan eisini hópin av øðrum málum at stríðast við í kjalarvørrinum av búskaparkreppuni, ið ikki kann sigast at vera heilt avhasað enn.
Men sum fyrr nevnt: Tað er tað rong og villleiðandi tala at siga, at tað hevur skortað við vilja frá býráðsins síðu at fáa loyst hetta álvarsmál.
Ótraditionellar loysnir neyðugar
Tá hetta býráðið tók við 1. januar 1997 stóðu slakar 24 miljónir krónur á fíggjarætlanini til barnaansing. Hetta svaraði til 9 prosent av teimum 228 miljónunum, sum fíggjarætlanin tá javnvigaði við.
Í ár standa 54 miljónir krónur á fíggjarætlanini til barnaansing av 339 miljónum krónum. Tað svarar til 16 prosent.
Næsta ár verða ikki færri enn 77 miljónir krónur settar av á fíggjarætlanini til barnaansing, svarandi til meira enn 20 prosent av ætlaðu fíggjarætlanini.
Fyri rættvísisins skyld skal viðmerkjast, at kommunan samstundis hevur spart 17 miljónir krónur í gjøldum til landskassan fyri sín part av pensjónum, forsorg o.ø., sum landið nú hevur yvirtikið. Hetta er 5 prosent av verandi fíggjarætlan.
Haraftrat kann verða lagt aftrat, at landsmyndugleikarnir longu í fjørvár boðaðu frá, at teirra partur av kostnaðinum til ansing av børnum ikki fór at verða hækkaður, men læstur fastur á 59 miljónum krónum.
Hetta bar í sær, at kommunan tók sakina í egnar hendur og avgjørdi at útbyggja barnaansingina fyri egna ábyrgd og rokning.
Fyrsta ?skotið? undir nýggju treytunum var býlingshúsið Inni á Gøtu, sum kommunan bar størsta partin av rakstrinum av.
Tað, sum síðani er og verður bygt, er fyri kommununnar egnu rokning.
Eitt, sum vónandi fer at bøta um støðuna á barnagarðsøkinum - umframt tey tiltøk, kommunan sjálv setur í verk - er, um fleiri stovnar og fyritøkur fara at seta á stovn sínar egnu barnagarðar í samstarvi við kommununa.
Eitt annað, sum vónandi eisini fer at hjálpa, eru broytingarnar á dagrøktarøkinum og sum longu nú hava havt við sær, at 239 børn nú eru inni í dagrøktarskipanini ímóti 218 fyri bert fáum vikum síðani.
Greitt er, at skulu vit røkka málinum at útvega øllum børnum stovnspláss, so er eisini neyðugt við alternativum loysnum - og tí mugu og skulu vit vera opin fyri hesum møguleikum.
Meg minnist, hvussu ivasom mong vóru, tá útibarnagarðurin í Havnardali fyrstu ferð varð tikin upp á tungu sum ein alternativ loysn. Í dag munnu tey flestu sanna, at hetta alternativið er og hevur verið eitt sera væleydnað tiltak.
Hetta er eisini orsøkin til, at aðrir útibarnagarðar nú stinga seg upp sum hundalond. Ikki sum discount-loysnir, sum Foreldrafelagið vil vera við, men sum góðar vælvirkandi loysnir, ið hava fingið bláa stemplið frá stovnsleiðarum.
Hugsið um dygdina
Í øllum hesum meldrinum - og samstundis sum arbeitt verður við bæði nýggjum og tradisjonellum loysnum - er tað ógvuliga umráðandi, at vit allatíðina hava dygdina, kvalitetin, frammarlaga í huga - bæði hvat kvalifiseraðum meðarbeiðarum og hølisviðurskiftum viðvíkur, soleiðis at børnini fáa ta røkt og umsorgan, tey hava uppiborið.
Tjóðveldisflokkurin hevur havt ein aktivan leiklut á barnaansingarøkinum her í kommununi upp gjøgnum árini - ikki minst í hesum valskeiðnum - og eg kann vissa tykkum um, at tit róliga kunnu líta á, at hann eisini verður við í fremstu røð á hesum øki í tíðini, ið kemur.
Er barnaansing bara valagn?
Gerið so væl og dømið sjálvi!
Takk fyri!
Leivur Hansen
