Góði Gunnar!
Einastaðni skrivar tú, at "tann lítli nalvin hjá okkum hevur ofta hug at vaksa í vavi og týdningi, meira enn hann tolir." Hetta skrivar tú, sum í tínum skaldsøgum og søgum ferðast víða um, bæði heima í Føroyum og úti í heiminum, og sum í tínum yrkingum eisini ferðast víða, úr trongum túnum í Havnargøtum "gjøgnum býirnar í Amerika? gjøgnum mýrarnar í Asia?upp um Andesfjøllini".
Tú ásannar eisini, at:
"Hetta er nalvin;
men nærri kannaður
kemur tað undan,
at hann er meira enn bara eitt punkt,"
Av og á hugsi eg um, nær og hvar vit hittust fyrstu ferð. Kanska var tað á nevndarfundi í Rithøvundafelagnum, ella í sambandi við Ljósritagrunnin, ella Fjølrit, ella kanska LISA. Kanska var tað inni á Býráðnum, tá ið eg leitaði eftir einum grundstykki á sinni. Nei, nú veit eg: Tað var í ferðabrævinum av Delos, ella kanska tí úr Skotlandi, ella kanska var tað í Brævinum til rektaran, ella... Eg veit ikki reiðiliga, hví eg vil hava tað at vera í einum brævi, at vit hittust fyrstu ferð. Kanska er tað tí, at eg hevði lisið nøkur av tínum heilt serligu brøvum, langt, langt áðrenn eg nakrantíð hitti teg. Kanska er tað tí, at meðan tú situr og lesur eitt bræv, er tøgn uttan um teg. Og tað er henda prikandi tøgnin, sum eg fyrst komi í tankar um, tá ið eg nú aftur skuldi sláa upp í minninum.
Vit hava mangan tagt saman. Og kortini hendi okkurt.
-Eina ferð vitjaðu vit saman í "heimføðisliga verðinsbýnum Reykjavík", sum tú kallar hann í einum av brøvunum, tú skrivaði til mín. Aftaná dagarnar í Reykjavík skrivaði tú til Þóru og takkaði fyri, at tú slapst at læna meg nakrar dagar, sum var eg ein onnur bók!.
-Eina aðru ferð skipaðu vit, saman við øðrum, fyri einari áhugaverdari ráðstevnu fyri rithøvundar úr teimum smáu máløkjunum í Norðurlondum. Tað var ta ferðina, tá ið sámarnir vóru ónøgdir, tí vit ikki høvdu vundið teirra tá spildurnýggja, men ikki viðurkenda, flagg á stong.
- Men vit eiga einki sovorðið flagg, hevði onkur uppgevandi á orði.
- So seyma vit eitt, segði tú á tín stuttorðaða og sermerkta hátt. Og so varð flaggið, við hjálp frá ymsum góðum fólkum, seymað eftir einari nátt....
Tá ið tað so seinni vísti seg, at vit heldur ikki áttu nóg mikið av flaggstongum, so segði tú aftur stutt:
- Vit skifta tað svenska út, her eru eingir sviar kortini. Og so veittraði sámaflaggið á fyrsta sinni í Føroyum - framman fyri Landsbókasavnið.
Einaferðina hjálpti tú okkum at gera eina framsýning. Eina risastóra framsýning. So stóra, at vit høvdu eisini fingið kongaligar bókavørðir heilt úr Keypmannahavn at hjálpa okkum. Og sum við øllum arbeiði, so hava allar verkætlanir sínar dimmu løtur, eisini hóast kongaligt íkast. Soleiðis var eisini við hesari. Tá ið svartast sá út, minnist eg bara eitt, og tað vóru tíni stuttu, staðfestandi orð: Framsýning verður tað!
Og framsýning varð.
