Birgir Mohr,
Sandi
Fullveldissamgongan hevur skjótt sitið í Tinganesi í trý ár, men ikki er nakað fullveldi í eygsjón enn. Sjálvstýrissamgongan frá 60-unum yvirtók jólaheilsanirnar, fullveldissamgongan hevur einki yvirtikið. Hvør man vera í desperatión nú?
Áðrenn fullveldisfólkini fóru til Danmarkar og eftir tað spáddi andstøðan og onnur fólk við hvat fór at henda, og danskir politikarar søgdu frá, meðan samgonguleiðarar ? einamest tann eini ? og teirra ryggklapparar kravdu »alt ella einki«-politikkin framdan. Hvør fekk rætt? Andstøðuflokkarnir hava ikki broytt politikk, teir hava somu støðu, men samgonguleiðararnir vóru noyddir at broyta bæði støðu og framferðarhátt, tí úrslitið higartil er: EINKI. Tingformaður fólkafloksins segði tað so gott, teir sigldu á land tríggjar ferðir. Er samgongan nú við at sigla á land fyri fjórðu og seinastu ferð?
Og ger tað nakað út frá okkara sjónarmiði? Svarið er ja, tað ger tað, tí óhappini og skommin raka ikki bert samgongufólk, men alt Føroya fólk ? eisini teir nógvu føroyingarnar í Danmark. Og hetta er óneyðugt, tí aðrir hóvligari og skilabetri vegir eru at ganga.
Spurningurin er so, um hetta, ið nú skal koma á borðið, er tann mest trygga, tann skilabesta, tann greiðasta útmeldingin, sum er yvireins við fólkastýrið, við demokratiið og norrøna siðvenju, harvið ein politikkur, sum stórur meiriluti av okkara føroyingum óttaleysir kunnu taka undir við?
Ryggklapparar, sum til dømis Zakarias Vang og Jógvan Sundstein fyri at nevna tveir kendar menn, teir eru als ikki eftirfarandi, aleina av teirri orsøk, at teir søgdu tað fyrra uppskotið vera tað einasta rætta og besta. Tað øvugta er nú prógvað.
Eru løgmaður og varaløgmaður meira trúverdigir nú enn fyrru ferð? Eg ivist. Eg haldi bæði løgmaður og landsstýriskvinnan hava latið seg og teirra flokkar draga av varaløgmanni til »alt ella einki«-politikkin hjá tjóðveldismonnum, sum er órealistiskur, ótryggur, provokerandi, men als ikki semjuøkjandi í hesum máli.
Vit noyðast at fyrihalda okkum til tað, sum danska stjórnin og fólkatingið bjóða okkum, ístaðin fyri bert at provokera Danmark. Og her er ótryggleikin beinanvegin til staðar, óansæð hvat løgmaður sigur, tí tveir partar verða um at broyta heimastýrislógina og avgera, hvat har kemur at standa. Hvussu verður, tá vit onga krónu fáa úr Danmark um fýra ár? Vit hava bestu búskaparligu umstøður nakrantíð í dag, men hava ikki ráð til neyðugu ábøtur á nærum øllum samfelagsøkjum, umframt stóran íløgutørv? Hvør skal gjalda írestandi?
Búskaparfrøðingar siga, at vit fáa stórar fíggjarligar avleiðingar av hesum politikki. Statsaut. grannskoðarar, magistarar og teirra líkar (tað liggur einki persónligt í til hesar nevndu), teir skulu nokk klára seg, men tann vanligi føroyingurin ? løntakarin, palleba og marsanna, sum hava goldið gildið einaferð, tey fara aftur at gjalda í stóran mun. Tí eru fólk ótrygg, ørkymlað og ivasom!
Eg eri ikki samdur við Signari Heinesen í øllum, men vóni sum hann, at føroyingar atkvøða við skili og ikki »upp á tross« og tað verður eitt greitt svar, soleiðis at avgerðin kann geva eina varandi loysn á hesum málinum, men eg frykti fyri tað verður ikki so við tí ætlan, sum nú skal koma á borðið.
Og tað er ólukkuligt fyri Føroya fólk og fyri Føroya land, tí sum løgtingsmaðurin Jenis av Rana sigur tað, at nú eiga vit at fáa eina breiða semju og harvið eina varandi loysn á hesum stóra máli. Er ikki breið semja um hendan politikkin, so fara komandi løgting aftur at broyta og nýta harvið alla tíðina til hetta mál, so samfelagsmálini annars liggja í órøkt, sum vit kenna tað frá hesum valskeiðinum.
At selja almennar ognir verður løtuvinningur og mátti kenst onkrum politikara svárt, og ikki minni fyri nógvar føroyingar, tí helst endar alt á útlendskum hondum. Longur røkkur so tjóðarstoltleikin hjá summum politikarum ikki?
Eg veit ikki, um tað ber til at broyta uppskotið nú so mikið, at eisini andstøðan kann taka undir við tí ? ella í hvussu er størri partur av andstøðuni? Antin ein broyting í landsstýrinum ella í løgtingsins uttanlandsnevnd? Ella er alt ov seint nú? Er álitið heilt burtur nú?
Tað mest ógreiða er málið um, hvat skal henda ár 2012. Takið tí alt tað burtur úr uppskotinum. Tað hava nógv her ilt við at skilja, og danir hava skilt hetta øðrvísi enn samgongufólkini. Eftir verða so orðingarnar um yvirtøkur og minkan av blokkinum eftir at telvast um, ja og kanska áramálið, sum átti at verið minst 15 ár.
Tað ringasta er ein støða, sum deilir okkum føroyingar í tveir umleið líka stórar partar. Semja er møgulig, semja hevði verið verdug. Semja hevði givið okkum styrkið.
»Alt ella einki«-politikkurin er skeivur í slíkum stórmáli, har tað er framtíðarstøða Føroya og lívsvirði føroyinga telvað verður um. Bert ein avgerð við stórum meiriluta av Føroya fólki ? 2/3 ? 3/4 ? er eitt nøktandi úrslit til slíkar avgerðir.
Sum tað sær út í løtuni, so koma vit í eina ólukkuliga støðu, sum ikki ber framyvir, men verður broytt aftur av skiftandi meirilutum á løgtingi. Álvaratos, tað kann ikki vera meiningin, tað er óverdugt.