Og so var tað hina ferðina, vit vóru staddir á flogvøllinum í Vágum. Okkum báðum líkt, vóru vit í alt ov góðari tíð, so tá ið vit høvdu skrivað viðførið inn, og høvdu staðið og tagt saman eina góða løtu, gjørdu vit av, at fara ein túr til Miðvágs at skoða nýggju altartalvuna, sum Torbjørn Olsen nýliga hevði gjørt til Miðvágs kirkju, og sum hvørgin okkara hevði sæð. Hetta var tíðliga ein mánamorgun, einki fólk var í kirkju, og kirkjudyrnar læstar.
- Ber ikki til, segði tú. Læst kirkja í Føroyum!?
Og arkitekturin í tær segði, at sjálvandi eru aðrar dyr á einari kirkju enn høvuðsdyrnar. So vit fóru rundan um kirkjuna, komu niður í eitt trappuhol, funnu eina ólæsta hurð, bankaðu varisliga uppá og fóru inn. Einki var at síggja og einki hoyrdist. Har var gott hjá okkum báðum at vera: stilt og friðarligt, har kundu vit fyri tað tiga saman! Har var eisini bølamyrkt, og illa gekst hjá okkum at finna nakra kontakt, og hvaðna verri at finna nakrar trappur. Meðan vit trilvaðu okkum fram í myrkrinum í kirkjukjallaranum, kom annar undir ein sjeyarmaðan ljósastaka, sum fór logandi í gólvið, og hin kom undir ein stápul av sálmabókum, sum fóru syngjandi longur inn í myrkrið. Vit vóru um at missa peilingina, tá ið vit hoyrdu tung fótafet aftanfyri okkum. Gjøgnum vindeygað í kjallarahurðini sóu vit knappliga skuggan av einum stórum manni, sum kom stórleypandi oman ígjøgnum trappurnar. Maðurin, sum sjálvandi var formaðurin í kirkjuráðnum, rópti og var í fyrstu atløgu, sum vera man, ikki serliga blíður á málinum: Góðan morgun. Fremmandafólk her? spurdi hann heldur grískur.
- Eg var her tíðliga í morgun og lat hurðina upp, tí skorsteinsóparin hevði boðað frá komu sínari í dag. Men so sá eg á tí parkeraða bilinum, at her vóru aðrir menn á ferð: ein arkitektur og ein bókavørður, eg meini tað. Tit eru ikki ørindaleysir her vesturi, so tíðliga í morgun?
- Nei, vorðið sum skorsteinsóparar, svaraði tú, og royndi smílandi at leggja sálmabøkurnar aftur upp á pláss.
- Á, ja, tað var handa altartalvan hjá Torbirni.... Vit ætlaðu at síggja hana, segði tú.
Kirkjuráðsformaðurin blíðkaðist beinanvegin og dró tann stóra lykilin upp úr lummanum, og bað okkum fylgja sær. So vit uppaftur og út og niðan til høvuðsdyrnar.
Óró var nú komin á meg, tí eg hevði sæð, hvussu nógv klokkan var blivin. Tú vart komin í langt prát við formannin, um byggilist og vinklar og góðsku, um Torbjørn Olsen sum listamálara, um gamlar altartalvur og ljósakrúnur, og Guð viti alt, og nú var als ikki so lætt at skilja tykkum sundur soleiðis beinanvegin, nú tit vóru komnir á glið.
Tá ið vit umsíður vóru komnir í aftur bilin, var tað einasta, tú segði: Sást tú ljósakrúnurnar?
Eftir at tú hevði verið aftur á ferð í Suðuramerika fyri nøkrum árum síðan, minnist eg, at eg spurdi um tú ikki kundi koma út á Landsbókasavnið at greiða frá um ferðina, so at almenningurin slapp at hoyra teg siga frá ferðini við tínum egnu orðum.
- Tað kunnu vit altíð tosa um, svaraði tú og hugdi burtur. Og tá ið tú svaraði soleiðis, so visti eg, at tú meinti ikki nei. Men ikki var gott at vita, hvussu tú fórt at takla hetta.
Nakrar dagar seinni lá ein lítil pakki á skrivaraborði mínum. Inni í honum var ein heilsan frá tær, har tú skrivaði, nakað soleiðis: tú spurdi eftir einari ferðafrásøgn; her hevur tú hana, goym hana á Landsbókasavninum.
Og har liggur hon. Ein ferðadagbók, sum í allar mátar er eitt satt prýði fyri føroyskar bókmentir, og eitt minni um tíðina, sum valdaði, áðrenn handritini vóru flutt yvir á disklar og fløgur. Henda dagbók verður ofta havd á lofti, tá ið gestir skulu síggja eitt av teimum yngstu og vakrastu handritunum, ið Landsbókasavnið eigur.
Aftaná at vit høvdu lært hvønn annan at kenna, vildi tað so til, at vit búðu eitt skifti í hvør sinum landi. Hesi árini vóru eisini rík á sín hátt. Vit sum fyrr høvdu tagt nógv saman, fóru nú at skriva saman, og eg má siga, at síðan vit fluttu aftur til Føroya í 1985, havi eg mangan hugsað við mær sjálvum, at kanska skuldu vit flutt úr aftur býnum, um ikki annað, so bara fyri aftur at fingið nøkur góð og áhugaverd brøv frá tær.
Men sum tú sjálvur tekur til:
Við hesar klettar,
við hesar kneysar í tí stóra havinum
er verðin løgd fyri teym
(úr yrkingini: Nalvi)
Í einum brævi skrivar tú: "At fáa tvey fólk, nógv fólk, at tosa saman, hvussu skal eg duga tað, ein, sum sigur lítið sjálvur, og sum nú í nógv ár hevur spilt seg sjálvan við at hugsa orðini heldur enn at siga tey."
Her kann eg ugga teg við, at tú hevur tíbetur ikki bara hugsað orðini og ikki sagt tey, men í nógvum førum hevur tú haraftrat eisini skrivað tey niður, og tað er tað, vit takka tær fyri í dag.
Í einum øðrum brævi minnist eg, at tú fekst allar teir gomlu borgarstjórarnar, sum hingu portrettaraðir á vegginum í tí tá nýggja býráðssalinum, upp at gorra, tá ið M. A. Jacobsens virðislønin fyri fagrar bókmentir varð latin Jóanesi Nielsen í 1984 fyri yrkingasavnið Pinnabrennið til sosialismuna. Sjáldsama livandi eru brøvini, tú skrivar. Og eg havi hug at skoyta uppí, at tað tú skrivar, er als ikki so tigandi, sum tú sjálvur heldur, ella sum fólk heldur. Gud havi lov fyri at øll ikki gorra líka nógv sum teir portretteraðu borgarstjórarnir í býráðssalinum, tí so hevði verið lítið skrivað. Og so høvdu ikki verið nógvir kandidatar til M.A. Jacobsens heiðurslønirnar, hugsi eg.
- Tann lítli nalvin hjá okkum hevur hug at vaksa í vavi og í týdningi, meira enn hann tolir, sigur tú. Hetta hevur tú óivað rætt í. Men hugsa vit bara um løtuna eina ferð um árið, tá ein lítil yrking frá tínari hond kann fáa eina heila mannamúgvu, eina heila tjóð uppfrá í nakrar fáar minuttir. Upp at vagga og danda. Eg hugsi um løtuna á Vaglinum á Ólavsøku, tá ið vit øll vaggandi standa og syngja Alduna hjá Anniku og tær.
Slíkar løtur hava týdning. Tá er gott at vaksa í vavi eina lítla løtu og syngja saman við allari mannamúgvuni:
sissa meg, tá eg vil liva,
øs meg tá eg biði um frið.
Góði Gunnar. Hjartaliga tillukku við mentanarvirðisløn landsins og alt tað besta.
Heilsan
Martin
